نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول

2 نویسنده

چکیده

حفظ کرامت انسان به عنوان حق طبیعی، مبنای اصلی آموزه‌ های دینی است. نادیده گرفتن این حق، مانع کمال انسان است. بسیاری از احادیث و سیره عملی امام رضا(ع) بیانگر مولفه‌ های کرامت انسانی است که در کمال بخشی انسان نقش دارند. پرسش اصلی این‌است که از منظر امام رضا(ع) چگونه کرامت انسانی، در کمال انسان تاثیر دارد؟ بررسی‌ ها نشانمی دهد؛ از دیدگاه امام رضا(ع) مولفه‌های کرامت انسانی مانند عبودیت، عقلانیت، آزادی‌خواهی، عدالت‌محوری و شاکربودن، نقش زیربنایی در کمال وجودی انسان دارد؛ زیرا هرکدام از این مولفه‌ها، دربردارنده آثار ومراتب کمالی است؛اولین مرتبه عبادت، شناخت خداست و مبنای خداشناسی توحیدمحوری است. عقل‌ گرایی نظری و عملی، سبب کسب معرفت نسبت به حقایق و عمل به آن ها می‌ شود. آزادی‌ خواهی مانع رکود در ابعاد مختلف فردی، اجتماعی و.. می‌ شود. عدالت‌ محوری از رفتارهای غیرکمالی مانند فساد و رشوه جلوگیری می‌ کند. شکرگرایی حقیقی نیز با طی مراحلی مانند باورتوحیدی، ادای حق و خدمت به خلق ممکن می‌ شود.
در این مقاله، قائل به حصر مولفه‌ های متعدد کرامت انسانی نیستیم. اما این نوشتار برخی از مولفه‌ های کرامت انسانی را به روش تحلیلی-توصیفی در اندیشه اسلامی بررسی کرده و تاثیرات این مولفه‌ ها را در تکامل انسان از دیدگاه امام رضا(ع) بازشناسی و تبیین می‌ کند.

