نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

چکیده

عنصر محبت در دنیای امروز یکی از گمشده‌های بشر و نواقص جوامع بشری است. با توسعة زندگی صنعتی و اشتغال‌های روزافزون مادی انسان، جنبه‌های معنوی و فطری به فراموشی سپرده شده است. فرهنگ حیات‌بخش رضوی که همان فرهنگ قرآن و عترت بوده، به‌دلیل فرابشری بودن و اتصال به وحی، هماهنگ با فطرت آدمیان نیز است. متفکران اسلامی در کتاب‌های اخلاقی و آموزه‌های رضوی به بحث‌های کلی و تا حدی دسته‌بندی موضوع‌ها پرداخته‌اند؛ اما تمرکز این مقاله بر تحلیل ابعاد یک موضوع خاص و ضروری بشر معاصر یعنی «محبت» استوار است. لذا به این پرسش اصلی پرداخته می‌شود که «ابعاد محبت در فرهنگ رضوی چیست؟» بدیهی است تأکید اصلی در این مقاله بر حکمت نظری و عملی مستفاد از آموزه‌های رضوی است تا رابطة توحیدی و محبانة انسان با پروردگار و در راستای آن با سایر مخلوقات ترسیم شود. لذا با مراجعة مسئله‌محورانه به منابع دینی (قرآن و روایت‌های معتبر) در پی کشف و تحلیل ابعاد مسئله بوده، برای نیل به این هدف، داده‌های لازم از منابع کتابخانه‌ای گردآوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. روش، تحلیلی ـ توصیفی و شیوة گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای اسنادی است

کلیدواژه‌ها

قرآن‌کریم.
ابن‌حنبل، احمد، (1414ق). مسند. بیروت: الرساله.
ابن‌رستم طبرى آملى‌کبیر، محمدبن جریر، (1415ق). المسترشد فی الامامه. قم: کوشانپور.
ابن‌شاذان، فضل‌بن شاذان، (1363). الإیضاح. تحقیق جلال‌الدین محدث، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن على، (1404ق/ 1363ش). تحف العقول عن آل الرسول(ص). قم: اسلامی.
ابن‌طاووس، على‌بن موسى، (1409ق). إقبال الأعمال. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
ابن‌طاووس، على‌بن موسى، (1411ق). مهج الدعوات و منهج العبادات. قم: دارالذخائر.
احمدى‌میانجى، علی، (1426ق). مکاتیب الأئمة(ع). قم: دارالحدیث.
امام على‌بن الحسین(ع)، (1376). الصحیفة السجادیة. قم: الهادى.
انصاری، عبدالله‌بن محمد، (1387). منازل السائرین. ترجمه و توضیح علی شیروانی بر اساس شرح عبدالرزاق کاشانی، قم: آیت اشراق.
بخاری، محمدبن اسماعیل، (1401ق). الصحیح. 8ج، بیروت: دارالفکر.
 
