نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی .دانشگاه پیام نور .تهران، ایران

2 استادیار گروه ‌حقوق، ‌‌دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

حقوق شهروندی مفهومی عام و جهان‌شمول است که ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مدنی داشته و قابل تسری به همه گروه‌های سنی و جنسیتی نیز است. کودکان نیز به عنوان بخش مهمی از جامعه، حقوق خاصی دارند که نزد اسناد بین‌المللی در قالب کنوانسیون حقوق کودک نمایان است. در همین باره، می‌توان به برخی جنبه‌های حقوق کودکان در اسلام در قالب حقوق شهروندی اشاره کرد. هدف اصلی این نوشتار بررسی مؤلفه‌ها و عناصر حقوق شهروندی کودکان در سیرۀ رضوی است. سؤال این است که مصادیق و مؤلفه‌های حقوق شهروندی کودکان در سیرۀ رضوی شامل چه مواردی است؟ این بررسی نشان می‌دهد حقوق کودکان از جمله سلامت در قالب اصول تغذیه و بهداشت فردی و خانوادگی، فراهم شدن آرامش و آسایش در خانه، دین محوری و تأکید بر جنبه‌های معنوی و مذهبی در تربیت کودکان، آموزش و تربیت عقلانی کودکان، رفتار محبت‌آمیز و توأم با دوستی و محبت، همگی در سیرۀ عملی و احادیث روایت شده از امام رضا علیه­السلام قابل مشاهده است. تکیۀ سنت رضوی بر حقوق خاص کودکان الگویی برای حقوق شهروندی اسلامی در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند در قالب اسناد الزام آور حقوقی نیز قابل طرح باشد.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم.
ـ ابن بابویه قمی، محمد بن علی. (1426ق). عیون اخبارالرضا. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
ـ  ـــــــــــــــــــــــــــــــ. (1413ق). من لایحضره الفقیه. قم: جامعه مدرسین.
ـ   ـــــــــــــــــــــــــــــــ. (1370). علل الشرایع. قم: نشر اسماعیلیان.
ـ اربلی، علی بن عیسی. (1421). کشف الغمّه. قم: انتشارات الشّریف الرّضی.
ـ آشتیانی، میرزا احمد. (1363). طرائف الحکم یا اندرزهای ممتاز. چاپ سوم. تهران: کتابخانه صدوق.
ـ امامى، سیدحسن.(1372). حقوق مدنى. ج4. چاپ نهم. تهران: نتشارات اسلامیه.
ـ حرّ العاملی، محمد بن الحسن. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسة آل‌البیت b لإحیاء التراث.
ـ ابن شعبه حرانی، حسن بن علی. (1404ق). تحفالعقول. تصحیح علی‌اکبر غفاری. قم: جامعه مدرسین.
ـ حلّی، نجم‌الدین جعفر. (1359). شرایع الاسلام فی المسائل الحلال و الحرام. قم: نشر اسماعیلیان.
ـ خطیبی، حسین. (1391). «نقش محتوای آموزشی اسلامی در درونی‌شدن ارزش‌های اسلامی». مجله معرفت. 21 (179). صص: 1-18.
ـ دهخدا، علی‌اکبر. (1365).  لغتنامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـ شهید ثانی، زین‌الدین. (1380). مسالک الافهام. قم: نشر اسماعیلیان.
ـ عطاردی، عزیز الله. (1365). مسند الامام الرضا. مشهد: کنگره جهانی امام رضا g.
ـ  ـــــــــــــــــــ. (1413ق). مسند الامام الرضاg. بیروت: انتشارات دار الصفوة.
ـ علی بن موسیg. (۱۴۰۵ق). فقه الرضا منسوب به امام علی بن موسیg. تحقیق مؤسسه آل‌البیت الاحیاء التراث. مشهد: کنگره جهانی امام رضا g.
ـ فصیح رامندی، منصوره. (1398). «مصداق‌های حقوق معنوی کودک در سیرۀ رضوی و نظام حقوقی ایران». فصلنامه فرهنگ رضوی. 7 (3). صص: 87-111.
ـ فیض کاشانی، محمد بن‌شاه مرتضی. (1372). راه روشن (ترجمه المحجة البیضاء). مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوى.
ـ کلینی، محمد بن یعقوب. (1359).  اصول کافی. قم: اسماعیلیان.
ـ کیانوش، محمود. (1390). شعر زبان کودکی انسان. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ـ گای، ماری. (1390). شهروندی در تاریخ اندیشه غرب. ترجمه عباس باقری. تهران: نشر فرزان روز.
ـ لنگرودی، محمد جعفر. (1381). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: نشر گنج دانش.
ـ مجلسی، مولی محمدباقر. (1403ق). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـ محمدی‌ری‌شهری، محمد. (1377). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث.
ـ مهرپور، حسین. (1392). نظام بینالمللی حقوق بشر. تهران: انتشارات اطلاعات.
ـ مظفری، حسن. (بی تا). معارف رضویه. مشهد: انتشارات صحافیان.
ـ نجفی، محمد حسن. (1379). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. تصحیح سید ابراهیم میانجی. تهران: مکتبة الاسلامیه.
ـ نوری ، میرزاحسین (محدث نوری). (1407ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: موسسه آل البیت b.
ـ هاشمی، نادیا. (1394). آموزش، سرمایه انسانهاست. اصفهان: انتشارات کنکاش.
-Bosniak. L.  (2008). The Citizen and the Alien: Dilemmas of ContemporaryMembershi. Princeton:  Publisher Princeton University Press.
-Cullen, H. (1993). Education rights or minority rights? International Journal of Law, Policy and theFamily, 7(2), 143-177.