کلیدواژه‌ها

 منابع
- قرآنکریم
- ابن بابویه، محمدبن­على(1398ق)،التوحید، ج1، قم: جامعه مدرسین.
- ----------------(1378ق).عیون أخبارالرضا (ع)، ج2، تهران: جهان.
- ----------------(1337)، عیون اخبارالرضا(ع)، ج1و2، ترجمه محمدتقی اصفهانی، تهران: شمس.
 -----------------(1404ق)،عیون اخبارالرضا(ع)،ج2، بیروت: موسسه الاعلمی.
- ----------------(1414ق)، الخصال، قم: موسسه نشراسلامی.
- ----------------(1376)، الأمالی، ج1، چاپ ششم، تهران: کتابچى.
- ----------------(1390)، امالی، ترجمه آیت­الله کمره­ای، تهران: کتابچی.
- ابن­سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله (١٣٥٩)، النفس من کتاب الشفا، قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
- -------------------(1379)، النجاه، ویرایش محمدتقی دانش­پژوه، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
- ابن­قولویه، ابوالقاسم جعفر بن محمد (1385)، کامل‏الزیارات،ترجمه امیر وکیلیان، قم:انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
- ابن­منظور،ابوالفضل محمد بن مکرم (1408ق)، لسان­العرب، ج12، بیروت: داراحیاء التراث­العربی.
- راغب­الاصفهانی،ابوالقاسم حسین بن محمد  (1404ق)، ‌مفردات غریب القرآن، بی­جا: دفتر نشر کتاب. 
- بحرانی­اصفهانی،عبداللّه ­(1411ق)، عوالم­العلوم، ج22، تحقیق محمدباقرموحد ابطحی اصفهانی، قم: مؤسسة الامام المهدی.
- تمیمی­آمدی، عبدالواحد(1366)، غررالحکم و دررالکلم،شرح جمال الدین خوانساری، قم:دفتر تبلیغات اسلامی.
- جعفری، محمدتقی(1390)، حقوق جهانی بشر: تحقیقو تطبیق در دو نظام اسلام و غرب، تهران: مؤسسه نشر آثار علامه جعفری.
- جوادی­آملی، عبدالله(1389)، رحیق مختوم، ج1، قم: اسراء.
- -------------(1366)، کرامت در قرآن ، تهران: رجاء.
- -------------(1376)، تفسیرموضوعی قرآن، ج8، قم:اسراء.
- حرانی، ابومحمد(1384ق)،تحف­العقول، ترجمه محمدباقر کمره‏ای، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
- دشتی، محمد(1388)، ترجمه نهج­البلاغه، چاپ هشتم، تهران: گلستان ادب.
- دهخدا، علی­اکبر(1373)، لغت­نامه، ج11، تهران: دانشگاه تهران.
-شیخ طوسی، محمدبن­حسن(1364).تهذیب­الاحکام،ج7، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-صانعی­پور، محمود(1376).«اصول و مبانی کرامت انسانی»، تدبیر، شماره 75،صص34-40.
- صدرالمتالهین­شیرازی، محمد(1368)، الحکمه المتعالیه فی­الاسفار الاربعه، ج9، قم: طلیعه نور.
------------------(1378ق)، الحکمه المتعالیه فی­الاسفارالاربعه،ج1، تهران:دائره­المعارف الاسلامیه.
------------------- (1360)،الشواهدالربوبیه، تصحیح سیدجلال­الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
------------------- (بی­تا).الحاشیه علی­الهیات الشفاء، قم: بیدار.
- طباطبایی، محمدحسین(1360)، تفسیرالمیزان، تهران: رجاء.
- طباطبایی، سیدعلی(1382)،انسان کامل،قم: مطبوعات دینی.
- عطاردی­قوچانی،عزیزالله(1361)،اخبار وآثار امام رضا(ع)، تهران: کتابخانه صدر.
- فضل­اللّه، محمدجواد(1366)، تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
- قمی، شیخ عباس(1387)، مفاتیح­الجنان، ترجمه آیت­الله مکارم شیرازی، چاپ سوم، قم: امام علی­بن ابیطالب(ع).
- کلینی، محمدبن یعقوب(1348)، اصول کافی، ج 1و4، ترجمه سیدجواد مصطفوی، تهران: اسلامیه.
---------------(1390)، اصول کافی، ج1، ترجمه صادق حسن­زاده، چاپ پنجم، قم: قائم­آل­محمد(عج).
--------------(1365)، ­الکافی،ج6، تهران: دارالکتب الإسلامیّه.
--------------(1407ق)، ­الکافی،ج8، تهران: دارالکتب الإسلامیّه.
- مجلسی، محمدباقر(1386)،بحارالانوار، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
------------ (1403ق)، بحارالانوار، ج16، 71 و78 بیروت: مؤسسة الوفاء. 
- ---------- (1362)، بحارالانوار، ترجمه موسی خسروی، تهران: اسلامیه.
- مصباح،محمدتقی(1380)، به سوی خودسازی، قم: موسسه امام خمینی(ره).
- ----------(1383)،خودشناسی برای خودسازی، قم:موسسه امام خمینی(ره).
- مطهری، مرتضی(1393)، عدل الهی، تهران: صدرا.
-----------(1370)، مجموعه آثار، ج20، تهران: صدرا.
- معین، محمد(1377)، فرهنگ معین، ج2، چاپ دوازدهم، تهران: امیرکبیر.
- موحدابطحی، محمد باقر(1413ق)، عوالم­العلوم و معارف والاحوال من الآیات و الاخبار والاقوال، ج 17، قم: موسسه الامام المهدی(عج).
- نصیرالدین طوسی، محمدبن محمد(1379)، شرح الاشارات والتنبیهات، ج3، تهران: نشرکتاب.
- یزدی، حسین(1379)، آزادی در نگاه شهید مطهری، تهران: صدرا.