نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق ع

چکیده

از اساسی‌ترین و ریشه‌ای‌ترین اعتقادهای یک مسلمان، توحید است که پیامبران الهی و اوصیاء آنها برای تقویت آن در میان مردمان تلاش می‌کردند و هدف آنها رساندن انسان‌ها به توحید نظری و عملی بوده است. نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و شیوة جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای، به چند روایت از امام رضا(ع) (و نیز معصومان (ع) دیگر) استناد می‌کند که در آن، عالم آل‌محمد(ص)  کج‌فهمی‌ برخی فرقه‌های اسلامی از توحید را اصلاح کرده‌اند. اگر انسان، به‌خوبی توحید را در نظر و فکر بفهمد و مطابق آن عمل کند به یقین، به اصول دیگر نیز معتقد است و به تمامی بایدها و نبایدهای شریعت پای‌بند خواهد بود. مشکل بسیاری از ناهنجاری‌های فردی و اجتماعی بشر، نادانی یا ضعف در دانایی نسبت به خداوند و صفت‌های اوست که این مسئله منشأ دیگر اشکال‌ها و آفت‌های جهان‌بینی و ایدئولوژی، یعنی نداشتن شناخت یا شناخت ناقص هست‌ها و نیست‌ها و بایدها و نبایدها می‌شود. سؤال اصلی مقالة حاضر این است که مهم‌ترین اوصاف خداوند متعال یعنی ذات حضرت حق چیست؟ و آیا پاره‌ای از اوصاف نقل‌شده از فرقه‌های مسلمانان نسبت به خداوند متعال صحیح است؟

کلیدواژه‌ها

قرآن‌کریم. ترجمة مرحوم مهدی الهی قمشه‌ای.
ابن ابی‌الحدید، (1385ق). شرح نهج‌البلاغه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، الطبعة الثانیة، لبنان: دار احیاء التراث العربی.
ابن‌شعبه حرانی، حسن بن على، (1377). تحف العقول العقول عن آل الرسول(ص). ترجمة بهزاد جعفری و تصحیح علی‌اکبر غفاری، چاپ اول، تهران: صدوق.
ابن‌منظور، (1408ق). لسان العرب. الطبعة الاولی، لبنان: دار احیاء التراث العربی.
بحرانی، سیدهاشم، (1417ق). البرهان فی تفسیر القرآن. الطبعة الاولی، قم: البعثة.
جعفر مرتضی حسینی، (1365). زندگی سیاسی هشتمین امام. ترجمة سید خلیل خلیلیان، چاپ چهارم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
دشتی، محمد و کاظم محمدی، (1406ق). المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه. قم: الاسلامی.
سبزواری، ملاهادی، (بی‌تا). شرح المنظومه. حواشی محمدتقی آملی، بی‌جا: بی‌نا.
سید رضی، (1351ش). نهج‌البلاغه. ترجمة فیض الاسلام، بی‌نا: بی‌جا.
سید رضى، محمدبن‌حسین، (1395ق). نهج‌البلاغه (للصبحی صالح)، قم: هجرت.
سیدشریف رضی، (1406ق). حقایق التأویل فی متشابه التنزیل. تهران، البعثة.
شبّر، سیدعبدالله، (1412ق). تفسیر القرآن الکریم. چاپ دوم، قم: دارالهجره.
صدوق، محمد بن علی، (1373). عیون اخبار الرضا(ع). ترجمة حمیدرضا مستفید و علی‌اکبر غفاری، چاپ اول، تهران: صدوق.
طباطبایی، سید محمدحسین، (1362). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
طباطبایی، سید محمدحسین، (بی‌تا). نهایة الحکمة. قم: الاسلامی.
طبرسی، ابی‌علی، (1408ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. الطبعة الثانیة، لبنان: دار المعرفة.
طریحی، فخرالدین، (1416ق). مجمع‌البحرین. چاپ اول، قم: البعثة.
طوسی، (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عبدالباقی، محمدفؤاد، (1366). المعجم المفهرس لالفاظالقرآن الکریم. چاپ ششم، تهران: اسماعلیان.
فخررازی، (بی‌تا). التفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب). الطبعة الثالثه، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
کلینی‌رازی، (بی‌تا). اصول کافی. ترجمة سیدجواد مصطفوی، چاپ سوم، تهران: علمیه اسلامیه.
ورام‌بن ابی‌فراس مالکی، (بی‌تا). تنبیه الخواطر و نزهة النواظر. بیروت: الاعلمی للمطبوعات.