نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 دانش آموخته دکترای گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
منابع انسانی در هر سازمانی مهمترین سرمایه آن محسوب می شوند. در آستان قدس رضوی که هدف اصلی آن خدمت به زائرین بارگاه امام رضا (ع) است، این سرمایه از اهمیتی دوچندان برخوردار است. یکی از پدیده‌های نوظهور که سلامت کارکنان و به تبع آن خدمت رسانی آنها را با مخاطره مواجه می سازد، رفتار حضورگرایی است. این رفتار زمانی بروز می کند که کارمند تصمیم می گیرد با شرایط بیماری و ضعف سلامت در محل خدمت حاضر شود. در این پژوهش که از نظر هدف، کاربردی و به روش کیفی انجام شده است، در ابتدا با روش فراترکیب و تحلیل محتوا کلیه مولفه های محرک حضورگرایی شناسایی و سپس با روش دلفی فازی و اخذ نظرات خبرگان منابع انسانی آستان قدس رضوی، مهمترین مولفه‌ها انتخاب و رتبه‌بندی شد. نتایج نشان داد که مهمترین عوامل موثر بر حضورگرایی کارکنان در آستان قدس رضوی را می‌توان در قالب 3 بعد، 13 مقوله محوری و 44 مولفه طبقه‌بندی کرد. این مقوله‌های محوری در بعد رفتاری شامل فرهنگ سازمانی، وضعیت سلامت فرد، نگرش و ادراک کارمند درباره پیامدهای غیبت یا حضورگرایی، ارتباطات و تعاملات سازمانی، ویژگی‌های فردی، شخصیت فرد، نگرش‌های شغلی و سازمانی، در بعد ساختاری شامل ویژگی‌ها و رویه‌های سازمانی، ویژگی‌های شغل، مدیریت منابع انسانی سازمان و در بعد زمینه‌ای شامل عوامل فرهنگی و اجتماعی، عوامل اقتصادی جامعه و قانون‌گذاری و زیرساخت است.
کلیدواژه‌ها
ـ اکبری، جعفر؛ ابوالقاسمیان، محمود؛ غفاری، امیر؛ مقدس، فریدون؛ موعودی، محمدامین؛ رحیمی کمال، شقایق؛ جوزکنعانی، معصومه. (1400). «مطالعه پدیده پرزنتیسم و کاهش بهره‌وری در بین کارکنان شرکت انتقال گاز ایران». ارگونومی. سال ۹ . شماره1. صص :33-47.
ـ بلالی شهواری، سجاد؛ کشته‌گر، عبدالعلی. (1395). «پرزنتیسم به‌عنوان یک پدیده جهانی و چگونگی مدیران آن». دومین کنفرانس بین المللی در مدیریت، حسابداری و اقتصاد. تهران. ایران.
ـ فقیهی، ابوالحسن؛ قلی پور، آرین؛ ابویی‌اردکان، محمد؛ قالیباف اصل، حسن؛ اسدی، اصغر. (1396). «اعتباریابی ابعاد و مؤلفه‌های فرهنگ ریسک: کاربرد دلفی فازی». پژوهش‌های مدیریت عمومی. دوره 11. شماره 42. صص: 5 تا 32.
ـ قصابیان، فائزه. (1395). «تاثیر استرس شغلی، خستگی و تعلل بر عدم انجام کار کارکنان حاضر در کار (حضورگرایی) با نقش تعدیل‌گری هوش معنوی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
ـ کیان، حدیث (1395) «بررسی تاثیر عوامل موثر بر حضورگرایی در بانک کارآفرین». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
ـ مجدزاده، منور؛ هویدا، رضا؛ رئیسی، عباس؛ کاوه، کیوان. (1393). «نظریه رهبری خدمتگزار با تکیه بر سیرۀ امام رضا g». بصیرت و تربیت اسلامی. سال یازدهم. شماره 30. صص: 138 - 160.
ـ محمداسماعیلی، ندا؛ قائدی، شهداد؛ یوسفی امیری، مظاهر؛ قلی پور، آرین. (1395). «پدیده پرزنتیسم: بررسی پیامدها و راهکارهای مقابله با آن». چشم‌انداز مدیریت دولتی. شماره 25. صص:67 – 93.
