نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده اصول الدین قم
2 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
چکیده
نوشتار حاضر با روش توصیفی‌ـ تحلیلی، درصدد تبیین نظریة «مهاجرت امام رضاو امامزادگان(ع) در راستای سنت الهی استبدال» بوده و نتایج به‌دست آمده بدین قرار است:1. نگارندگان بر اساس شواهد قرآنی، روایی و تاریخیِ معتبر معتقدند خداوند متعال براساس سنت استبدال، پس از ناسپاسی و عدم اهتمام لازم مسلمانان سایر نقاط اسلامی‌ـ به‌ویژه حجاز و عراق‌ـ در یاری رساندن به دین و رهبران الهی، این نقش محوری را بر عهدة پیروان مکتب اهل بیت(ع) در ایران قرار داده است. این مهم، تمهیدهایی لازم دارد که میتوان مهاجرت امام رضا(ع) و فرزندان و نوادگان امامان(ع) به ایران را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل تثبیت و استمرار توفیق نصرت دین الهی برای ایرانیان دانست و رصد کیفیت پراکندگی قبور مطهر امامزادگان(ع) در سراسر ایران نیز تأییدی بر آن خواهد بود؛ 2. حضور امام رضا(ع) در ایران موجب شد تا حضور امامزادگان(ع) در ایران، هم از لحاظ کیفی و هم کمّی، مدیریت شود.
کلیدواژه‌ها
قرآن کریم.
آلوسى، سید محمود، (1415ق). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم. محقق على عبدالبارى عطیه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‌اثیر، عزالدین ابی‌الحسن، (1385ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر.
ابن‌جوزى، ابوالفرج عبدالرحمنبن علی،(1422ق). زاد المسیر فى علم التفسیر. محقق عبدالرزاق المهدی، بیروت: دار الکتاب العربی.
ابن‌خلدون، عبدالرحمنبن محمد، (1391ق). تاریخ ابن‌خلدون. بیروت: الاعلمی للمطبوعات.
ابن‌طاووس، على‌بن موسى، (1376ش)، الإقبال بالأعمال الحسنه. محقق جواد قیومى اصفهانى، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
ابن‌عساکر، ابوالقاسم على‌بن حسن، (1415ق). تاریخ مدینه دمشق. بیروت: دارالفکر.
ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل، (1408ق). البدایه و النهایه. محقق علی شیری، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
ابوالفرج اصفهانی، علی‌بن عباس، (1385ق). مقاتل الطالبیین. محقق کاظم مظفر، چاپ دوم، قم: دار الکتاب للطباعه و النشر.
ابومخنف، لوط‌بن یحیی، (1302ق).کنزالانساب و بحرالمصاب (در نسب دوازده امام و سادات و امامزادگان). [چاپ سنگی]، بمبئی: میرزا محمد ملک‌الکتاب شیرازی.
اراکی، محسن، (1393)، مجموعه مقالات نهمین همایش بین‌المللی دکترین مهدویت. قم: آیندة روشن.
بحرانی، سید هاشم، (1416ق). البرهان فی تفسیر قرآن. تهران: بنیاد بعثت.
بخاری، ابی‌عبدالله محمدبن اسماعیل،(1401ق). صحیح البخاری. بیروت: دارالفکر.
بغدادى، علاء‌الدین على‌بن محمد، (1415ق). لباب التاویل فى معانى التنزیل. مصحح محمد‌على شاهین، بیروت: دارالکتب العلمیه.
بغوى، حسین‌بن مسعود، (1420ق). عالم التنزیل فى تفسیر القرآن. محقق عبدالرزاق المهدى، بیروت: داراحیاء التراث العربى.
ترمذی، حافظ ابی‌عیسی محمدبن عیسی، (1403ق). سنن ترمذی. محقق عبدالرحمان محمد عثمان، چاپ دوم، بیروت: دارالفکر.
جاحظ، عمرو‌بن بحر، (1410ق). البرصان و العرجان و العمیان و الحولان. بیروت: دارالجیل.
جعفرى، یعقوب، (1377). تفسیر کوثر. قم: هجرت.
جعفریان، رسول، (1383). حیات فکری و سیاسی امامان شیعه(ع). قم: انصاریان.
حاجیلو، محمد، (1386). ریشههای تاریخی تشیع در ایران. قم: مجمع جهانی شیعه‌شناسی.
حائرى‌تهرانى، میر سید‌على، (1377). مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
حسینى‌همدانى، سید محمدحسین، (1404ق). انوار درخشان. محقق محمد‌باقر بهبودى، تهران: کتابفروشى لطفى.
خطیب‌بغدادی، ابی‌بکر احمد‌بن علی، (1417ق). تاریخ بغداد. محقق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
دیاری‌بیدگلی، محمدتقی، مهیار خانی‌مقدم، (1393). «از خداانـگاری اهل بیـت(ع) تا خدابـاوری نظاممند». علوم حدیث، شمارة 71: 80ـ53.
راغب‌اصفهانى، حسین‌بن محمد، (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. مصحح صفوان عدنان داوودى، بیروت‌ـ دمشق: دار‌القلم- الدار الشامیه.
رضوانی، علی‌اصغر، (1386). قرآن و ظهور حضرت مهدی(ع). قم: جمکران.
سلیمانی، جواد، (1389). «سنتمندی تاریخ در قرآن از منظر شهید صدر(دیدگاههای قرآنی و نوآوریهای شهید صدر در فلسفة نظری تاریخ)». تاریخ در آیینه پژوهش. شمارة 25: 114ـ93.
سلیم‌بن قیس هلالى، (1405ق). کتاب سلیم. مصحح محمد انصارى‌زنجانى، قم: الهادى.
