نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
نویسنده
چکیده
مناظره عِمران صابی با امام علی بن موسی‌الرضا(ع) سه محور عمده دارد: ذات و صفات الهی، کیفیت آفرینش و ویژگی‌ها و اقسام آفریدگان. اهتمام نوشتار پیشِ رو بر بسط و شرح محور دوم ( کیفیت آفرینش) است. این مقاله می‌کوشد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن ارائه تصویری از گفتار امام(ع)، تبیین‌ها و تفسیرهای مختلف را احصا و منطق حاکم بر آن را آشکار کند. بحث کیفیت آفرینش بر سه موضوع اساسی استوار است: نحوه آفرینش، هدف آن و نسبت آفریننده و آفریده. نگارنده نخست جایگاه و مختصات این مناظره را ترسیم کرده، آن گاه جوانب و پیشینه مباحث مطرح‌شده در هر موضوع مورد بحث قرار گرفته است. بسط و شرح گفتار امام(ع) و بررسی و نقدِ تفسیرهای آن بخش اصلی متن را شامل می‌شود.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم.
- ابن‌بابویه، محمد بن علی (1372)، عیون اخبار الرضا (ع)، ترجمه: حمیدرضا مستفید، علی‌اکبر غفاری، ج 1، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1403)، الاشارات و التنبیهات، الجزء الثالث، طبع‌الثانی، قم: مرکز النشر الکتاب.
- --------------------- (1405)، الشفاء: المنطق، الجزء الثالث، قم: مکتب آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی العامه.
- جعفری، محمدتقی (1366)، "تفسیری بر احتجاج امام علی بن موسی‌الرضا(ع) با عِمران صابی"، مجموعه آثار دومین کنگره جهانی امام رضا (ع)، ج 1، مشهد: آستان قدس رضوی، صص. 489-582.
- جوادی آملی، عبدالله (1383)، فلسفه الهی از منظر امام رضا(ع)، ترجمه: زینب کربلایی، قم: مرکز نشر اسراء.
- حلّی، حسن بن یوسف (1386)، الجوهر النضید، ترجمه: منوچهر صانعی دره‌بیدی، چاپ ششم، تهران: حکمت.
- خراسانی، شرف‌الدین (1368)، ابداع؛ در دائره المعارف بزرگ اسلامی، ویرایش اول، ج 2، تهران: انتشارات دائره المعارف بزرگ اسلامی.
- دوازده‌امامی مطلق، اصغر (1392)، "بینونت خالق و مخلوق با تأکید بر مناظره عِمران صابی با امام رضا(ع)"، سفینه، شماره 10، صص 40-54.
- دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه دهخدا، دوره دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- راغب‌اصفهانی، حسین بن محمد (1412)، مفردات فی غریب القرآن، بیروت - دمشق: دار العلم و الدار الشامیه.
- سیدان، سید جعفر (1391)، توحید از نگاه وحی، فلسفه و عرفان، قم: دلیل ما.
- شانظری، جعفر و عسگری، قاسم (1391)، "بررسی و نقد سنخیت علت و معلول در فلسفه اسلامی"، پژوهش‌های فلسفی – کلامی، شماره 213، صص 25-42.
- صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1366)، شرح اصول الکافی، به تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- طباطبایی، سید محمدحسین (1377)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 3، چاپ دهم، تهران: صدرا.
- ----------------------- (1383)، بدایه الحکمه، ترجمه و شرح علی شیروانی، ج 3، چاپ ششم، قم: بوستان کتاب.
- نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1367)، الاساس الاقتباس، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- عطاردی، عزیز الله (1413)، مسند الامام الرضا(ع)، الجزء الاول، بیروت: دارالصفوه.
- کاکایی، قاسم (1380)، "وحدت وجود: تجربه، تعبیر، تمثیل"، اندیشه دینی. شماره 42، صص 79-112.
- کلینی، محمدبن یعقوب (1369)، اصول کافی، ج 1، ترجمه: هاشم رسولی و جواد مصطفوی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
- کمپانی‌زارع، مهدی (1389)، "مناظره امام رضا(ع) با عِمران صابی"، اطلاعات حکمت و معرفت، شماره 59، صص 54-58.
- محقق، مهدی (1366)، نهضت ترجمه و نشر علوم بیگانگان در زمان حضرت رضا (ع)، مجموعه آثار دومین کنگره جهانی امام رضا(ع)، ج 1، مشهد: آستان قدس رضوی، صص 246-279.
- مختاری‌نایینی، بهاءالدین محمد و هزار، علی‌رضا (1380)، "شرح حدیث عِمران صابی"، میراث حدیث شیعه، شماره 6. صص 463-478.
- مرتضوی، سید محمد (1375)، نهضت کلامی در عصر امام رضا(ع)، مشهد: آستان قدس رضوی.
- مصباح‌یزدی، محمدتقی (1391)، آموزش فلسفه، ج 2، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
- مطهری، مرتضی (1370) درس‌های الهیات شفاء، ج 2، تهران: حکمت.
- مظفر، محمدرضا (1380)، المنطق، ترجمه: منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: حکمت.
- مکارم‌شیرازی، ناصر (1388)، مناظرات تاریخی امام رضا(ع) با پیروان مذاهب و مکاتب دیگر، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
)