نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تاریخ ایران دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین، ایران

2 استادیار گروه تاریخ تشیع، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

بدون شک یکی از ضرورت‌های عصر حاضر، مسئله گفت‌وگوی ادیان با یکدیگر است؛ چراکه تعامل و تفاهم ادیان نقش سازنده و تعیین کننده‌ای در کاهش مخاصمات و منازعات دارد. دنیای پرتنش امروزی در کشورهای جهان اسلام که ناشی از مداخلات کشورهای بیگانه و ایجاد تفرقه بر اثر انگیزه‌های دینی است، ضرورت بیش از پیش همگرایی در جهان اسلام بر اساس فرهنگ گفت‌وگو را نمایان می‌سازد. هدف از این مقاله، گفت‌وگو و نقش آن در جوامع دینی و ضرورت‌های آن در اندیشة رضوی است.از این ‌رو سوال اصلی مقاله دست‌یابی به چگونگی امکان پذیری نهادینه سازی فرهنگ گفت‌وگو با تکیه بر سیره رضوی است.یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که سیرة رضوی به‌عنوان آینه تمام‌نما این واقعیت را برای ما آشکار می‌کند که در برخورد با ادیان و مذاهب دیگر می‌توان با حفظ خونسردی و ایجاد جوی آرام با مخالفان عقیدتی خود بهترین گفت‌وگو را برگزار کرد. بنابراین، دوران امامت امام رضاg، به‌عنوان دوره طلایی گفت‌وگو و مناظره و اثبات برتری آموزه‌های قرآنی اسلامی می‌تواند به‌منزله الگویی برای ضرورت تجدیدگفت‌وگو میان مذاهب اسلامی، آداب گفت‌وگو و همزیستی مسالمت‌آمیز میان مسلمانان مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

ـ ابن‌اثیر، عزالدین‌ علی‌بن‌محمد. (1399ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر.
ـ ابن‌جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن‌بن‌علی. (1412ق). المنتظم. مصحح عطامحمدبن‌عبدالقادر. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ـ ابن‌خلدون، عبدالرحمن. (1345). مقدمه ابن خلدون. ترجمه محمدپروین گنابادی. تهران. بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ـ ابراهیمی، امید؛ محمدی، دل آرام. (1397). « آسیب شناسی مناظره براساس الگوی مناظرات امام رضاg». فصلنامه فرهنگ رضوی. سال ششم. شماره 21. صص:173-198.
ـ ابن بابویه، محمدبن علی.(1378). عیون الأخبار الرضاg. تحقیق مهدی لاجوردی. تهران: نشر جهان.
ـ ابن شعبه حرّانی، حسن بن علی. (1404ق). تحف العقول عن آل رسول. مترجم علی اکبر غفاری. تهران: کتابچی.
ـ ابن ندیم، محمد بن اسحاق. (1348). الفهرست. قاهره: المکتبه التجاریه الکبری.
-اسد علی زاده، اکبر. (1389).چالشهای فکری و سیاسی وهابیت. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیمای قم
-بینائیان،حسن.(1383). «بررسی تاریخی تولید علم در تمدن اسلامی». درآمدی بر آزاداندیشی و نظریهپردازی در علوم دینی(مجموعه مقالات).  ج1. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
ـ جوادی آملی، عبدالله. (1381). دین شناسی. قم: اسراء
ـ حسینی، صدیقه. (1392). اهداف فرهنگی جنگ نرم رسانهای. قم: انتشارات مرکز پژوهشهای اسلامی.
ـ حلی، محمدبن سلیمان. (1421). مختصر البصائر. تحقیق مشتاق مظفر. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ـ زیدان، جرجی. (2001م). تاریخ تمدن اسلامی. تحقیق حسین مونس. قاهره: دارالهلال
ـ شبلی، احمد. (1370). تاریخ آموزش در اسلام. ترجمه محمد حسین ساکت. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ـ طبرسی، احمد بن علی. (1403ق). الاحتجاج علی اهل اللجاج. تحقیق محمدباقر خرسان. مشهد: نشر مرتضی.
ـ طقوش، محمد سهیل. (1387). دولت عبارسیان. ترجمه حجت الله جودکی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ـ غنیمه، عبدالرحیم. (1372). تاریخ دانشگاههای بزرگ اسلام.ترجمه نورالله کسایی. تهران: نشر دانشگاه تهران.
ـ فتال نیشابوری، محمدبن احمد. (1375). روضه الواعظین و بصیره المتعظین. قم: دارالرضی.
-کریمی نیا، محمد مهدی. (1383). همزیستی مسالمتآمیز در اسلام و حقوق بین الملل. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی مرکز امام خمینی.
-کلینی، محمدبن یعقوب. (1407ق). اصول کافی. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
ـ مجلسی، محمد باقر. ( 1403ق). بحارالانوار. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
ـ محمدپناه، امیر حسین. (1393). فتنه داعش(علل و عوامل شکلگیری و پیامدهای آن).تهران: انتشارات عقیدتی سیاسی ناجا.
مفید، محمد بن نعمان. (1396). الارشاد. ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ـ میرهادی تفرشی، سید محمدرضا؛ معتمد لنگرودی، فاطمه؛ معتمد لنگرودی، فرشته. (1399). «جستاری در راهکارهای  مؤثر بر اقناع مخاطب در مناظرات رضوی». فصلنامه فرهنگ رضوی. سال 8.شماره30. صص:33-55.
ـ نصر، حسین. (1384). علم و تمدن در اسلام. ترجمه احمد آرام. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.