نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665، تهران، ایران

2 دکترای علوم سیاسی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان، ایران، تهران

چکیده

هدف این پژوهش، ارائه یک فراترکیب(سنتزپژوهی) از مصادیق و مضامین اصلی مناظرات رضوی بر اساس مقالات و مطالعات صورت‌گرفته در مجلات و کتاب‌های مختلف بوده است. بر همین مبنا، این مطالعه به لحاظ هدف کاربردی و رویکرد پژوهش از نوع کیفی بوده است. جامعة آماری پژوهش شامل تحقیقات انجام‌شده در حوزة مناظرات امام رضا(ع) بود که در مجموع 66 مقاله انتخاب و چکیده آن‌ها بررسی شد. با توجه به ملاک‌های پژوهش، از این میان تعداد 17 مقاله و 3 کتاب مرجع به صورت هدفمند انتخاب و بررسی شد. یافته‌ها نیز نشان داد که مناظرات امام رضا(ع)با روش‌شناسی و محتوا قابل بررسی بوده است که از این حیث به لحاظ روش مناظره 25 مصداق و به لحاظ محتوایی 24 مصداق با مضامین هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی شناسایی شد. در نتیجه، می‌توان گفت مناظرات امام رضا(ع) در مجامع علمی عصر حاضر برای اندیشمندان به لحاظ روش، اصول و چگونگی فرایند مناظره‌ای در موضوعات پرچالش علمی توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