بهشتی، احمد، (1385). گوهر و صدف دین. تهران: اطلاعات.
بهشتی، احمد، (1386). فلسفة دین. قم: بوستان کتاب.
بهشتی، احمد، (1389). اندیشة سیاسی تربیتی علوی در نامه‌های نهج‌البلاغه. قم: بوستان کتاب.
جوادی‌آملی، عبدالله، (1372). تحریر تمهید القواعد. تهران: الزهراء(س).
جوادی‌آملی، عبدالله، (1388). روابط بین‌الملل در اسلام. قم: اسراء.
جوادی‌آملی، عبدالله، (1391). مفاتیح الحیاه. قم: اسراء.
حافظ، شمس‌الدین محمد، (1320). دیوان حافظ. تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: وزارت فرهنگ.
دهخدا، علی‌اکبر، (1377). لغتنامة دهخدا. تهران: مؤسسة لغتنامة دهخدا وابسته به دانشگاه تهران.
دیلمى، حسن‌بن محمد، (1412ق). إرشاد القلوب إلى الصواب. قم: الشریف الرضی.
راغب‌اصفهانى، حسین‌بن محمد، (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
سیدرضى، محمدبن‌حسین، (1414ق). نهج‌البلاغه. (للصبحی صالح)، قم: هجرت.
صدوق، محمدبن علی، (1413ق). من لایحضره الفقیه. قم: اسلامی.
صدوق، محمدبن علی، (1372). عیون اخبار الرضا(ع). ترجمه علی‌اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، تهران: شیخ صدوق.
صدوق، محمدبن علی، (1376). الامالی. تهران: کتابچی.
صدوق، محمدبن علی، (1378). عیون اخبار الرضا(ع). تهران: جهان.
صدوق، محمدبن علی، (1385). علل الشرایع. قم: داوری.
صدوق، محمدبن علی، (1398ق). التوحید. قم: اسلامی.
صفار، محمدبن حسن، (1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص). قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی.
طریحی، فخرالدین‌بن محمد، (1375). مجمع‌البحرین. 6 ج، چاپ سوم، تهران: مرتضوى.
طوسى، محمدبن الحسن، (1411ق). مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد. بیروت: فقه الشیعة.
طوسی، محمدبن محمدبن حسن (خواجه نصیرالدین)، (1374). آغاز و انجام. شرح و تعلیقات حسن حسن‌زاده آملی، تهران: وزارت فرهنگ.
فروغی‌بسطامی، عباس، (1376). دیوان فروغی بسطامی. تهران: روزبه.
 
فعالی، محمدتقی، (1381). دین و عرفان. قم: زلال کوثر.
فعالی، محمدتقی، (1392). بخشش. تهران: دارالصادقین.
فیض‌کاشانی، محمد محسن‌بن شاه‌مرتضی، (1406ق). الوافی. اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنین(ع).
قرشى‌بنایى، على‌اکبر، (1412ق). قاموس قرآن. 7ج، چاپ ششم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
قشیری، ابوالقاسم، (1359ق). الرساله القشیریه، مصر: بی‌نا.
کفعمى، ابراهیم‌بن على عاملى،(1418ق). البلد الأمین و الدرع الحصین. بیروت: الأعلمی للمطبوعات.
کلینی، محمدبن یعقوب، (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
متقی هندی، علاء‌الدین علی، (1405ق). کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال. 18 ج، بیروت: الرساله.
مجلسی، محمدباقر، (1403ق). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار ائمه الاطهار. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
محمدی ‌ری‌شهری، محمد، (1416ق). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث.
 معین، محمد، (1387). فرهنگ فارسی. تهران: هنرور.
مفید، محمدبن‌ محمدبن‌نعمان، (1413ق الف). الارشاد فی معرفه حجج‌الله علی العباد، قم: آل‌البیت.
مفید، محمدبن‌محمدبن‌نعمان، (1413ق ب). المزار. قم: کنگرة جهانى هزارة شیخ مفید.
منسوب به امام حسن‌‌بن على‌بن محمد(ع)، (1409ق). التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری(ع). قم: مدرسة الإمام المهدی(عج).
موحدابطحی، سید محمدباقر، (1366). صحیفة الامام رضا(ع). قم: الامام المهدی(عج).
موحدابطحی، سید محمدباقر، (1381). الصحیفة الرضویه(ع) الجامعه. قم: الامام المهدی(عج).
موحدابطحی، سید محمدباقر، (1430). عوالم العلوم و المعارف و الاحوال. ج22، قم: الامام المهدی(عج).
نراقی، محمدمهدی، (1369). انیس الموحدین. تصحیح محمدعلی قاضی طباطبایی و مقدمة حسن حسن‌زاده آملی، تهران: الزهراء(س).
نصیری، علی، (1389). امام حسین(ع) پیشوای روشنایی‌ها. قم: معارف وحی و خرد.