ـ میرزایی اهرنجانی، حسن؛ مقیمی، سیدمحمد. (1382). «ارائه الگوی مطلوب سازمانی برای سازمان‌های غیردولتی ایران با استفاده از رویکرد کارآفرینی». دانش مدیریت. شماره 62. پاییز 82. صص: 101 تا 138.
ـ موذن جمشیدی، میرهادی؛ باقرزاده خداشهری، راضیه. (1400). «طراحی الگوی حضور غیرموجه منابع انسانی سازمان‌ها با استفاده از نظریه داده بنیاد». مطالعات مدیریت (بهبود و تحول). دوره 30. شماره 100. صص: 137-162.
ـ همایون فر، مهدی؛ گودرزوند چگینی، مهرداد؛ دانشور، امیر. (1397). «اولویت‌بندی تامین کنندگان زنجیره تامین سبز با استفاده از رویکرد ترکیبی MCDM فازی». تحقیق در عملیات و کاربردهای آن. ۱۵ (۲). صص: ۶۱-۴۱.
منابع لاتین
- Adisa, T.A., Ogbonnaya, C. and Adekoya, O.D. (2021), «Remote working and employee engagement: a qualitative study of British workers during the pandemic», Information Technology & People, Vol. ahead-of-print No.
- Allemann A, Siebenhüner K, Hämmig O, (2019), Predictors of Presenteeism Among Hospital Employees-A Cross-Sectional Questionnaire-Based Study in Switzerland. J Occup Environ Med; 61(12):1004-1010.
- Ariza-Montes, A., Arjona-Fuentes, J. M., Law, R., & Han, H. (2017). Incidence of workplace bullying among hospitality employees. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 29(4), 1116–1132.
- Arjona-Fuentes, J. M., Ariza-Montes, A., Han, H., & Law, R. (2019). Silent threat of presenteeism in the hospitality industry: Examining individual, organizational and physical/mental health factors. International Journal of Hospitality Management, 82, 191–198.
- Arslaner, E., & Boylu, Y. (2017). Perceived organizational support, work-family/family-work conflict and presenteeism in hotel industry. Tourism Review, 72(2), 171–183.
- Bae, Y. H., (2021), Exploratory Analysis of Related Factors with Absenteeism and Presenteeism onWorkers: Using the Fourth Korea Working Condition Survey.Int. J. Environ. Res. Public Health,18,11214.
- Baeriswyl, S., Krause, A., Elfering, A., & Berset, M. (2017). How workload and coworker support relate to emotional exhaustion: The mediating role of sickness presenteeism. International Journal of Stress Management, 24(S1), 52–73.
- Evans-Lacko, S., & Knapp, M. (2016). Global patterns of workplace productivity for people with depression: Absenteeism and presenteeism costs across eight diverse countries. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, Vol. 51(11), 1525-1537.
- Knani, M., (2022), What motivates tourism and hospitality employees to practice presenteeism? Journal of Hospitality and Tourism Management, Volume 52, September 2022, Pages 198-207.
- Kinman, G. (2019). Sickness presenteeism at work: prevalence, costs and management. British Medical Bulletin, 129(1), 69–78.
- Kristensen, T.S. (1991). Sickness absence and work strain among Danish slaughterhouse workers: an analysis of absence from work regarded as coping behaviour. Social Science and Medicine, 32(1), 15-27.
- Lohaus, D., & Habermann, W. (2019). Presenteeism: A review and research directions. Human Resource Management Review, 29(1), 43–58.
- Løvseth, L. T., & Giaever, F. (2018). Physician Parents Attending Work Despite Own Sick Children: A Qualitative Study on Caregiver Presenteeism Among Norwegian Hospital Physicians. Health Services Insights, 11.
- Lu L, Cooper CL. (2022), Sickness Presenteeism as a Link between Long Working Hours and Employees› Outcomes: Intrinsic and Extrinsic Motivators as Resources. Int J Environ Res Public Health. 15;19(4):2179.
- Lu, L., Cooper, C., & Yen Lin, H. (2013). A cross-cultural examination of presenteeism and supervisory support. Career Development International, 18(5), 440–456.
