ارائه مدل حکمرانی در سازمان‌های موقوفه (مطالعۀ موردی: آستان قدس رضوی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکترای مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد گروه مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

وقف به عنوان یک سنت حسنه از قدیم در ایران مورد توجه بوده است. این پژوهش با بهره‌گیری از روش‌شناسی داده‌بنیاد، به ارائه مدل حکمرانی سازمانی برای آستان قدس رضوی، بزرگترین سازمان موقوفه ایرانی و یکی از بزرگترین بنیادهای عام‌المنفعه جهان اقدام کرده است. گردآوری داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با مدیران ارشد این نهاد با حداقل 10 سال سابقه فعالیت مدیریتی به انجام رسیده و تحلیل داده‌های به دست آمده بر اساس رویکرد ظاهرشونده گلیزری و با استفاده از مدل خانواده C6 بوده است. نتایج تحقیق بیانگر اشتراک اکثر اصول حکمرانی احصا شده با اصول جهانی حکمرانی از جمله شفافیت و پاسخ‌گویی بوده که البته مفهوم اصل پاسخ‌گویی در مدل به دست آمده متفاوت است. نظریۀ استفاده شده با نظریۀ عاملیت و مدل حکمرانی به دست آمده نیز با مدل آنگلوساکسون نزدیکی نسبی دارد؛ اما در مواردی هم تفاوت‌های مهمی دیده می‌شود. مطابق مدل به دست آمده، حیات اجتماعی، انگیزش و باورهای درونی منعکس کننده علل وقوع مقولۀ محوری یعنی حکمرانی موقوفاتی بوده و توسعۀ پایدار و حفظ کرامت انسانی پیامدهای اصلی این مقوله است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • منابع فارسی

     قرآن کریم.

    ـ الوانی، مهدی. (1381). «نظریه خادمیت و عاملیت: آیا مدیران خود را وقف سازمان می‌کنند یا سازمان وقف آنان می‌گردد؟». فرایند مدیریت و توسعه. سال شانزدهم. شماره 1. صص: 6- 11.

    ـ امامی، محمد؛ شاکری، حمید. (1395). «حکمرانی خوب و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران». پژوهشنامه حقوق طبیعی. سال اول. شماره 2. صص: 25-57.

    ـ باستانی، سوسن و بهشتی زواره، مژگان. (1393)  «نقش شبکه‌‌های اجتماعی در حاکمیت شرکتی». نشریه پژوهش‌‌های تجربی حسابداری. سال سوم. شماره 11. صص: 13- 37.

    ـ تبریزی، منصوره. (1393). «تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکرد‌های قیاسی و استقرایی». فصلنامه علوم اجتماعی. شماره 64. صص: 105-141.

    ـ تقی‌پوریان، یوسف و خلیل‌پور، مهدی. (1388). «حاکمیت شرکتی با رویکرد اسلامی: تجزیه‌وتحلیل مقایس‌های با اصول سازمان همکاری و توسعه اقتصادی». ماهنامه حسابدار. سال بیست و چ‌هارم. شماره 208 و 209. صص: 66- 73.

    ـ حساس‌یگانه، یحیی. (1384). «مبانی نظری حاکمیت شرکتی». ماهنامه حسابدار. سال بیستم. شماره 168. صص: 10- 16.

    ـ حساس‌یگانه، یحیی؛ تاجیک، کامران. (1388). «حاکمیت شرکتی، هیئت‌مدیره و تعامل با محیط». ماهنامه حسابدار. سال بیست و سوم. شماره 204. صص: 62-68.

    ـ حساس‌یگانه، یحیی ؛ باغومیان، رافیک.(1385). «نقش هیئت‌مدیره در حاکمیت شرکتی». ماهنامه حسابدار. سال بیست و یکم. شماره 173. صص: 31- 81.

    ـ حسینی، سید محمدرضا. (1397). «الزامات ناظر بر ارکان اداره و حسابرسی شرکت‌‌های سهامی در چ‌هارچوب اصول حاکمیت شرکتی ». پژوهش‌‌های حقوقی تطبیقی. سال بیست و دوم. شماره 2. صص: 57-90.

    ـ دباغ، سروش؛ نفری، ندا (1388).. «تبیین مفهوم خوبی درحکمرانی خوب». نشریه مدیریت دولتی.  سال اول. شماره 3. صص: 3- 18.

    ـ قلی‌پور، رحمت الله؛ ناصری، امین. (1396). «جایگاه اصول حاکمیت شرکتی خوب در سیاست‌‌های اقتصادی ایران». فصلنامه مجلس و راهبرد. سال بیست و چهارم. شماره 89. صص: 223-248.

    ـ مکارم شیرازی، ناصر. (1385).  اخلاق اسلامى در نهج البلاغه( خطبه متقین). قم: نسل جوان

    ـ  ــــــــــــــــــــ . (1386). پیام امام امیر المومنین g. تهران: دار الکتب الاسلامیه‌

    ـ مهدوی‌پارسا، علی. (1397). «چارچوب و اصول حاکمیت شرکتی در بانکداری اسلامی». معرفت اقتصاد اسلامی. سال نهم. شماره 2. صص: 63-86.

