نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
چکیده
مروری بر سیرۀ معصومان(ع) نشان می‌دهد که ایشان نیز از اشعار حکمت‌آمیز دیگران در کلام خود بهره برده و مضامین آن را تأیید کرده و گاه خود ابیاتی سروده‌اند. در احادیث نقل‌شده از امام رضا(ع)، 52 بیت ذکر شده که به نظر می‌رسد ایشان به خاطر مضامین ارزشمند اخلاقی و حکمی، آن‌ها را نقل کرده و در کلام خود بدان تمثل جسته‌اند. پاره‌ای از این اشعار تمثل شعری امام رضا(ع) و چند بیت نیز سرودۀ خود ایشان است. نگارندگان با استفاده از روش تحلیل محتوا، از مجموع این 52 بیت شعر، در حدود 100 مضمون و 16 موضوع اصلی استخراج کرده‌اند که به اصطلاح «جهت‌گیری متن» نامیده می‌شود. این عناوین که ایده و پیام اصلی متن هستند با توجه به اصل «تبادر» به ذهن مخاطب خطور می‌کند. با «طبقه‌بندی» جهت‌گیری‌ها برای دستیابی به «مقوله»های تحقیق روشن شد که از 16 موضوع اصلی استخراج شده، 9مجموعه (56درصد) به موضوع چگونگی روابط اجتماعی انسان با دیگران، چهار مجموعه (25درصد) به موضوع امور فردی و اعمال عبادی انسان و سه مجموعه (19درصد) نیز به مسئله غصب خلافت توسط حاکمان ظالم و دشمنان اهل‌بیت(ع) اشاره دارند. لذا هدف اصلی مقاله که بیان جهت‌گیری اصلی اخبار شعری رضوی بوده، ذیل سه مقولۀ روابط اجتماعی، روابط فردی و روابط سیاسی طبقه‌بندی و موضوعات اصلی هر یک به تفصیل بیان شده است.
کلیدواژه‌ها
)