نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ماخذ اصلی برای شناخت حقیقت انقلاب عاشورا، ابعاد شخصیت امام حسین(ع) و وظایف مسلمانان و شیعیان، گفتار و رفتار اهل بیت(ع) است. امام رضا(ع) در آشکار ساختن هویت دینی، درس‌ها و پیام‌های عاشورا و مسئولیت‌ها و وظایف مسلمانان تلاش و کوشش فراوان داشتند. بنابراین احادیث رضوی پیرامون قیام امام حسین(ع)، سرمایه و گنجینۀ معتبر و مورد اعتماد برای عاشوراپژوهی و بهره‌برداری از انقلاب عاشورا است. مسئلۀ مورد بررسی با روش توصیفی ـ تحلیلی، شناخت ابعاد شخصیت سیدالشهدا(ع) و مسئولیت‌های مسلمانان در ارتباط با ایشان، بر اساس احادیث امام رضا(ع) است. ترجمه و تحلیل این احادیث در دو عنوان کلی «ویژگی‌های سیدالشهدا(ع)» و «مسئولیت‌ها و وظایف پیروان سیدالشهدا(ع)» تنظیم و تدوین شده و در اختیار پژوهشگران پیرامون قیام امام حسین(ع) قرار می‌گیرد. هدف این مقاله، بازشناسی حماسۀ حسینی مطابق بیان امام رضا(ع) بر اساس احادیث رضوی در منابع معتبر حدیثی، اسوه قرار دادن رفتار و گفتار امام حسین(ع) و حرکت در طریق رشد و کمال است.

کلیدواژه‌ها

قرآن‌کریم.
ابن‌قولویه، شیخ ابوالقاسم جعفربن محمد، (1381). کامل الزیارات. مترجم سید محمدجواد ذهنی‌تهرانی، قم: پیام حق و گنجینۀ ذهنی.
الامام علی‌بن موسی‌الرضا(ع)، (1406ق). صحیفه الامام الرضا(ع). مشهد: کنگرۀ جهانی حضرت رضا(ع).
بحرانی، سید هاشم‌بن سلیمان، (1413ق). مدینه المعاجز الائمه الاثنی عشر (علیهم السلام) ودلائل الحجج علی البشر. محقق عزت‌الله مولائی، قم: المعارف الاسلامیه.
بحرانی، سید هاشم‌بن سلیمان، (1415ق). حلیه الابرار فی احوال محمد وآله الاطهار(ع). قم: المعارف الاسلامیه.
حر عاملی، محمدبن حسن، (بی‌تا). اثبات الهدایه بالنصوص و المعجزات. تعلیق و اشراف ابوطالب تجلیل تبریزی، قم: المطبعه العلمیه.
حرعاملی، محمدبن حسن، (1403ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: دار احیاءالثرات العربی.
حسینی‌قزوینی، سیدمحمد و همکاران، (1428ق). موسوعه الامام الرضا(ع). قم: ولی‌عصر للدراسات الاسلامیه.
راغب‌اصفهانی، ابوالقاسم حسن‌بن علی‌محمدبن مفضل، (1404ق). المفردات فی غریب القران. قم: الکتاب.
روزنامۀ جمهوری اسلامی، سال بیست و ششم، شمارۀ 7388، سه شنبه 15 دی 1383: 10 و سال بیست ونهم، شمارۀ 8249، سه‌شنبه 25 دی 1386: 11.
سیدبن طاووس، رضی‌الدین ابی‌القاسم علی‌بن موسی‌بن جعفربن محمد، (1367). الاقبال بالاعمال الحسنه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
سیدبن طاووس، رضی‌الدین ابی‌القاسم علی‌بن موسی‌بن جعفربن محمد، (1417ق). اقبال الاعمال. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
صدوق، ابوجعفر محمدبن علی‌بن حسین‌بن بابویه‌قمی، (1363ق). الامالی. قم: اسلامیه.
صدوق، ابوجعفر محمدبن علی‌بن حسین‌بن بابویه‌قمی، (1380). عیون اخبار الرضا(ع). مترجمان حمیدرضا مستفید و علی‌اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
صدوق، ابوجعفر محمدبن علی‌بن حسین‌بن بابویه‌قمی، (1386). علل الشرایع. قم: مکتبه الداوری.
 
صدوق، ابوجعفر محمدبن علی‌بن حسین‌بن بابویه‌قمی، (1400ق). ثواب الاعمال و عقاب الاعمال. مترجم علی‌اکبر غفاری، تهران: صدوق.
صدوق، ابوجعفر محمدبن علی‌بن حسین‌بن بابویه‌قمی، (بی‌تا). من لایحضره الفقیه. قم: جامعه المدرسین فی الحوره العلمیه.
طبرسی، ابوعلی فضل‌بن حسن، (1338). اعلام الوری باعلام الهدی. تهران: اسلامیه.
طوسی، ابوجعفر محمدبن حسین‌علی، (1365). تهذیب الاحکام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
طوسی، ابوجعفر محمدبن حسین‌علی، (1411ق). مصباح المتجهد و سلاح المتعبد. بیروت: فقه الشیعه.
طوسی، ابوجعفر محمدبن حسین‌علی، (1414ق). الامالی. قم: دارالثقافه.
فیض‌کاشانی، مولی محمدمحسن، (1370). الوافی. اصفهان: مرکز تحقیقات علمی و دینی امام امیرالمؤمنین(ع).
فیض‌کاشانی، مولی محمدمحسن، (1406ق). الوافی. اصفهان: مکتبه الامام امیرالمؤمنین علی(ع).
فیض‌کاشانی، مولی محمدمحسن، (بی‌تا). المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء. قم: اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
کلینی‌رازی، ابوجعفر محمد‌بن یعقوب‌بن اسحاق، (1401ق). الکافی. تصحیح و تعلیق علی‌اکبر غفاری، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات و دارصعب.
مجلسی، محمدباقر، (1314ق). تحفة الزائر. چاپ سنگی، تهران: آقامیرزا حسن.
مجلسی، محمدباقر، (1403ق). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار(ع). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
مجلسی، محمدباقر، (1410ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. قم: بنیاد فرهنگی حاج محمد کوشانپور.
مطهری، مرتضی، (1377). قیام و انقلاب مهدی(ع) از دیدگاه فلسفۀ تاریخ. تهران: صدرا.
مفید، محمدبن محمدبن نعمان، (بی‌تا). الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد. مترجم هاشم رسولی‌محلاتی، تهران: اسلامیه.