نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه واحد مشهد

2 استادیار جامعه المصطفی العالمیه واحد مشهد مقدس

چکیده

روایت‌های امام رضا(ع) که در قالب احادیث، مناظره‌ها و مباحث علمی سامان یافته، در منابع حدیثی از اهمیت و امتیاز خاصی برخوردار است. امام(ع) علاوه بر اینکه برای پرسش‌های مختلف عالمان ادیان و مکاتب، پاسخی درخور داشتند، بر مبنای اعتقادی شخص مخاطب سخن می‌گفتند و استدلال می‌کردند و این مهم، یکی از مظاهر توانمندی علمی ‌ـ معرفتی ایشان بود.
در این مقاله به فراوانی و گستردگی موضوعی روایت‌های امام(ع) در منابع فریقین پرداخته شده است. با مقایسة آماری در منابع، در اغلب منابع اهل سنت، با وجود اینکه از راویان معاصر امام(ع) روایت‌های زیادی نقل شده است، اما در مورد روایت‌های امام(ع) خلأ روایی دیده می‌شود.
با بررسی حاضر مشخص شد که موضوع‌های فقهی و اخلاقی، گسترة وسیعی از روایت‌های امام(ع) را در منابع حدیثی شیعه دربر می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

قرآن‌کریم.
ابن‌اثیر، عزالدین، (1409ق). اسد الغابه فی معرفه الصحابه. بیروت: دارالفکر.
ابن‌بابویه، محمد‌بن علی، (1380). علل الشرایع و الاسلام. مترجم و محقق محمدجواد ذهنی، قم: مؤمنین.
ابن‌بابویه، محمد‌بن علی، (1380ق). عیون اخبار الرضا). مصحح علی‌اکبر غفاری، تهران: صدوق.
ابن‌بابویه، محمد‌بن علی، (1379ق). معانی الاخبار. تهران: مکتبه الصدوق، قم: مکتبة الصدوق.
ابن‌بابویه، محمد‌بن علی، (1405ق). من لایحضره الفقیه. مصحح سیدحسن  موسوی خرسان، بیروت: دارالاضواء.
ابن‌جوزی، یوسف‌بن قزاغلی سبط، (1426 ق). تذکره الخواص من الامه بذکر خصائص الائمه(ع). محقق حسین تقی‌زاده، چاپ اول، قم: مجمع جهانی اهل بیت.
ابن‌شهرآشوب مازندرانی، محمد‌بن علی، (1412ق). مناقب آل ابی‌طالب(ع). محقق یوسف بقاعی، بیروت: دارالاضواء.
ابوریه، محمود، (بی‌تا).  اضواء علی السنه المحمدیه او دفاع عن الحدیث. بیروت: الاعلمی للمطبوعات.
ابوزهره، محمدمحمد، (بی‌تا). اصول الفقه. بی‌جا: دارالفکرالعربی.
اربلی، علی‌بن عیسی، (1318ق). کشف الغمه فی معرفه الائمه(ع). تبریز: مکتب بنی‌هاشم.
ارموی، سراج‌الدین محمد، (بی‌تا). الطائف الحکمه. محقق غلامحسین یوسفی، تهران:  بنیاد فرهنگ ایران.
امین، احمد، (بی‌تا). ضحی الاسلام. بیروت: دارالکتب الکتب العربی.
بحرانی، سید هاشم، (1359ق). حلیه الابرارفی فضائل محمد وآله الاطهار. قم: دارالکتاب العلمیه.
بنداری، عبدالغفارسلیمان، (1413ق). معجم رجال الکتب السته. مصحح سید حسن کسروی، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
حرعاملی، محمد‌بن حسن، (1412ق).  تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: آل البیت لاحیاءالتراث.
حسنی، هاشم معروف، (1411ق). سیره الائمه الاثنی عشر(ع). بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
حیدر، اسد، (بی‌تا).  الامام الصادق(ع) و المذاهب الاربعه. بیروت: دارالکتب العربی.
خویی، ابوالقاسم، (1413ق). معجم الرجال الحدیث و تفصیل طبقات الروات. قم: مدینه العلم.
دورانت، ویل، (1368). تاریخ تمدن. مترجمان ابوالقاسم پاینده و ابوطالب صارمی، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
دینوری، محمد‌بن عبدالله، (1407ق). المعارف. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ذهبی، شمس‌الدین محمد، (1402ق). سیر الاعلام النبلاء. محقق کامل خراط، بیروت: الرساله.
ذهبی، شمس‌الدین محمد، (بی‌تا). تذکره الحفاظ. بیروت: دارالکتب العلمیه.
راوندی، قطب‌الدین، (1409ق). الخرائج و الجرائح. قم: امام مهدی(ع).
سبحانی، جعفر، (1412ق). اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایه. قم: حوزة علمیه.
شبلنجی، مومن‌بن حسن، ( بی‌تا). نور الابصار. بیروت: دارالکتب العلمیه.
صالح، صبحی، (1363ق). علوم الحدیث و مصطلحه. قم: رضی.
صفی‌زاده، صدیق، (1382). تاریخ پنج هزار ساله ایران. تهران: آرون.
طوسی، محمدبن حسن، (1411ق). الغیبه. محققان عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، قم: المعارف الاسلامیه.
عامر‌شبراوی، عبدالله‌بن محمد، (1363). الاتحاف بحب الاشراف. قم: رضی.
عبدالرزاق، مصطفی، (بی‌تا). تمهید تاریخ الفقه الاسلامیه. قاهره: لجنه.
عطاردی، عزیزالله، (1406ق). مسند الامام الرضا(ع). مشهد: الموتمر العالمی للامام الرضا(ع).
علم‌الهدی کاشانی، محمد‌بن محسن، (1409ق). معادن الحکمه فی مکاتیب الائمه(ع). تعلیقات علی احمدی میانجی، قم: اسلامی.
علوی، سهراب، (1379).  امام رضا(ع) در رزم‌گاه ادیان. قم: مسجد جمکران.
فضل‌الله، محمد‌جواد، (1369). تحلیلی از زندگی امام رضا(ع). مترجم محمد عارف، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
کشی، ابوعمرومحمد‌بن عمربن عبد‌العزیز، (1404ق). اختیار معرفه الرجال. به تعلیق میرداماد رجایی، قم: آل البیت(ع).
کلینی، محمدبن یعقوب، (1363). الکافی. محقق علی‌اکبر غفاری، تهران: الاسلامیه.
مامقانی، عبدالله، (1411ق). مقباس الهدایه فی علم الدرایه. قم: بی‌نا.
مجلسی، محمد باقر، (1403ق). بحار الانوار الجامعه لدرراخبار الائمه الاطهار(ع). بیروت: الوفاء.
محبی‌پور، صغری، (1388). نقش امام رضا(ع) در حدیث شیعه. تهران: چاپ و نشر بین‌الملل.
محقق، مهدی، (1369). دومین 20 گفتار در مباحث ادبی، تاریخی، فلسفی و کلامی. تهران: مطالعات اسلامی.
معارف، مجید، (1374). پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه. تهران: ضریح.
مفید، محمد‌بن محمد‌بن نعمان، (1410ق). الارشاد. بیروت: الاعلمی للمطبوعات.
مکی‌عاملی، سیدحسین یوسف، (1407ق). عقیده الشیعه فی الامام الصادق(ع) وسائر الائمه(ع). بیروت: دارالزهرا.