نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

اهل بیت از سوی خداوند برای امامت برگزیده شدند و پیامبر خدا آنان را به بشر معرفی کرد. تحقق مأموریت بزرگ الهی اهل بیت در گرو رعایت حقوق آنان از سوی مردم و انجام وظایف عمومی است. آشنایی با حقوق اهل بیت و وظایف مردم دربارۀ امامان برای آراستگی به آن، رعایت حقوق و اجرای وظایف، آگاه کردن دیگران و نهادینه شدن ارتباط امت و امام راهگشا و مؤثر است. افزون بر قرآ‌ن کریم، سنت پیامبر خدا(ص) و امامان بهترین منابع امام‌شناسی است. در این نوشتار دیدگاه امام رضا(ع) دربارۀ حقوق اهل بیت بر مردم از منابع حدیثی معتبر با روش توصیفی ـ تحلیلی عرضه شده است. نتایج برآمده از احادیث رضوی در این نوشتار در راستای معرفت وظایف و تبیین مسئولیت‌های مسلمانان و شیعیان برای رسیدن به وضع مطلوب در ارتباطات با اهل‌بیت قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

احمدبن‌فارس‌بن‌زکریا، ابوالحسن، (1387). ترتیب مقاییس اللغه. تحقیق محمد و ضبظ عبدالسلام‌ هارون و ترتیب و تنقیح علی عسگری و حیدر، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
جرّ، خلیل، (1373). المعجم العربی الحدیث. ترجمۀ حمید طبیبیان، (فرهنگ لاروس)، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.
حرّ عاملی، محمدبن‌ حسن، (1403 ق/1983م). جلد دهم، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة. تحقیق شیخ عبدالرحیم ربانی‌شیرازی، چاپ پنجم، لبنان ـ بیروت: دار احیاء التراث العربی.
خوری‌شرتونی لبنانی، سعید، (1403ق). اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشّوارد. چاپ اول، قم: منشورات مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی.
راغب‌اصفهانی، ابوالقاسم حسن‎بن‌ محمد، (1404ق). المفردات فی غریب القرآن. چاپ دوم، دفتر نشر الکتاب.
صدوق،‌ محمدبن علی (ابن‌بابویه قمی)‌، (1380). عیون اخبارالرضا. ترجمۀ حمیدرضا مستفید و علی‌اکبر غفاری، چاپ اول، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
صدوق،‌ محمدبن علی (ابن‌بابویه قمی)‌، (1413ق). من لا یحضره الفقیه. تعلیق علی‌اکبر غفاری، چاپ اول، منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدّسة.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن، (1379ق/1338). اعلام الوری باعلام الهدی. تصحیح و تعلیق علی‌اکبر غفاری، چاپ اول، تهران: المکتبه العلمیه الاسلامیه.
طریحی، فخرالدین، (1362). مجمع البحرین و مطلع النیرین. تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی.
فیض‌کاشانی، محمدبن ‌مرتضی مولی‌ محمدمحسن، (1411ق/1370ش). الوافی. مرکز تحقیقات علمی و دینی امام امیرالمؤمنین(ع)، چاپ اول، اصفهان: تحقیق و تصحیح ضیاءالدین حسینی.
فیض‌کاشانی، محمدبن ‌مرتضی مولی محمدمحسن، (بی‌تا). المحجّة البیضاء فی تهذیب الاحیاء. چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
کلینی‌رازی، ابوجعفر محمدبن ‌یعقوب‌، (1401ق). الکافی. چاپ سوم، لبنان- بیروت: دار صعب و دارالتعارف للمطبوعات.
 
مجلسی، محمدباقر، (1314ق). تحفة الزائر. استنساخ احمد تفرشی، چاپخانه آقا میرزاحسن، چاپ سنگی، تهران: نسخه موجود در کتابخانۀ دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری دانشگاه فردوسی مشهد.
مجلسی، محمدباقر، (1403ق/1983). بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار. چاپ سوم، لبنان ـ بیروت: موسسة الوفاء دار احیاء التراث العربی.
مجلسی، مولی محمدتقی، (محرم1410ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. چاپ دوم، قم: بنیاد فرهنگ حاج محمد کوشانپور.
مطهری، مرتضی، (1355). ولاءها و ولایت‌ها. چاپ اول، قم: صدرا.
مکرم ابن‌منظورآفریقایی مصری، ابوالفضل جمال‌الدین، (محرم1405ق/1363ش). لسان‌العرب. چاپ اول، قم: ادب الحوزه.