1
استادیار فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم (ع)
2
کارشناس ارشد تبلیغ و ارتباطات فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم(ع)
چکیده
اماکن مقدسی مانند قدمگاهها، در ادیان مختلف و مذاهب اسلامی، همواره مورد احترام بودهاند. نمونة قدمگاهها در ایران، قدمگاه‌های امام‌رضا(ع)، خواهران و برادران ایشان است. «بیتالنور»، قدمگاه حضرت معصومه(س) در قم، از مهم‌ترین این قدمگاهها به‌شمار می‌آید. در این نوشتار، قدمگاه یادشده با رویکرد انسان‌شناختی، مورد بررسی قرار گرفته و بدین منظور با معرفی جامع نشانگاهِ تحقیق، هویت تاریخی و موقعیت جغرافیایی آن، دو نوع گزارش «عینی» و «تحلیلی» از وضعیت کنونی ارائه شده است. با بهرهگیری از روش کیفی انسان‌شناختی، از فنون مشاهدة مشارکتی، بررسی اسناد و مصاحبه، در سطح عینی، به آداب و مراسم، تجربة زوار و احساسشان پرداخته و در سطح تحلیلی، سعی در معناکاوی لایه‌های ذهنی و پنهان کنشگران، شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد، بیتالنور برای مردم قم هویت‌بخش بوده و کنشگران از طریق همانندسازی نسبت برادری حضرت معصومه(س) و امام رضا(ع)، با حضرت زینب(س) و امام‌حسین(ع) در مأنوس‌سازی و تعمیق اثر سفر بانو(س) به قم، اثرگذار بودهاند.
)