- Morken T, Haukenes I, & Magnussen LH. Attending work or not when sick – what makes the decision? A qualitative study among car mechanics. BMC Public Health. 2012, 12(813): 1-7.
- Maddox-Daines, K. L. (2021). Delivering well-being through the coronavirus pandemic: the role of human resources (HR) in managing a healthy workforce. Personnel Review.
- McGregor, A., Sharma, R., Magee, C., Caputi, P., & Iverson, D. (2018). Explaining variations in the findings of presenteeism research: a meta- analytic investigation into the moderating effects of construct operationalizations and chronic health. Journal of Occupational Health Psychology. 23(4), 584–601.
- Mohammadi, M. M., Nayeri, N. D., Varaei, S., & Rasti, A. (2021). The nurse without a nurse: the antecedents of presenteeism in nursing. BMC Nursing, 20(1), 1-11.
- Mori K, Nagata M, Nagata T. (2021), Work-Related Factors Affecting the Occurrence of Presenteeism - Recent Research Trends and Future Directions. J UOEH. 2021;43(1):61-73.
- Miraglia, M., & Johns, G. (2016). Going to work ill: A meta-analysis of the correlates of presenteeism and a dual-path model. Journal of Occupational Health Psychology, 21 (3), 261–283.
- Mohammadi, M. M., Nayeri, N. D., Varaei, S., & Rasti, A. (2021). The nurse without a nurse: the antecedents of presenteeism in nursing. BMC Nursing, 20(1).
- Manakandan, S. K., Rosnah I., Mohd Ridhuan J., & Priya R. (2017). Pesticide applicators questionnaire content validation: A fuzzy Delphi method. Med J Malaysia, 72(4), 228-235.
- Pasfield, K., Gottlieb, T., Tartari, E., Ward, M. P., & Quain, A. (2022). Sickness presenteeism associated with influenza-like illness in veterinarians working in New South Wales: Results of a state-wide survey. Australian Veterinary Journal, 100(6), 243–253.
- Ruhle, S. A., & Schmoll, R. (2021). COVID-19, Telecommuting, and (Virtual) Sickness Presenteeism: Working from Home While Ill During a Pandemic. Frontiers in Psychology, 12.
- Ruhle, S.A., Süß, S. (2020), Presenteeism and Absenteeism at Work—an Analysis of Archetypes of Sickness Attendance Cultures. J Bus Psychol, 35, 241–255.
- Sciberras M, Karmiris K, Nascimento C, Tabone T, Nikolaou P, Theodoropoulou A, Mula A, et al, (2022), Mental Health, Work Presenteeism, and Exercise in Inflammatory Bowel Disease. J Crohns Colitis. 30;16(8):1197-1201.
- Sandelowski, Margeret & Barroso, Julie. (2007). Handbook for synthesizing qualitative research. New York and London: Springer.
- Siu, O. L., Cooper, C. L., Roll, L. C., & Lo, C. (2020). Occupational stress and its economic cost in Hong Kong: The role of positive emotions. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(22), 1–22.
- Stamolampros, P., Korfiatis, N., Chalvatzis, K., & Buhalis, D. (2019). Job satisfaction and employee turnover determinants in high contact services: Insights from Employees’ Online reviews. Tourism Management, 75, 130–147.
- Teo, S. T., Bentley, T., & Nguyen, D. (2020). Psychosocial work environment, work engagement, and employee commitment: A moderated, mediation model. International Journal of Hospitality Management, 88, Article 102415.
- Tveten, K.M., & Morken, T. (2016). Decision-making in job attendance within health care- a qualitative study. Occupational Medicine, 66(3), 247- 251.
- Webster, R.K., Liu, R., Karimullina, K. et al, (2019), A systematic review of infectious illness Presenteeism: prevalence, reasons and risk factors. BMC Public Health, 19, 799.
- Yusoff, H. M., Sobri, H. N. M., & Sundaram, V. (2021). Factors Influencing Intention to Work while Ill: A Systematic Review. American Journal of Health Behavior, 45(6), 1016–1030.
- Zhang, T. C., Torres, E., & Jahromi, M. F. (2020). Well on the way: An exploratory study on occupational health in hospitality. International Journal of Hospitality Management, 87, Article 102382.
)