نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات/دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی

چکیده

اسلام با تبیین سیمای حقیقی زن و زدودن غبار اوهام و خرافه، حقوق مالی فراوانی را برای وی ثابت کرد و ترسیم مالکیت مالی زن در سه فرض مالکیت اصلی، تبعی و حمایتی مهم‌ترین دلیل بر  توجه این نظام حقوقی بر حفظ حقوق زنان است. بر اساس این ساختار حمایتی مالی، تمام دارایی‌های قانونی متعلق به زن (ارث، مهر، نفقه، درآمد حاصل از کسب و ...)، ملک مطلق اوست و در انجام هر گونه تصرفی در آن مختار است؛ برخلاف حقوق مالی متعلق به شوهر که فرزندان، همسر و پدر و مادر، به‌عنوان افراد تحت تکفل، در مصرف آن شریک هستند و حتی با ضمانت اجرای کیفری، حق مطالبه از درآمدهای مالی وی را دارند. این نوشتار درصدد است تا با مداقه در حقوقی چون ارث، دیه، مهریه، نفقه و تقسیم این حقوق در قالب سه ساختار مالکیتی، نظام حمایتی مالی از زنان در نظام حقوقی اسلام را  بر اساس مستنداتی چون آیات و روایت‌های معصومان(ع)  با تمرکز بر روایت‌های حضرت رضا‌(ع) مورد بررسی قرار دهد. 

کلیدواژه‌ها

ابن‌شعبه حرانی، حسن‌بن علی، (1404ق). تحف العقول. تهران: دار الکتب‌ الاسلامیه.
انصاری، مرتضی، (1415ق). کتاب النکاح. بی­جا: مکتبه­الفقیه.
جعفری‌لنگرودی، محمد‌جعفر، (1386). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
حرعاملی‌، محمدبن‌ حسن، (1412ق). وسائل‌الشیعه‌الی‌تحصیل‌مسائل‌الشریعه. قم: آل‌البـیت‌المشرفه لاحـیاءالتراث.
حلی، حسن‌بن یوسف، (1417ق). مختلف الشیعه فی‌ احکام الشریعه. قم: اسلامی.
خویی، ابوالقاسم، (بی­تا). تکمله­المنهاج. قم: نشر آثار امام خویی.
دهخدا، علی­اکبر، (1347). لغت­نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
راغب‌اصفهانی، حسین‌بن محمد، (1404ق). المفردات فی غریب القرآن. تهران: کتاب.
رشیدرضا، مـحمد، (1416ق). تـفسیر المنار. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
زمانی درمزاری، محمدرضا، (1387). حقوق خانواده. تهران: نگاه بینه.
شهیداول، شمس­الدین محمدبن مکی، (1369). اللمعه الدمشقیه. مترجم علیرضا فیض، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 
شهیدثانی، زین­الدین بن علی، (بی­تا). الروضه البهیه فی شرح اللمعه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
صدوق، ابوجعفر محمد‌بن علی‌بن حسین‌بن موسی، (1369). من لا یحضره الفقیه. تهران: صـدوق.
صدوق، ابوجعفر محمد‌بن علی‌بن حسین‌بن موسی، (1378). عیون ­اخبارالرضا(ع). مصحح علی‌اکبر غفاری، بی­جا: جهان.
طباطبایی، محمدحسین، (1372). المیزان فی تفسیرالقرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
طبرسی، فضل‌بن‌ علی،‌ (1406ق). مجمع‌ البـیان. تهران: ناصرخسرو.
طـوسی‌، ابـوجعفرمحمدبن حسن‌بن علی، (1343). النهایه فی مجردالفقه والفتاوی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فراهیدی، ابی عبدالرحمان­ خلیل‌بن احمد، (1405ق). کتاب العین. قم: دارالهجره. 
فضل­الله، محمد‌جواد، (1387). تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع). مترجم محمد عارف،  مشهد: آستان قدس رضوی.
کاتوزیان، ناصر، (1387). قانون مدنی در نظم حقوق کنونی. تهران: میزان.
کلینی، محمدبن یعقوب، (1375)،  اصول کافی. مترجم محمدباقر کمره­ای، قم: اسوه.
محدث‌نوری، میرزا حسین، (1420ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: آل­البیت(ع).
محقق‌حلی، ابوالقاسم‌نـجم‌الدین جعفربن‌ حسن، (1403ق). شـرایع الاسـلام فی مسائل الحلال والحرام. بـیروت‌: دارالاضـواء‌.  
مطهری، مرتضی، (1385). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا.
موسوی‌بجنوردی، محمد، (بی­تا). قواعد فقهیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام(ره).
موسوی‌خمینی، روح­الله، (1368). تحریرالوسیله. قم: اسلامی.
نجفی، محمد‌حسن، (‌بی­تا). جواهر‌ الکلام‌ فی شرح شرائع الاسلام. الطیعه الثالثه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
نوری، میرزا‌حسین، (1408ق/1988م). مـستدرک الوسـائل‌ و مستنبط‌ المـسائل. بیروت: آل البیت لاحیاء التراث.