نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فقه وحقوق دانشگاه ارومیه،ارومیه،ایران

2 استادیار گروه فقه وحقوق دانشگاه ارومیه ، ارومیه ، ایران

چکیده

خانواده از مهم‌ترین نهاد‎های بشری است که در آن شخصیت انسانی شکل می‎گیرد و کمالات بشری شکوفا می‌شود و رشد می‎کند. در این جستار، نگارنده تلاش نموده تا از گفتمان رضوی در تبیین استحکام روابط زوجین کمک بگیرد. بر این مبنا، با تحقیق در کلام امام رضا (علیه‎السلام) به احصای علت‎ها و مصداق‎های اختلاف‎های خانوادگی پرداخته که با رعایت هر یک از آن‎ها توسط زوجین، اختلاف‎های خانوادگی کمتر می‎شود. در ادامه، برای حلّ اختلاف‎های خانوادگی و با توجه به تأکید نصّ صریح قرآن کریم، نهاد داوری از منظر فقه و حقوق بررسی شده است. در نهایت، با بررسی و تحلیل آسیب‎شناختی، پیشنهادهایی برای تکمیل و تنقیح قوانین ارائه شده است. نهاد داوری به‎عنوان نهادی مبتنی بر مبانی فقهی ـ حقوقی، مواد 454 تا 501 آئین دادرسی مدنی را به‎خود اختصاص داده است. بنابراین، در مقالۀ حاضر یکی از نوآوری‌های قانون جدید حمایت خانواده از منظر فقهی ـ حقوقی، بحث و بررسیِ تطبیقی شده است.

