نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد‌یار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور قم

2 دانش‌آموخته حوزة علمیه قم و کارشناس‌ارشد جامعه‌شناسی

3 کارشناس‌‌ارشد تاریخ اسلام دانشگاه خوارزمی

چکیده

سبک زندگی، شامل مجموعه‌ای از رفتارها و الگوهای کنش­ افراد بوده که معطوف به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی است و از آنجا که آموزه‌های دینی بر شکل‌گیری و تثبیت باورها، ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی اثرگذارند، می‌توان گفت الگوهای رفتاری پذیرفته‌شده در یک گروه اجتماعی، به میزان زیادی متأثّر از آموزه‌های دینی و گروه‌های مرجع معرفی‌شده از سوی دین است. نمود آشکار سبک زندگی را می‌توان در حوزة روابط اجتماعی جست که در این زمینه، اسلام بهترین الگوی رفتاری را سیرة پیامبر گرامی اسلام(ص) و خاندان ایشان معرفی کرده است. در این راستا، رفتار و گفتار امام رضا(ع)، به‌دلیل شرایط خاص اجتماعی ایشان، مورد توجه نوشتار حاضر قرار گرفت. عصر امام رضا(ع) به‌علت قرار گرفتن در کانون زندگی ایرانیان و وجود حرم مبارکشان در ایران، مورد توجه بیشتری است و الگوگیری از سبک زندگانی ایشان به‌علت ارتباط روحی می‌تواند اثر فراوانی داشته باشد. مقالة پیش‌رو با استفاده از روش کتابخانه‌ای و به شیوة تحلیلی‌ـ‌توصیفی به این سؤال می‌پردازد که امام رضا(ع) در زمینة آراستگی، هم‌یاری، اخلاق‌گرایی و تعامل فرهنگی در ساحت نظری و عملی چگونه عمل کرده‌اند؟ 

کلیدواژه‌ها

قرآن‌کریم.
ابن‌اثیر شیبانی جزری، مبارک‌بن محمد، (2003م). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
ابن‌خلدون، عبدالرحمن، (1385). مقدمه ابن‌خلدون. مترجم محمد پروین گنابادی، تهران: علمی و فرهنگی.
ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن على‏، (1394ق). تحف العقول عن آل الرسول(ع). بیروت: للمطبوعات.
ابن‌شهرآشوب‌مازندرانی، ابوجعفر محمد‌بن علی، (بی‌تا). مناقب آل ابی‌طالب(ع). مصحح سیدهاشم رسولی محلاتی، قم: علامه.
ابن‌صباغ، علی‌بن محمد، (1385). الفصول المهمة فی معرفة الائمة. قم: المجمع العالمی لأهل البیت(ع).
اربلی، علی‌بن عیسی، (1426ق). کشف الغمة فی معرفة الأئمة. قم: مجمع جهانی اهل‌بیت(ع).
بارتلد، واسیلی ولادیمیر، (1383). فرهنگ و تمدن اسلامی. مترجم عباس به‌نژاد، تهران: امیرکبیر.
بوردیو، پی­یر، (1390). تمایز ـ نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی. مترجم حسن چاوشیان، تهران: ثالث.
جوادی‌آملی، عبدالله، (1388). اسلام و محیط زیست. محقق و نظم عباس رحیمیان، قم: إسراء.
حرعاملی، محمد‌بن حسن، (1414ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة. قم: آل‌البیت لإحیاء التراث.
 
