نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آ»وخته دکترای گردشگری،دانشگاه علامه طباطبائی، تهران

چکیده

تلاش این جستار، تأملی پدیدارشناسانه در تجارب گردشگرانی است که به نیت زیارت(گردشگران مذهبی) یا قصد بازدید(گردشگران فرهنگی) به حرم رضوی وارد شده‌اند. بررسی روایت‌های این گردشگران از زمان حضور در این مکان شریف، بازخوردهای بی‌واسطه‌ای را در اختیار متولیان امور حرم می‌گذارد. در این پژوهش، نظرات گردشگران داخلی و خارجی جمع‌آوری گردیده است که در یک دهۀ گذشته، تجربۀ حضور خود را در حرم رضوی به زبان‌های غیرفارسی(انگلیسی، آلمانی، اسپانیایی، روسی، چینی، ژاپنی، عربی و ترکی استانبولی) در وب‌سایت‌های معتبر به اشتراک گذاشته‌اند. نتایج این پژوهش به‌روشنی نشان می‌دهد که تجربۀ حضور در حرم رضوی هم تجربه‌ای زیبایی‌شناختی(بُعد ذهنی) و هم تجربه‌ای از نوع احتیاجات بازدیدکننده مکان‌های فرهنگی(بُعد عینی) است؛ زیرا گردشگران علاوه بر روایت زیبایی و شکوه حرم رضوی به احتیاجات خود مانند دسترسی به صحن اصلی و وجود راهنما اشاره کرده‌اند. با توجه به نتایج پژوهش، استفاده از فناوری‌های نوین، برگزاری تورهای حرم‌گردی و برنامه‌ریزی برای حضور گردشگران غیرمسلمان در صحن اصلی با رعایت تمام آداب پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

ـ قرآن کریم.
ـ  اکبری، زهرا. (1397). «کنش زیارت در ایران معاصر با رویکرد انسان‌شناسی تفسیری مطالعه میدانی حرم مطهر امام رضا g» . پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه ادیان و مذهب قم.
ـ  الدویش، عبدالله. (1426ق). اخطاء فتح الباری فی العقیده. الرساله الثانیه. قاهره-مصر: مکتبه اسدالسُّنَّهَ.
ـ  العثیمین، شیخ محمدبن صالح. (1424ق). فتاوی العقیده. جده–عربستان: دارالنبلاء للنشر و التوذیع.
ـ  الغامدی العبدلی، عبدالله. (1426ق). اخطاء فتح الباری فی العقیده. الرساله الاولی. قاهره-مصر: مکتبه اسدالسُّنَّهَ.
ـ  برگر، پتر و لاکمن، توماس. (1397). ساخت اجتماعی واقعیت (رسالهای در جامعهشناسی شناخت). ترجمۀ فریبرز مجیدی. تهران: نشر علمی و فرهنگی.
ـ بهروان، حسین. (1380). «جامعه‌شناسی زیارت با تأکید بر نیازهای زائران در حرم حضرت رضا g». مجله مشکوه. شماره 72 و 73. صص: 87-102.
ـ  حرعاملی، محمد بن حسن. (1386). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. تهران: کتابچی.
ـ  حیدری چروده، مجید و همکاران. (1391). «نیازهای فرهنگی زائران خارجی امام رضاg مورد مطالعه: زائران اردو، عرب، آذری و انگلیسی زبان». مجله مطالعات اجتماعی ایران. دوره ششم (3و4). صص: 45-62.
ـ  ریتزر، جورج. (1392). نظریه جامعهشناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: علمی و فرهنگی.
ـ  زاهدی، محمد؛ رنجبریان، بهرام. (1391). شناخت گردشگری. اصفهان: چهار باغ.
ـ  سبحانی، جعفر. (1385). وهابیت مبانی فکری و کارنامه عملی. قم: انتشارات موسسه امام صادقg.
ـ  طالبی، ابوتراب؛ براق علیپور، اله. (1394). «گونه‌شناسی زیارت و دینداری زائران: معناکاوی کنش زیارت زائران امام رضا g». فصلنامه علوم اجتماعی. شماره 69. صص: 75-106.
ـ  عبدلی قیروانی، ابن الحاج محمد. (737ق). المدخل. بیروت–لبنان: دار الفکر.
ـ قمی، عباس. (1338). منتهی الآمال. تهران: اسلامیه.
ـ کرایب، یان. (1395). نظریۀ اجتماعی کلاسیک: مقدمهای بر اندیشه مارکس وبر، دورکیم و زیمل. ترجمه شهناز مسمی‌پرست. تهران: آگه.
ـ کیانی، محمدیوسف. (1395). تاریخ هنر و معماری ایران در دوران اسلامی. تهران: سمت.
ـ  محمدپور، احمد. (1398). روش در روش؛ دربارة ساخت معرفت در علوم انسانی. تهران: جامعه‌شناسان.
ـ  محمدی، جمال؛ صالحی، صادق؛ نیکو فال، زینب. (1396). «پدیدارشناسی تجربۀ گردشگران اماکن مذهبی (مطالعۀ موردی: اماکن زیارتی شهرستان هرسین)». مجله‌‌ برنامهریزی و توسعه گردشگری. سال ششم (20). صص: 34 - 55.
ـ  مکری‌زاده، فهیمه. (1389). «جامعه‌شناسی پدیداری زیارت». پایاننامه کارشناسی ارشد پژوهشگری. دانشگاه فردوسی مشهد.
ـ  ممدوح، محمود سعید. (2008). رفع المنارة لتخریج أحادیث التوسل و الزیارة. قاهره-مصر: المکتبه الازهریه للتراث.
ـ  نودهی، فرامرز؛ بهروان، حسین؛ یوسفی، علی؛ محمدپور، احمد. (1394). «فراسوی دوگانه زائر گردشگر گونه‌شناسی تجربه سفر زائران مرقد منور امام رضا g». فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی. سال چهارم (15). صص: 193-217.
ـ  واقدى، محمد بن عمر. (207ق). المغازی. بیروت–لبنان: مؤسسه الأعلمی.
ـ  همیلتون، ملکم. (1387). جامعهشناسی دین. ترجمة محسن ثلاثی. تهران: ثالث.
ـ  یوسفی، علی؛ صدیق اورعی، غلامرضا؛ کهنسال، علیرضا؛ مکری زاده، فهیمه. (1391). «پدیدارشناسی تجربی زیارت امام رضا g». مجله مطالعات اجتماعی ایران. دوره ششم (3و4). صص: 180-198.
- Krole, I. and B. Sohechan. (1989). ‹›Religion Beliefs and Practice among 52 Psychiatric in Patients in Mennesota››. American Journal of Psychiatry. 146. pp: 67-72.
- Norman, A. (2004). Spiritual tourism: Religion and Spirituality in Contemporary Travel. from http://ses.library.usyd.edu.au/bitstream/2123/6150/1/THESIS%20-%20Final.pdf
- Pargament, K. I., K. I. Maton and R. I. Hess. (1992). Religion and Prevention in Mental Health. Philadelphia: Haworth Press Inc.
- Smith J. & A. Osborn. (2007) Interpretative Phenomenological Analysis, from http://www.corwin.com/upmdata/_04_Smith_2e_Ch_04.pdf
- Sussman, S. W., & Siegal, W. S. (2003). «Informational influence in organizations: An integrated approach to knowledge adoption». Information Systems Research. 14(1), pp: 47–65.