نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی ، تهران ، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی ، دانشکده الهیات و ادیان تهران ، ایران

چکیده

در عصر حاضر پالایش جوامع بشری از چندگانگی و فروکاستن از نزاع‌های ویرانگر و ستیزه‌گری، کانون توجه بسیاری از اندیشوران با رویکردهای متنوع قرار گرفته و تلاش‌های صلح‌خواهانه و آشتی‌جویانه در جست‌وجوی راهبردهای مؤثر برای تحقق همبستگی اجتماعی هستند. هدف اساسی این پژوهش، تبیین مؤلفه‌های همبستگی اجتماعی از رهگذر یافتن متغیرهای مؤثر، زمینه‌ای، بازدارنده و پیامدها در قالب الگویی  نظام‌مند است. این پژوهش بر اساس نوع هدف، بنیادی و به لحاظ روش کیفی و دارای رویکرد استقرایی است. بدین منظور با بهره‌گیری از نظریه داده‌بنیاد، پس از فرآوری مجموعه روایات امام رضا (ع)، مقوله‌های اخلاقی کلان و خُرد مدل، استخراج شده و الگوی همبستگی اجتماعی ارائه می‌شود. یافته‌های پژوهش گویای آن است که تحقق همبستگی اجتماعی مستلزم توجه به مقوله‌های متعددی است. در این زمینه، اخلاق‌مداری، دوستی، خویشتن‌داری، بخشایشگری، همزیستی مسالمت‌آمیز و تأمین امنیت، مهم‌ترین متغیرهای مؤثر، فروتنی، یاری‌رسانی به دیگران، مداراجویی و مسئولیت‌پذیری مهم‌ترین مقوله‌های زمینه‌ساز هستند. متغیرهای بازدارنده در این الگو عبارتند از: تعامل غیرضابطه‌مند، اشاعه فساد، اختلاف‌آفرینی و گسست‌های خانوادگی. پیامد اصلی همبستگی اجتماعی نیز ارتقای منزلت و قدرت‌یابی اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها

ـ قرآن کریم.
ـ ابن بابویه، محمد بن على‏.(1413ق). عیون أخبار الرضا. تهران: جهان.‏
ـ ابن شعبه، حسن بن على.(1376ق). تحف العقول عن آل الرسول.‏ ‏قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
ـ ابن مسکویه، ابوعلی. (1422ق). تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق. قم : بیدار.
ـ افتخاری، اصغر. (1390). امنیت. تهران: دانشگاه امام صادقg.
ـ الوانی، مهدی. (1380). مدیریت عمومی.  چاپ بیست و ششم. تهران: نشر نی.
ـ بحرانى، هاشم بن سلیمان‏.(1411ق). حلیة الأبرار فی أحوال محمد و آله الأطهار. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
ـ بیرو، آلن. (1375).  فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه باقر ساروخانی. تهران: انتشارات کیهان.
ـ حر عاملى، محمد بن حسن.‏(1425ق‏). إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات‏. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
ـ جعفری، محمد تقی. (1386).حکمت اصول سیاسی اسلام. مشهد: به نشر.
ـ جوادی آملی، عبدالله. (1391). جامعه در قرآن. قم : اسراء. 
ـ چلبی، مسعود. (1384). جامعهشناسی نظم. چاپ3. تهران: نشر نی.
ـ دانایی‌فرد، حسن؛ امامی، سیدمجتبی. (1386). «استراتژی‌های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد». اندیشه مدیریت. سال اول. شماره2. صص:69-97.
ـ دهخدا، علی اکبر. (1369). لغت نامه. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. لبنان: دارالعلم.
ـ روشه، گی. (1378 ). تحولات اجتماعی جامعه شناسى. ترجمه منصور وثوقى. قم: کتابخانه عمومی.
ـ الزبیدی، محمد مرتضی.( 1994). تاج العروس من جواهر القاموس. تحقیق علی شیری. بیروت: دارالفکر.
ـ ساروخانی، باقر.(1376). دایرهالمعارف علوم اجتماعی. تهران: کیهان.
ـ شعاری نژاد، علی اکبر.(1385). نگاهی نو به روانشناسی انسان سالم. تهران: اطلاعات.
ـ سبزواری ، محمد بن محمد. (1414 ق). جامع الأخبار أو معارج الیقین فی اصول الدین. تحقیق علاء آل جعفر. قم: مؤسّسة آل البیت b.
ـ شیعی سبزوارى، حسن بن حسین.(1378). راحة الأرواح‏ .‏ تهران‏: اهل قلم.
ـ عطاردى قوچانى، عزیز الله‏.(1406ق). مسند الإمام الرضا ابى الحسن على ابن موسى g. بیروت‏: دار الصفوة.
ـ  ـــــــــــــــــــــــــــ . (1397ق). اخبار و آثار حضرت امام رضا g(ترجمه). تهران: کتابخانه صدر.
ـ ‏فقه الرضا. (1406ق). (منسوب به امام رضا g). قم: موسسه آل البیت b لاحیاء التراث.
ـ کلینى، محمد بن یعقوب.(1407ق)‏‏. اصول الکافی‏. تهران‏: دار الکتب الإسلامیة.
ـ گولد، جولیوس و کولب، ویلیام. (1392). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه باقر پرهام. چاپ سوم. تهران: مازیار.
ـ گیدز ، آنتونی. ( 1383). سیاست، جامعه شناسی و نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
ـ فرامرز قراملکی، احد. (1389). درآمدی بر اخلاق حرفهای. تهران: سرآمد.
ـ فلیک، اووه. (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
ـ لیندلف، تامس و تیلور، برایان. (1388). روشهای تحقیق کیفی در علوم ارتباطات. ترجمۀ عبدالله گیویان. تهران: همشهری.
ـ مجلسی، محمد باقر. (1403ق). بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار. بیروت:  مؤسسه الوفاء.
ـ نوری، میرزا حسین. (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: انتشارات مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
 
منابع لاتین
- Kivetz, R., & Yuhang.z. (2006). «Determinants of Justification and self control». Journal of Experimental Psychology: General 135: 572-587.
- Macaskill, A. (2005). Defining forgiveness: Christian clergy and general population perspectives ,Journal of Personality, 5, 1237-1269.
- Maltby,J.,Macaskill, A and Gillet,R.(2007). “The cognitive nature   of   forgiveness: using cognitive  stratagies   of Primary appraisal strategies  of  Primary appraisal and coping to describe the process of forgiving’. Journal of clinical Psycholigy, 63 (6), 555-556.
- Strauss, Anselm L. (1987). Qualitative Analysis for Social Scientists, Cambridge, England: Cambridge University Press.
- Creswell, J. W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research, (2nd edition), Boston: Pearson Publication.