حسینی‌قزوینی، سیدمحمد، (1387). موسوعة الامام الرضا(ع). قم: ولی العصرعج للدراسات الاسلامیة.
حکیمی، محمد، (1370). معیارهای اقتصادی در تعالیم رضوی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
حمیری، عبدالله‌بن جعفر، (1417ق). قرب الإسناد. قم: الثقافة الاسلامیة لکوشانپور.
ذهبی، عباس، (1422ق). الإمام الرضا(ع) سیرةٌ و تاریخ. قم: الرسالة.
سیدرضی، (1370). نهج‌البلاغة. مترجم سیدجعفر شهیدی، تهران: انقلاب اسلامی.
شکویی، حسین، (1389). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری. تهران: سمت.
صدر، سید موسی، (1379). اسلام و فرهنگ قرن بیستم. مترجم علی حجتی‌کرمانی. تهران: کتاب آوند دانش.
صدوق، محمد‌بن علی‌بن حسین‌بن بابویه، (1383). عیون اخبار الرضا. قم: الحیدریة.
صدوق، محمد‌بن علی‌بن حسین‌بن بابویه، (2009م). التوحید. تعلیق و توضیح علامه مجلسی. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
صدیق‌سروستانی، رحمت­الله و سیدضیاء هاشمی، (1381). «گروه­های مرجع در جامعه­شناسی و روان‌شناسی اجتماعی با تأکید بر نظریه­های مرتن و فستینگر». نامه علوم اجتماعی، شمارة20: 167- 149.
طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1373). قرآن در اسلام. تهران: الإسلامیة.
طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1397ق). المیزان فی تفسیر القرآن. تهران: الاسلامیة.
طبرسی، حسن‌بن فضل، (1371). مکارم الاخلاق. قم: شریف رضی.
طبرسی، فضل‌بن حسن، (1408ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة.
طبری، محمد‌بن جریر، (1418ق). تاریخ الطبری. بیروت: للمطبوعات.
عابدینی­نژاد، یعقوبعلی، (زمستان 1392). «سبک زندگی و شخصیت اخلاقی امام رضا(ع)». فقه و تاریخ تمدن، سال10، شمارة 38.
فارابی، ابونصر، (1991م). آراء اهل المدینة الفاضلة. بیروت: دار المشرق.
فاضل‌قانع، حمید، (1391). «نقش و جایگاه سبک زندگی در فرایند شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی». مجموعه مقالات پانزدهمین جشنواره بین‌المللی پژوهشی شیخ طوسی، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص): 193- 173.
 
فاضل‌قانع، حمید، (1392). سبک زندگی بر اساس آموزه‌های اسلامی. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
فضل‌الله، محمدجواد، (1428ق). الإمام الرضا(ع) تاریخ و دراسة. قم: الإسلامی.
کلینی، محمد‌بن یعقوب، (1382). اصول کافی. تهران: اسوه.
کلینی، محمد‌بن یعقوب، (1417ق). روضة الکافی. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
کلینی، محمد‌بن یعقوب، (1426ق). فروع الکافی. بیروت: للمطبوعات.
کوئن، بروس، (1380). مبانی جامعه­شناسی. مترجم غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت.
گیدنز، آنتونی، (1387). تجدد و تشخص. مترجم ناصر موفقیان، تهران: نی.
لوبون، گوستاو، (1380). تاریخ تمدن اسلام و عرب. مترجم محمد‌تقی فخر‌داعی گیلانی، تهران: دنیای کتاب.
مجلسی، محمدباقر، (1403ق). بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مصباح‌یزدی، محمدتقی، (1378). اخلاق در قرآن. نگارش و محقق محمدحسین اسکندری. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مفید، محمد‌بن محمد‌بن نعمان، (1383). الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد. مترجم و شرح هاشم رسولی‌محلاتی. تهران: فرهنگ اسلامی.
مهدوی‌کنی، محمدسعید، (1386). «مفهوم سبک زندگی و گسترة آن در علوم اجتماعی». تحقیقات فرهنگی، سال اول، شمارة 1: 230- 199.
وات، مونتگمری، (1389). تأثیر اسلام بر اروپای قرون وسطی. مترجم و توضیح حسین عبدالمحمدی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
وبر، ماکس، (1374). اخلاق پروتستان و روحیة سرمایه­داری. مترجم عبدالمعبود انصاری. تهران: سمت.
هونکه، زیگرید، (1383). فرهنگ اسلام در اروپا. مترجم مرتضی رهبانی. تهران: فرهنگ اسلامی.