    ـ یوسفی شیخ رباط، محمدرضا؛ بابایی، فهیمه. (1394). «طراحی مدل حکمرانی خوب براساس نامه مالک اشتر و مقایسه آن با اصول حکمرانی خوب بانک جهانی» فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی. سال پانزدهم. شماره 57. صص: 31-62.

     

     منابع لاتین

    • Abdul Latif, S. , Nik Din, N. & Mustapha, Z. (2018). The Role of Good Waqf Governance in Achieving Sustainable Development. Environment-Behaviour Proceedings Journal. 3(7). pp: 1-6, doi: 10.21834/e-bpj.v3i7.1292.
    • Age, L. (2011). Grounded Theory Methodology: Positivism, Hermeneutics, and Pragmatism. The Qualitative Report. 16(6). pp: 1599-1615.
    • Benoit, S. V. (2007). Nonprofit Governance : Practical Tools for Building Boards (Second Edition. ed.). Falmouth, Maine: Benoit Consulting Services.
    • Berle, A. & Means, G. (1991). The Modern Corporation and Private Property, Transaction Publisher: London.
    • Bonazzi, L. & Islam, S. M. N. (2007). Agency theory and corporate governance: A study of the effectiveness of board in their monitoring of the CEO. Journal of Modelling in Management. 2(1). pp: 7-23.
    • Bottenberg, K. , Tuschke, A. , and Flickinger, M. (2017). Corporate Governance Between Shareholder and Stakeholder Orientation: Lessons From Germany. Journal of Management Inquiry. 26(2). pp: 165–180.
    • Bradshaw, P. , Hayday, B. , & Armstrong, R. (2007). Non-profit Governance Models: Problems and Prospects. The Innovation Journal: The Public Sector Innovation Journal. 12(3). article 5.
    • Cadbury, A. (1992). The Committee on the Financial Aspects of Corporate Governance. London: Gee and Company.
    • Chait, R. , Ryan, W. , and Taylor, B. (2005). Governance as Leadership: Reframing the Work of Nonprofit Boards. Wiley: New York.
    • Choudury, M. A. , & Hoque, M. Z. (2004). An Advanced Exposition of Islamic Economics and Finance. New York: Edward Mellen Press.
    • Cicon, J. E. , Ferris, S. P. , Kammel, A. J. , & Noronha, G. (2012). European Corporate Governance: a Thematic Analysis of National Codes of Governance. European Financial Management. 18(4). pp: 620-648. doi:DOI 10. 1111/j. 1468-036X. 2010. 00542. X
    • Clarke, T. & Branson, D. (2012). The SAGE Handbook of Corporate Governance. The SAGE Handbook of Corporate Governance. SAGE Publications Ltd. London: SAGE Publications Ltd.
    • Colvin, G. (2011). Behind The Murdoch Scandal? Scandalous Governance. 164(3). pp: 63-65.
    • Cornforth, C. & Brown, W. (2014). Nonprofit Governance; Innovative Perspectives and Approaches.Routledge: NY.
    • Creswell, J. D. & Creswell, J. W. (2018). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. Fifth Edn. California: SAGE Publications Ltd.
    • Davidson, C. (2014). Board Governance, Community Literacy of Ontario. Retrieved 7 April 2019 from http://www. communityliteracyofontario. ca/wp/wp-content/uploads/2014/07/Board-Governance-Manual-June-2014. pdf.
    • Daud, D. (2018). Insight into the reasons for the lack of waqf reporting. Journal of Emerging Economies and Islamic Research. 6(3). pp: 48-58.
    • Donatiello, N. , Larcker, D. & Tayan, B. (2015). What Can For-Profit and Nonprofit Boards Learn from Each Other About Improving Governance?. Stanford Closer Look Series. April 2015, Retrieved 18 December 2016 from https://www.gsb.stanford.edu/sites/default/files/publication-pdf/cgri-closer-look-49-profit-nonprofit-learn.pdf?undefined .
    • Epstein, M. J. , & McFarlan, F. W. (2011). Nonprofit vs. For-Profit Boards: Critical Differences. Strategic Finance, 92(9). pp: 28-35.
    • Farrar, J. H. (2008). Corporate governance: theories, principles and practice (3 ed. ). Melbourne: OXFORD University Press.
    • Freeman, R. E. (1984). Strategic Management: A stakeholder approach. Boston: Pitman.
    • Glaser, B. G., & Holton, J. (2007). Remodeling grounded theory. Historical Social Research/Historische Sozialforschung. Supplement 19(32). pp: 47-68.
    • Hamid, A. , Haniff, M. , Othman, M. , & Salin, A. (2011). The Comparison of The Characteristics of The Anglosaxon Governance Model and The Islamic Governance of IFIS. Malaysian Accounting Review. 10 (2) pp: 1-12.
    • Hasan, Z. (2009). Corporate Governance : Western and Islamic Perspectives. International Review of Business Research Papers. 5(1). pp: 277-293.