کلیدواژه‌ها

ـ  قرآن کریم.
ـ نهج‌البلاغه.
ـ  ابن‎بابویه، محمدبن‎على. (1362). الخصال. چاپ اول. قم: جامعه مدرسین.
ـ ــــــــــــــــــــــــ . (1413ق). معانیالأخبار. چاپ اول. قم: جامعة مدرسین حوزه علمیه.
ـ ــــــــــــــــــــــــ . ( 1372). عیون أخبار الرضا (ع). مترجمان: غفارى و مستفید. چاپ اول. تهران: صدوق.‏
ـ ابن شعبه حرانی،حسن بن علی.(1376). تحف العقول. تصحیح:علی اکبر غفاری. تهران:بی نا.
ـ امینی،علیرضا؛ آیتی،سید محمد رضا.(1383).تحریر الروضه فی شرح اللمعه. تهران:سمت.
ـ برقى، ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد. (1371 ق). المحاسن. چاپ دوم. قم: دارالکتب الإسلامیه.
ـ بروجردى، آقاحسین طباطبایى. (1429ق). جامع أحادیث الشیعه.31 جلد. چاپ اول. تهران: فرهنگ سبز.
ـ جوادی آملی، عبدالله. (1389). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.
ـ حرّ عاملى، محمدبن‎حسن. (1409ق). وسائل الشیعه.30جلد. چاپ اول. قم: مؤسسه آل‎البیت (ع).
ـ  الحویزى، عبدعلى‎بن جمعه. (1415 ق).‏ تفسیر نور الثقلین. چاپ چهارم. قم: مطبعه العلمیه.
ـ دلشاد تهرانى، مصطفى. (1383). سیره نبوى «منطق عملى». 4جلد. چاپ دوم. تهران: دریا.
ـ دیانی، عبدالرسول. (1387). حقوق خانواده. چاپ اول. تهران: نشر میزان.
ـ رشیدرضا، محمد. ( 1995م). تفسیر القرآن الکریم (تفسیرالمنار). بیروت: دارالمعرفه.
ـ شرفی، محمدرضا. (1388). مهارتهای زندگی در سیره رضوی. مشهد: آستان قدس رضوی.
ـ شمس، عبدالله. (1387). آئین دادرسی مدنی (دوره پیشرفته). چاپ هجدهم. تهران: ادراک.
ـ شهیدثانى، زین‎الدین‎بن‎على. (1410ق). الروضةالبهیةفی شرحاللمعةالدمشقیه. (المحشّى-‏کلانتر). چاپ اول. قم: کتابفروشى داورى.
ـ ـــــــــــــــــــــــــــ . (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. چاپ اول. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه.
ـ صفایی، سیدحسین و امامی، اسدلله. (1395). مختصر حقوق خانواده. چاپ 43. تهران: میزان. 
ـ صفایی، سیدحسین. (1377). «سخنی چند درباره نوآوری‌ها و نارسایی قانون داوری تجاری بین‎المللی». مجله دانشکده حقوق و علوم و سیاسی. دوره40. ش 1050. صص:5-39.
ـ  ‏طباطبایى، محمدحسین. (1378). سننالنبى (ص). (ترجمه محمد هادی فقهى). چاپ هفتم. تهران:کتابفروشى اسلامیه.
ـ طوسی، محمدبن‎حسن. (1407ق). الخلاف. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین.
ـ عباس‏نژاد، محسن. (1384). قرآن، روانشناسى و علوم تربیتى. چاپ اول. مشهد: بنیاد پژوهش‎هاى قرآنى حوزه و دانشگاه.
ـ فاضل هندی اصفهانی، محمدبن‎حسن. (1416ق).کشفاللثام و الابهام عن قواعدالاحکام. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته جامعه مدرسین حوزه علمیه.
ـ فیض کاشانی، محمد محسن. (1416ق). تفسیر صافی. چاپ دوم. قم: مؤسسه الهادی.
ـ ـــــــــــــــــــــــــــــ .  (1376‏). المحجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء. 8جلد. چاپ چهارم. ‏قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی.
ـ  ‏قمى، شیخ عباس. (1414 ق). سفینةالبحار. چاپ اول. قم: دارالاسوه.
ـ کاتوزیان، ناصر. (1373). حقوق مدنی(خانواده). چاپ دوم. تهران: یلدا.
ـ کلینى، محمدبن‎یعقوب. (1407ق‏). الکافی. تهران: اسلامیه.
ـ مجلسى ، محمدباقر. (1410ق). بحارالأنوار. 33 جلد. چاپ اول. بیروت: مؤسسة الطبع و النشر.
ـ  ــــــــــــــــــــ . (1404ق.‏). بحارالأنوار. چاپ دوم. بیروت: مؤسسه‎الوفا.
ـ  ــــــــــــــــــــ .(1403ق‏). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. چاپ دوم. تهران: نور وحی.
ـ مطهرى، مرتضى. (1382). فقه و حقوق (مجموعه آثار). 3 جلد. چاپ اول. قم: صدرا.
ـ مظاهرى، حسین. ( بی‌تا). خانواده در اسلام. چاپ اول. قم: شفق.
ـ معلوف، لویس. (1382). المنجد. مترجم: محمد بندر ریگی. تهران: بی نا.
ـ معین، محمد. (1360). فرهنگ فارسی.چاپ چهارم. تهران: امیرکبیر.
ـ مکارم شیرازی، ناصر. (1374‏). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
ـ منتظرى نجف‌آبادى، حسینعلى. (1427ق). معارف و احکام بانوان. چاپ دوم. قم: مبارک.
ـ نجفی، محمدحسن. (1367). جواهرالکلام. چاپ سوم. ج31. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ـ نورى، حسین‎بن محمدتقى. (1408ق). مستدرکالوسائلومستنبطالمسائل. چاپ  اول.  قم: ‏ ‏موسسه آل البیت لاحیاءالتراث.
ـ هدایت‎نیا، فرج‎الله. (1387). داوری در حقوق خانواده. قم: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
قوانین و مقرارت:
ـ  ماده واحده لایحه مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371 وآئین‎نامه اجرایی آن مصوب 02/12/1371
ـ قانون حمایت خانواده، مصوب 1353 و آئین‎نامه اجرایی آن مصوب 1354
ـ  اصول محاکمات، مصوب 1329
ـ  قانون آئین دادرسی، مصوب 1318
ـ قانون حکمیت، مصوب 1306
ـ لایحه قانونی تشکیل دادگاه مدنی، مصوب 01/07/1318
ـ قانون حمایت خانواده، مصوب 1391 وآئین‎نامه اجرایی آن
ـ قانون شورای داوری، مصوب 1356
ـ قانون آئین دادرسی دادگاه‎های عمومی و انقلاب در امور مدنی، مصوب1379