ـ ابراهیمی، امید و محمدی، دل آرام. (1397). «آسیب‌شناسی مناظره بر اساس الگوی مناظرات امام رضاg». فرهنگ رضوی. سال 6. شمارۀ 21. صص: 173-198.
ـ ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1376). الأمالی. تهران : نشر کتابچی.
ـ  ــــــــــــــــــــــــ. (1372). امالی صدوق. چاپ پنجم. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
ـ  ــــــــــــــــــــــــ. (1378). عیون اخبار الرضا. قم : نشر جهان.
ـ  ــــــــــــــــــــــــ. ( 1404 ق). امالى. مترجم کمره اى. تهران: اسلامیه.
ـ  ــــــــــــــــــــــــ. (1405 ق.). کمال الدین و تمام النعمه. تصحح و تعلیق على اکبر غفارى. قم: مدرسین.
ـ  ــــــــــــــــــــــــ. (1363). عیون اخبارالرضا. مصحح مهدى لاجوردى. قم: طوس.
ـ احمدی طباطبایی، سیدمحمدرضا. (1394). نسبت اخلاق و سیاست در آموزه‌های اهل‌ بیتb با تأکید بر سیره رضوی، فرهنگ رضوی. سال 3. شمارۀ 10. صص: 127-150.
ـ احمدی‌فر، مصطفی؛ حسین‌نژاد محمدآبادی، حمید؛ رضایی اصفهانی، محمدعلی و حق‌پناه، رضا. (1396). «شاخص‌های اخلاق‌محوری در آموزه‌های سیاسی امام رضاg». فرهنگ رضوی. سال 5. شمارۀ 18. صص: 179-215.
ـ اکبری، رضا. (1392). «نگاهی تحلیلی به تصحیح خداشناسی مردم توسط امام رضاg». فرهنگ رضوی. سال 4. شمارۀ4. صص: 7-24.
ـ عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخ‌زاده، محمد. (1390). «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی». اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت). 5(2)،151-198.
ـ جعفریان، رسول. (1387). حیات فکری و سیاسی امامان شیعه g. قم: نشر انصاریان.
ـ جواهری، محمدرضا و شمسی، جواد. (1394). «از ابن الله تا مُبشِر: تحلیلی بر استدلال های امام رضاg در نفی الوهیت حضرت عیسیg در مناظرۀ مرو». معرفت ادیان. سال7. شمارۀ 25. صص: 33-50.
ـ حسینی شاهرودی، مرتضی و رودی، معصومه. (1394). «برهان‌های اثبات وجود خدا در مناظره های امام رضاg در مرو». فرهنگ رضوی. سال 3. شمارۀ 11. صص: 39-75.
ـ حسینی، سیدجواد. (1387). «شیوه مناظره در مناظرات امام هشتمg». نشریه مبلغان. شماره 109. صص: 11-21.
ـ روحی برندق، کاوس. (1396). «اخلاق و مهارت‌های مناظره در مناظره‌های امام رضاg (مطالعه موردی؛ مناظره امام رضاg با متکلمان ادیان و مذاهب)». فرهنگ رضوی. سال 5. شمارۀ 18. صص: 7-35.
ـ سبحانی، جعفر. (1411ق). الملل و النحل. قم: لجنه الاداره الحوزه العلمیه.
ـ شمسی، جواد و جوارشکیان، عباس. (1395). «تصویر آفرینش در مناظره عِمران صابی با امام رضاg». فرهنگ رضوی. سال 4. شمارۀ 13. صص: 7-30.
ـ طباطبایی، سیدمحمدکاظم؛ رشیدی کیا، نجمه. (1393). «مهم‌ترین آسیب‌های اعتقادی اثرگذار بر پیشبرد گفتمان توحید در عصر امام رضاg»». فرهنگ رضوی. سال 2. شمارۀ 6. صص: 75-107.
ـ طبرسی، احمدبن علی. (1403ق.). الاحتجاج علی أهل اللجاج. تصحیح و تحقیق محمدباقر خرسان. مشهد: نشر مرتضی.
ـ طوسى، محمد بن حسن. (1414 ق.).  الأمالی. قم: انتشارات دارالثقافه.
ـ فیومی، احمد بن محمد. (1405 ق). المصباح المنیرفی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: دارالهجره.
ـ قانع، احمدعلی. (1393). «خداشناسی در روایت های امام رضاg». فرهنگ رضوی. سال 2. شمارۀ 5. صص: 87-109.
ـ کلینى، محمد بن یعقوب. (1365). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
ـ  ــــــــــــــــــــــــ . (1388ق.).الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
ـ طهماسبی بلداجی، اصغر؛ مرتضوی، سیدابراهیم. (1399). «واکاوی رهاوردهای غائی مناظرات رضوی و کاربست آن‌ها در عصر حاضر». فرهنگ رضوی. سال8. شمارۀ 29. صص: 135-161.
ـ مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار. تصحیح و تحقیق جمعی از محققان. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـ مجیدی، حسن. (1392). «تحلیل گفتمان مناظره‌های امام رضاg». فرهنگ رضوی. سال 1. شمارۀ 2. صص: 9-38.
ـ مصلایی پور، عباس ؛ سلیمی، مریم. (1392). «اصول مناظره و آزاداندیشی با تکیه‌بر مناظره‌های امام رضاg». فرهنگ رضوی. سال 1. شمارۀ 3. صص: 87-114.
ـ مکارم شیرازی، ناصر. (1388). مناظرات تاریخی امام رضاg با پیروان مذاهب و مکاتب دیگر. چاپ دوم. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
ـ میراحمدی، منصور؛ رضائی پناه، امیر. (1395). «تحلیل گفتمان مناظره‌ها و مجادله‌های حضرت رضا g با دگرهای گفتمانی(مبانی قرآنی کلامی ساخت بندی هویت اسلامی)». فرهنگ رضوی. سال 4. شمارۀ 14. صص: 75-96.
ـ نصیحت، ناهید؛ باغبانی، رضوان. (1401). «بررسی گفتمان القایی در فرایند مناظرۀ امام رضا g با علمای ادیان». فرهنگ رضوی. سال10. شمارۀ 37. صص: 93-114.
ـ نقی پورفر، ولی الله؛ زاهدی، عبدالرضا؛ فتحی، یعقوب. (1398). «سیرۀ تعلیمی ـ تربیتی امام‎ رضا g در مناظره با اصحاب ادیان و مذاهب». فرهنگ رضوی. سال7. شمارۀ 25. صص: 183-213.
ـ نوروزى، محمد؛ جهانى جوانمردى، فاطمه؛ سبحانى نژاد، مهدى. (1394). «تبیین روایى نقش و جایگاه امامت از دیدگاه امام رضاg و وجوب ولایت‌پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان». فرهنگ رضوی. سال 3. شمارۀ 10. صص: 163-194.
 منابع لاتین
- Cooper, H. & Hedges, Larry V., (2009), Research Synthesis as a Scientific Process. A chapter on: The Handbook of Research Synthesis and Meta-Analysis, Second Edition. Russell Sage Foundation.
- Anderson, R. (2007). Thematic content analysis (TCA)Descriptive presentation of qualitative data. 1-4.