    • Hyndman, N., & McDonnell, P. (2009). Governance and charities: An exploration of key themes and the development of a research agenda. Financial Accountability & Management. 25(1) pp: 5-31.
    • Hillman, A. , Withers, M. & Collins, B. (2009). Resource Dependence Theory: A Review. Journal of Management. 35(6). pp: 1404–1427.
    • Ihsan, H., & Ayedh, A. (2015). A proposed framework of Islamic governance for awqaf. Journal of Islamic economics, banking and finance. 113(3170). pp: 1-17.
    • Iqbal, Z, & Mirakhor, A. (2004). Stakeholders Model of Governance in Islamic Economic System. Islamic Economic Studies. 11(2). pp: 43-64.
    • Kan, M. M., & Parry, K. W. (2004). Identifying paradox: A grounded theory of leadership in overcoming resistance to change. The Leadership Quarterly.15(4). pp: 467-491.Laallam, A., Kassim, S., Engku Ali, E.R.A. and Saiti, B. (2020). Intellectual capital in non-profit organisations: lessons learnt for waqf institutions. ISRA International Journal of Islamic Finance. 12(1). pp: 27-48.
    • Lashgari, M. (2004). Corporate Governance: Theory and Practice. Journal of American Academy of Business, Cambridge. 5(1/2). pp: 46-51.
    • Markarian, G., Parbonetti, A., & Previts, G. J. (2007). The Convergence of Disclosure and Governance Practices in the World’s Largest Firms. Corporate Governance: An International Review. 15(2). pp: 294-310. doi:10. 1111/j. 1467-8683. 2007. 00561. X
    • Millward, R. (2013). Shareholder Democracies? Corporate Governance in Britain and Ireland before 1850. American Historical Review. 118(1). 253-254.
    • Mintzberg, H. (2015). Rebalancing society : radical renewal beyond left, right, and center. San Francisco: Berrett-Koehler Publishers Inc.
    • Morrison, L. (2016). Literature Review: Measuring and Assessing Organizztional Performance for Non-Profits, Contextually Sensitive Atandards and Measures for the Non-Profit Organization, in Governance and Performance in Public and Non-Profit Organizations. Published Online: 18 Apr. 2016, 233-256. http://doi. org/10. 1108/S2051-663020160000005010
    • (2004). OECD Principles of Corporate Governance. Paris: OECD.
    • Ogilive, M. H. (2012). Regulating an Oft-Forgotten Contributer to the Economy: New Not-For-Profit Legislation in Canada. Journal of Business Law. pp:16-28. doi:01/1/2012
    • Romano, M. (2013). Common Agency Theory, Corporate Governance, and Not-for-Profit Organizations, in Luca Gnan, Alessandro Hinna, Fabio Monteduro. Conceptualizing and Researching Governance in Public and Non-Profit Organizations (Studies in Public and Non-Profit Governance, Volume 1) Emerald Group Publishing Limited, pp: 91 – 113.
    • Ryan, C. , & Irvine, H. (2012). Not-For-Profit Ratios for Financial Resilience and Internal Accountability: A Study of Australian International Aid Organisations. Australian Accounting Review. 22(2). pp: 177-194. doi:DOI 10. 1111/j. 1835-2561. 2012. 00163. X
    • Schnurbein, G. & Stöckli, S. (2013). The Codification of Nonprofit Governance – A Comparative Analysis of Swiss and German Nonprofit Governance Codes, in Luca Gnan, Alessandro Hinna, Fabio Monteduro. Conceptualizing and Researching Governance in Public and Non-Profit Organizations (Studies in Public and Non-Profit Governance, Volume 1). Emerald Group Publishing Limited. pp: 179 – 202.
    • Saunders, M. , Lewis, P. , Thornhill, A. (2009). Research methods for business studies. London: Financial Times Prentice Hall.
    • Tricker, B. (2009). corporate governance, principles, policies, and practices. New York: Oxford University Press.
    • Viader, A. , Espina, M. (2014). Are not-for-profits learning from for-profit-organizations? A look into governance. Corporate Governance. 1(14) pp: 1-14, https://doi. org/10. 1108/CG-11-2012-0083
    • Wolff, R. (2012). Yes, there is an alternative to capitalism: Mondragon shows the way, The Guardian, 24 Jun. 2012, Retrieved 12 Jan. 2018 from https://www. theguardian. com/commentisfree/2012/jun/24/alternative-capitalism-mondragon
    • Wolff, R. (2020). There’s a crisis in U.S. capitalism, Retrieved 18 June 2020 from https://www.rdwolff.com/theres_a_crisis_in_us_capitalism

     

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار