نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

نویسنده

چکیده

    این نوشتار راهبردهای امام رضا(ع) را در تقریب ادیان و مذاهب واکاوی کرده است؛ با این هدف که این راهبردها را برای وحدت مذاهب اسلامی در جهان معاصر شناسایی و معرفی کند. امام رضا(ع) همچون دیگر امامان(ع) با برخورداری از بینش قرآنی و با تأسی از سیره نبوی، همواره بر تقریب ادیان و مذاهب در عرصه‌های بیان، نظر و عمل اهتمام می‌ورزیدند. در سیرۀ رضوی، ادیان آسمانی با وجود جلوه‌های متفاوت، ماهیتی واحد دارند و همین ویژگی، همزیستی آن‌ها را امکان‌پذیر کرده است. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز آن، به روش اسنادی و با مطالعة کتاب‌ها و مقاله‌ها گردآوری شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد نگرش امام رضا(ع) به ادیان الهی، در جهت تقریب مذاهب و آشکار ساختن هم‌گرایی آن‌ها بوده است. گفت و گوی سازنده با سایر ادیان، تأکید بر آگاهی‌های دینی و انگاره‌های مشترک در ادیان، التزام به اخلاق در روابط انسانی با پیروان دیگر ادیان، تأکید بر اصل توحید و بازنمایی مبانی اعتقاد اسلامی در متون ادیان الهی و ... از جمله راهبردهای آن حضرت بوده است.

