نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کوثر بجنورد

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر بحنورد

چکیده

مناظرات امام رضا(ع) به دلیل الگو بودن ایشان هماره مطرح و در پژوهش‌های گوناگون از زوایای مختلف بدان پرداخته شده است. تعداد و تنوع مقالات منتشر شده در این زمینه حکایت از اهمیت این موضوع دارد. هدف این پژوهش فراتحلیل مقالات با موضوع مناظرات رضوی برای ارائه و جمع بندی و دسته‌بندی یافته‌ها از اخرین تلاش‌های علمی انجام گرفته در ارتباط با موضوع و یررسی مولفه‌های بکارگرفته در این پژوهش‌ها است. بدین سبب این مقاله در چهارچوب فراتحلیل کیفی _که یکی از برترین کوشش‌های محققان برای غلبه بر پژوهش‌های تکراری است_ با شناسایی بیست مقاله علمی_پژوهشی در مجله فرهنگ رضوی به شیوه تمام شماری نمونه‌های در دسترس به تحلیل و بررسی مطالعات در زمینه مناظرات رضوی پرداخته است چرا که نتایج این پژوهش از یک سو به معرفی کامل همه پژوهش‌های انجام شده درباره یک موضوع می‌پردازد و مانع دوباره کاری می‌شود و از سوی دیگر با ترسیم توانایی‌ها و کاستی‌های پژوهش افق‌های پژوهشی جدیدی را به روی پژوهشگران می‌گشاید. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد اکثر مقالات منتخب، مشتمل بر موضوعاتی است که به اصول کلی حاکم بر مناظرات نظیر روش شناسی، اهداف، مبانی، محورهای تربیتی مناظره، آزاد اندیشی در مناظره و...می پردازد. مهم‌ترین مولفه‌های مطالعات مناظرات رضوی در مقالات ذکر شده از جهت اصول کلی ناظر بر مناظرات شامل اصول اخلاقی، علمی و فنی است. پراکندگی مطالعات نشان می‌دهد که استان های مرکزی، شمال و شمال شرقی، غرب و سپس جنوب بیشتر مورد توجه محققان قرار گرفته است که این محل بیشتر به دانشگاه‌های محل تحصیل پژوهشگران وابسته است.

کلیدواژه‌ها

ـ قرآن کریم. ترجمه مهدی فولادوند.
ـ انتظاری علی، مهری نادر.(1392). درآمدی بر فراتحلیل (با نیم نگاهی به قابلیت فراتحلیل در پژوهش‌های علوم اجتماعی در ایران). تهران: جامعه شناسان.
ـ آخوندی، عباس.(1398). «تحلیل محتوای مقالات فصلنامه راهبرد». راهبرد. شماره 91. صص: 167 – 196.
ـ حسینی، علیرضا؛ غفوری‌فر، محمد؛ علیزاده، حامد؛ آریانفر، مهدی. (1397). «مولفه‌های علمی مناظره‌های امام رضا: الگویی برتر برای آزاد اندیشی دینی و نشر اسلام در دنیای معاصر». فرهنگ رضوی. دوره 6. شماره22. صص: 149_177.
ـ دلاور، علی.(1399). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد.
ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412 ق). المفردات فی غریب القرآن. دمشق، بیروت: دار العلم الدار الشامیه.
ـ رضایان، فیروز؛ ستاری دولت آباد، امیر. (1396). «فراتحلیل (کاربرد روش های پژوهش در علوم اجتماعی)». رشد آموزش علوم اجتماعی. دوره بیستم. شماره1(74). صص :34- 37.
ـ روحی برندق، کاووس.(1396). «اخلاق و مهارت های مناظره در مناظره های امام رضا: مطالعه موردی مناظره امام رضا با متکلمان ادیان و مذاهب». فرهنگ رضوی. دوره 5. شماره 18. صص: 7-35.
ـ عابدی، احمد؛ عریضی، حمیدرضا؛ محمد زاده، فاطمه. ( 1385). «درآمدی بر روش فراتحلیل در تحقیقات آموزشی». روش شناسی علوم انسانی. سال 12. شماره 49. صص:122 – 140.
ـ عسگری احمد؛ اشتری تفرشی، علیرضا؛ برزگر کلمیشی، ولی اله؛ احمدوند، فاطمه. (1396). «تحولات مفهومی و تاریخی دو اصطلاح «مناظره» و «مذاکره» در قرون نخستین اسلامی». مطالعات تاریخ فرهنگی. سال هشتم. شماره 32. صص: 59 -80.
ـ غلامی، طاهره. (1395). «تحلیل محتوای مقالات فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری (1385 – 1394)». اخلاق در علوم و فنّاوری. سال۱۱ . شماره 1. صص :۲۹-۳۸.
ـ قاضی طباطبایی، محمود؛ ودادهیر، ابوعلی. (1389). فراتحلیل در پژوهش های اجتماعی رفتاری. تهران: جامعه شناسان.
ـ قبادی، مریم؛ صدیقه، محمداسماعیل؛ میرحسینی، زهره. (1395).  «تحلیل محتوای مقالات فصلنامه علمی– پژوهشی النهج طی سال های 1394 – 1389». النهج.  شماره 49. صص:85 -104.
ـ مشکینی، ابوالفضل؛ مرشدی، بهنام؛ محمدی، محسن. (1398). «فراتحلیل کیفی مقالات علمی ناظر بر مطالعات شهر ایرانی- اسلامی». پژوهش های معماری اسلامی. شماره 24. صص: 125_151.
ـ مصلایی پور، عباس؛ مریم سلیمی.(1392). «اصول مناظره و آزاد اندیشی با تکیه بر مناظره های امام رضاg». فرهنگ رضوی. سال اول. شماره سوم. صص:89 -115.
ـ مکارم شیرازی، ناصر.(1388). مناظرات تاریخی امام رضا با پیروان مذاهب و مکاتب دیگر. مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی.
ـ مهدویان، محبوب؛ کبری رحیم زاده.(1389). «شیوه آموزشی مناظره در قرآن و سنت». منهاج. سال 6. شماره 10. صص:143 – 159.
ـ نقی پورفر، ولی الله؛ زاهدی، عبدالرضا؛ فتحی، یعقوب. (1398). «سیره تعلیمی تربیتی امام رضا در مناظره با اصحاب ادیان». فرهنگ رضوی. سال 7. شماره 25. صص: 183_213.
ـ نیازی، سیمین. (1380). بررسی گرایش های موضوعی کتابداری و اطلاع رسانی در سال های 1344_1347». کتاب. شماره 45. صص: 52- 61.
ـ هومن، حیدر علی.(1398). راهنمای عملی فرا تحلیل در پژوهش علمی.  چاپ هفتم. تهران: انتشارات سمت.
منابع لاتین
- Glass, G. V. 1976. Primary, secondary and meta-analysis of research. Educational Researcher, 5(10): 3-8.
- Kulik, J. A. & C. L. C. Kulik. 1989. The concept of meta-analysis. International Journal of Educational Research, 13 (3): 227–340.
- Saxton, M. L. 1997. Reference service evaluation and meta-analysis: findings and methodological issues. Library Quarterly, 67 (3): 267-89.