سید بن قطب، (1412ق). فى ظلال القرآن. چاپ هفدهم، بیروت/قاهره: دارالشروق.
سیوطى، عبدالرحمن، (1404ق). الدر المنثور فى تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى‌نجفى.
شبر، سید عبدالله، (1407ق). الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین. کویت: مکتبة الألفین.
شهیدی، سید جعفر، (1376). تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان. چاپ ششم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شیرازى، سلطان الواعظین، (1379). شب‌هاى پیشاور در دفاع از حریم تشیع. چاپ سی و نهم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
صدوق، محمدبن على، (1378ق). عیون أخبار الرضا. محقق مهدى لاجوردى، تهران: جهان.
طباطبایی، محمدحسین، (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین قم.
طبرسى، احمد‌بن على، (1403ق). الإحتجاج على أهل اللجاج. محقق محمد‌باقر خرسان، مشهد: مرتضى.
طبرسى، فضل‌بن حسن، (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
طبرسى، فضل‌بن حسن، (1390ق)، إعلام الورى بأعلام الهدى. چاپ سوم، تهران: اسلامیه.
طبری، محمدبن جریر، (1407ق). تاریخ الامم و الملوک. مصحح محمد یوسف دقاق، بیروت: دارالکتب العلمیه.
طوسى، محمدبن حسن، (1411ق). مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد. بیروت: فقه الشیعه.
طوسى، محمدبن حسن، (بیتا). التبیان فى تفسیر القرآن. محقق احمد قصیرعاملى، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
طیب، سید عبدالحسین، (1378). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم، تهران: اسلام.
عروسی‌حویزی، عبد علی‌بن جمعه، (1415ق). نور الثقلین. قم: اسماعیلیان.
علم‌الهدی، سیدمرتضی، (1410ق). الشافی فی الإمامه. محقق سید عبدالزهراء حسینى، تهران: مؤسسة الصادق(ع).
على‌بن الحسین(ع)، (1376). الصحیفه السجادیه. قم: الهادى.
فخررازى، ابوعبدالله محمدبن عمر، (1420ق). مفاتیح الغیب. چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
فضل‌الله، محمدجواد، (1382). تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع). مترجم محمدصادق عارف، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامى آستان قدس رضوی.
فیض‌کاشانى، ملامحسن، (1415ق). تفسیر الصافی. محقق حسین اعلمى، چاپ دوم، تهران: الصدر.
قاسمى، محمد جمال‌الدین، (1418ق). محاسن التاویل. محقق محمد باسل عیون السود، بیروت: دارالکتب العلمیه.
قرشی، باقر شریف، (1382). پژوهشی دقیق در زندگانی امام علی‌بن موسی الرضا(ع). تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
قطبی، ثریا و دیگران، (1393). «تحلیل ابعاد و مؤلفه‌های اعتقادی سبک زندگی اسلامی در آموزه‌های رضوی». مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، شمارة 60: 450ـ435.
قمى، على‌بن ابراهیم، (1367). تفسیر قمى. محقق سید طیب موسوى جزایرى، چاپ چهارم، قم: دارالکتاب.
قمى‌مشهدى، محمدبن محمدرضا، (1368). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب. محقق حسین درگاهى، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
کلینى، محمدبن یعقوب، (1407ق). الکافی. مصحح على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
کاشانی، ملافتح الله، (1336). منهج الصادقین فی الزام المخالفین. تهران: کتابفروشی محمدحسن علمی.
مجلسى، محمد‌باقر بن محمدتقى، (1403ق). بحار الأنوار. مصحح جمعى از محققان، چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مجلسى، محمد‌باقر بن محمدتقى، (1404ق). مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول. مصحح هاشم رسولى محلاتى، چاپ دوم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، (1406ق). روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. محقق حسین موسوى کرمانى، على پناه اشتهاردى، چاپ دوم، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
محمدی ری‌شهری، محمد، (1375). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث.
مدرسى، سید محمدتقى، (1419ق). من هدى القرآن. تهران: دار محبىالحسین.
مرعشى، سید ظهیر‌الدین، (1345). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران. محقق محمدحسین تسبیحی، بیجا: موسسة مطبوعاتی شرق.
معارف، مجید، یحیی میرحسینی، (1389). «نقد و بررسی حدیثی در فضیلت اهل فارس». علوم حدیث، شمارة 58: 136ـ115.
مغنیه، محمدجواد، (بیتا). التفسیر المبین. قم: بنیاد بعثت.
مفید، محمدبن محمد، (1413ق). الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد. محقق مؤسسه آل البیت(ع)، قم: کنگرة شیخ مفید.
مکارم‌شیرازى، ناصر، (1374). تفسیر نمونه. چاپ پنجم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
میبدى، رشیدالدین، (1371). کشف الأسرار و عدة الأبرار. محقق على‌اصغر حکمت، چاپ پنجم، تهران: امیر کبیر.
ناصری داوودی، عبدالمجید، (1378). تشیع در خراسان: عهد تیموریان. مشهد: بنیاد پژوهشهای رضوی آستان قدس رضوی.
نووى جاوى، محمدبن عمر، (1417ق). مراح لبید لکشف معنى القرآن المجید. محقق محمد أمین الصناوى، بیروت: دارالکتب العلمیه.
نویرى، شهاب‌الدین، (1423ق). نهایه الأرب فی فنون الأدب. قاهره: دارالکتب و الوثائق القومیه.
یعقوبی، احمد‌بن ابی‌یعقوب بن جعفربن وَهْب بن واضح، (بیتا). تاریخ یعقوبی. بیروت: دار صادر.
)