کلیدواژه‌ها

منابع
-        قرآن.
-         نهج‌البلاغه (1326)، ترجمه فیض‌الاسلام، تهران: فیض‌الاسلام.
-         آل بحرالعلوم، محمدصادق، حواشی فرق الشیعه (نک: نوبختی).
-         ابراهیم زاده، عبدالله و علی نوری، علیرضا(1383)، ادیان الهی و فرق اسلامی،‌ ج 1، قم: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، پژوهشکده تحقیقات اسلام.
-         ابن­بابویه، محمد بن علی(1413)، من لایحضره الفقیه، قم: جامعه مدرسین.
-         ابن­بابویه، محمد بن علی (1391)،  عیون اخبارالرضا، 2جلد، ترجمه محمد رحمتی شهرضا، قم: پیام علمدار.
-         ابن­حنبل، احمد(بی تا)، المسند، بیروت: دارالصادر.
-         ابن­منظور، محمد بن مکرم (1405ق)، لسان العرب، ج 1، قم: نشر ادب الحوزه.
-         ابن­ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص 353 .
-         ابن‌انس، مالک (1416قمری)، الموطأ، (تحقیق محمدفؤاد عبدالباقی)، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
-         اتحادیه جهانی علمای مسلمان(1389)، منشور اتحادیه جهانی علمای مسلمان، (ترجمه محمد مقدس)، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
-         ابن­حنبل، احمد، (1313ق)، ج4.
-         اربلی، علی­بن­عیسی(بی­تا)، کشف الغمه فی معرفه الائمه، با مقدمه ابوالحسن شعرانی، ج 3، قم: ادب الحوزه.
-         اصفهانی، راغب(1387)، المفردات الفاظ القرآن، ترجمه حسین خداپرست، قم: نویداسلام.
-        برقی، احمد(1331)، المحاسن، به کوشش جلال‌الدین محدث، تهران.
-         حسینی، جعفر مرتضی(1373)، زندگی سیاسی هشتمین امام(ع)، ترجمه سید خلیل خلیلیان، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-         خسروی، موسی (۱۳۸۰)، زندگانی حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، ترجمه جلد ۴۹ بحار الأنوار، تهران: نشر اسلامیه.
-        درخشه، جلال؛ حسینی، فائق (1391)، سیاست و حکومت در سیره امام رضا(ع)، تهران: بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا(ع).
-         دهخدا، علی اکبر(بی­تا)، لغت نامه، جلد 24 و 46، تهران: سیروس.
-         رافعی، مصطفی، اسلامنا فی التوفیق بین السنه و الشیعه(1403 ق)، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
-         سپنجی، امیر عبدالرضا؛ مؤمن دوست، نفیسه (1390)، «اقناع و تغییر نگرش، جایگاه آن در سیره ارتباطی امامان معصوم(ع)؛ مروری بر مناظرات مکتوب حضرت امام رضا(ع)»، دو فصلنامه علمی پژوهشی دین و ارتباطات، سال 18، شماره2 (40).
-         سیاوشی، کرم؛ سلیمانی‌فر، ندا، «راهکارهای تقریب مذاهب در سیره و گفتار امام رضا(ع)»، فصلنامه علمی ترویجی مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت)، سال دهم، شماره 39‌(بهار 1394).
-         شیخوند، زهرا(1391)، «نقش امام رضا(ع) در وحدت اجتماعی و تقریب مذاهب اسلامی»، مجموعه مقالات جشنواره بین المللی امام رضا(ع)، امید مهر.
-         صابری، معصومه(1391)، «راهبردهای تقریب مذاهب در سیره امام رضا(ع)»، مجموعه مقالات جشنواره بین المللی امام رضا(ع)، امید مهر.
-         صادقیان، محمد (بهار1387)، «نگاهی به شیوه مناظره امام رضا(ع)»، مشهد: فصلنامه مشکوه، شماره 102: 76-60.
-         صفری فروشانی، نعمت الله(1388)، «تحلیلی بر قیام‌های علویان در دوران امام رضا(ع)»، فصلنامه علمی- پژوهشی شیعه­شناسی، سال هفتم، شماره26.
-         طبرسی، ابن­منصور احمد بن علی(1386)، الاحتجاج، ج 2، نجف: النعمان للطباعه و النشر.
-         فرع شیرازی، سید مصطفی(آذر1393)، تبیین ارتباط با ادیان و مذاهب در سیره­ی رضوی، http://kemb.ir/index.php.
-         فرهمندی، علیرضا(شهریور 1392)، وحدت اسلامی در کلام امام رضا(ع)، http://yamoeinazzoafa.blogfa.com/category/.
-         کریمی­نیا، محمد مهدی (1383)، همزیستی مسالمت آمیز در اسلام و حقوق بین الملل، قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
-         کریمی، محمود؛ میرحسینی، یحیی(1393)، «گونه شناسی روش‌های مقابله با ادیان و مذاهب در سیره امام رضا(ع)»، مجموعه مقالات همایش علمی - پژوهشی امام رضا(ع)؛ ادیان، مذاهب و فرق، تهران، http://tarikh.imam.miu.ac.ir.
-         کلینی، ابوجعفرمحمد بن یعقوب(1363)، الاصول الکافی، ج 8، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-         ---------------------(1429ق)، الاصول الکافی، قم: دارالحدیث.
-         -------------------- (1388ق)، الاصول الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران.
-         گنجور، مهدی(1390)، «امام رضا(ع) و الگوی رفتار ارتباطی با پیروان سایر ادیان و مذاهب (مسئلۀ پلورالیسم دینیِ "هنجاری" در فرهنگ رضوی)»، فصلنامه علمی- پژوهشی شیعه‌شناسی، شماره 34: 59.
-         لگنهاوزن، محمد (بی تا)، اسلام و کثرت­گرایی دینی، ترجمۀ نرجس جواندل، تهران: طه.
-          متقى هندى، على بن حسام الدین(بی­تا)، کنزالعمال، (تحقیق شیخ بکرى حیانى و شیخ صفوة السقا)، بیروت: مؤسسه الرساله.
-         مجلسی، محمدباقر(1403ق)، بحارالانوار، ج 49، بیروت: مؤسسه الوفاء.
-         -------------(1375)، قم، جلاء العیون.
-         مصباح یزدی، محمدتقی؛ «گفت‌وگو (در باب گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها»؛ کتاب نقد؛ ش ۹ و۱۰، ۱۳۷۷ـ ۱۳۷۸.
-         میرحسینی، یحیی؛ کریمی، محمود(1392)، «روش‌های رویارویی امام رضا(ع) با پیروان ادیان، فرق و مذاهب اسلامی»، فصلنامه مطالعات فرهنگ ارتباطات، پاییز شماره 23.
-         نوبختی، حسن­بن­موسی(1355ق)، فرق­الشیعه، به کوشش محمد صادق آل­بحرالعلوم، نجف.