نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

نویسنده

چکیده

“حرم” در فرهنگ اسلامی مکان یا زمانی مقدس است و بسیاری از امور مباح در شرایط دیگر در آن (حرم) ممنوع و حرام است. مفهوم و حکمت این محدودیت ها که در آداب و احکام مربوط به حرم  وضع  شده ، در چهارچوب انسان شناسی و هستی شناسی دینی قابل درک است. حرم ارائه دهنده الگویی از جامعه آرمانی است که در آن انسان مُحرم با تمرین در این شرایط و محیط امن به عنوان بارزترین مختصه حرم ، زندگانی خود را به سبک زندگی مطلوب اسلامی نزدیک تر می کند. تجلی این حریم داری در جان انسان مُحرم  است که می تواند وی را در فضایی قدسی به عینیت مفهوم حرم برساند.  در این مقاله سعی شده است  با تبیین ویژگی انسان به عنوان موجودی دو بعدی در ادیان الهی، فلسفه محدودیت ها بر بعد زمینی و حیوانی برای آزاد کردن بعد ملکوتی و آسمانی و نقش حرم در تعالی معنوی انسان مورد توجه قرار گیرد .  روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی  است و محقق در پی پاسخ به این سوال اصلی است که مفهوم حرم در فرهنگ اسلامی چیست ؟ و فلسفه اتصاف برخی مکان ها و زمان ها و خاندان ها و ... به فرهنگ و تمدن سازی دینی چه بوده است؟ آن چه به عنوان نتیجه می توان به آن اشاره کرد این است که حرم نمونه ای از آرمان شهر اسلامی ثمره و محل رویش انسان است که می توان آن را بهشتی زمینی نامید. مختصات بهشت و بهشتیان نقطه متعالی حرم و اهل حرم در آرمان شهر اسلامی است. انسان کامل و خاندان ها و خانه های مقدس که شاخص ترین آن ها اهل بیت پیامبرند (ع)، محور حرم هستند.

کلیدواژه‌ها

  1. منابع و مآخذ

    1. قرآن کریم.
    2. نهج البلاغه
    3. ابن إدریس، محمد بن منصور(1410ق)،کتاب السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: موسسه نشر اسلامی.
    4. ابن بابویه، محمد بن على(شیخ صدوق) ‏(1367)، من لا یحضره الفقیه،ج3، ترجمه: على اکبر غفارى، محمد جواد غفارى و بلاغى، صدر، تهران: صدوق.
    5. ------------------- (1415ق)، ‏المقنع، قم: مؤسسة امام مهدى (عج) ‏
    6. ابن تیمیه،(1408ق) التفسیر الکبیر، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    7. ابن جنید اسکافی، محمد بن احمد(1416ق)، مجموعة فتاوی ابن الجنید، تصحیح: علی پناه اشتهاردی، قم: موسسه نشر اسلامی.
    8. ابن درید، محمد بن حسن(بی تا)، جمهرة اللغة، ج1، بیروت: دار العلم للملایین.‏
    9. اربلى، على بن عیسى‏(1381)،کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج2، تصحیح: سید هاشم‏رسولى محلاتى، تبریز: بنى هاشمى‏.
      1. ازرقی، محمد بن عبداللّه(1369)، اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، ج2، بیروت: چاپ رشدی صالح ملحس.
      2. افتخاری،اصغر؛ شریعت مدار جزایری،سید نورالدین؛ لکزایی،نجف؛(1385) "امنیت در اسلام"، مجله علوم سیاسی دانشگاه باقر العلوم، صص 7- 50.
      3. اصفهانی ، ابو الفرج  ( 1392)، الاغانی ، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم ، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
      4.  بی نام . نامه فرهنگ :: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی .پاییز 1382 - شماره 49-از 100 تا 115
        1. جوادی آملی، عبد الله ( 1386)، جرعه ای از صهبای حج، تهران: مشعر .
        2. ------------------ (1387)، تفسیر تسنیم، ج13، قم: اسرا.
        3. ------------------(1362)،گناه عامل دوری انسان از خدا (درس هایی از استاد آیت الله جوادی آملی)،(راه تعالی انسان از دیدگاه قرآن3، مجله جهاد ، فروردین، شماره 50، صص 28- 29.
        4. جوهرى، اسماعیل بن حماد (بی تا)، الصحاح،‏ مصحح: احمد عبد الغفور عطار، بیروت: ‏دار العلم للملایین.‏
        5. خمینی ، روح الله (1387)، شرح چهل حدیث، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
        6. راغب اصفهانى، حسین بن محمد(1374)، مفردات الفاظ قرآن،‏ تهران‏: مرتضوى.‏
        7. رضائی ،علی (1392) ،کتاب سیر وسلوک( طرحی نو در عرفان عملی شیعی) ، تهران: انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
        8. ساروخانی، باقر،(1370) ،دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران: کیهان.
        9. سهروردی ، شهاب الدین،(1364)، عوارف المعارف، ترجمه ابو منصور عبد المومن اصفهانی ، به اهتمام قاسم انصاری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
        10. صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1366)، تفسیر القرآن الکریم، ج1، تصحیح: محمد خواجوی، قم : بیدار.
        11. شهید ثانی، (1391)، ترجمه شرح لمعه، علی شیروانی و محمد مسعود عباسی، قم: دارالعلم.
        12. طباطبایی، محمد حسین (بی تا)، المیزان فی تفسیر القرآن، المجلد الاول، بیروت: موسسه العلمی للمطبوعات.
          1. طوسی ،محمد بن حسن (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دار الکتب العربی.
          2. عبد خدایی، محمد سعید(1376)، "بنیادهای بهداشت روانی در رهنمودهای قرآن کریم"، مجله مطالعات اسلامی، پاییز و زمستان، شماره 37 و 38، صص 213 - 234.
          3. فروید، زیگموند (1372) ،خود و نهاد، ترجمه حسین پاینده، ارغنون، پاییز، شماره 2 صص 229- 252.
          4. قرشى، على‏اکبر(1371) ،قاموس قرآن‏، ج2، تهران:‏ دار الکتب الاسلامیه‏.
          5. مجلسى، محمد باقر ‏ (1403ق)، بحار الأنوار، ج79، بیروت: دارالاحیا التراث العربی.
          6. مجلسى، محمدتقى ‏ (1414ق)، لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه، ج13، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
          7. مروی،هادی(1389)،"هفت نکته درباره نبوت و امامت"، سفینه، زمستان، شماره 29  صص81 تا 108.
          8. مسجد جامعی ، محمد ( 1369)، زمینه های تفکر سیاسی در قلمرو تشیع و تسنن، تهران: انتشارات الهدی.
          9. مطهری، مرتضی(1389) ،آشنایی با قرآن، تهران: صدرا.
          10. مطهری، مرتضی،(1383)، انسان کامل، تهران: صدرا.
          11. مظاهری، علی اکبر،(1373)، از ژرفای حج، قم: دارالحدیث.
          12. نورى، حسین بن محمد تقى(1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‏، ج10، تصحیح: مؤسسة آل البیت(ع)‏، قم: مؤسسة آل البیت(ع)‏.