محمد ابراهیم روشن ضمیر؛ علی اکبر حبیبی مهر
چکیده
فهم درست روایات معصومان (ع) بهعنوان مهمترین رسالت حدیثپژوهان، تنها با نگاه همهجانبه به آنها و با درنظرگرفتن اموری مانند تشکیل خانوادۀ حدیثی، عرضه بر قرآن، درنظرداشتن سنن الهی، تجربیات بشری ...
بیشتر
فهم درست روایات معصومان (ع) بهعنوان مهمترین رسالت حدیثپژوهان، تنها با نگاه همهجانبه به آنها و با درنظرگرفتن اموری مانند تشکیل خانوادۀ حدیثی، عرضه بر قرآن، درنظرداشتن سنن الهی، تجربیات بشری و... امکانپذیر است. بسیاری از خطاها و لغزشهای معرفتی ناشی از نبود نگاه جامع به مجموعه منابع دینی (کتاب، سنت و عقل) است. این جستار با روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانهای و بهره گیری از تجربیات بشری، بر آن است که فراز «إِذَا کَذَبَ الْوُلَاةُ حُبِسَ الْمَطَر» در یکی از روایات منسوب به حضرت علیبن موسیالرضا (ع) را بررسی کند. این حدیث که از نظر سندی معتبر ارزیابی میشود، دروغگویی حاکمان جامعه را یکی از عوامل نباریدن باران معرفی میکند. این نوشتار در پی آن است به این سؤال پاسخ دهد که چرا بهخاطر گناه گروهی اندک، انسانها و موجودات بسیاری که هیچ نقشی در آن گناه نداشتهاند، باید مجازات شوند. آیا میتوان افراد را بهخاطر گناه دیگران مؤاخذه کرد؟ تحلیل این فقره از روایت با تشکیل خانوادۀ حدیثی و عرضه بر قرآن، این نتیجه را بهدست میدهد که هر کس مسئول رفتار خویش است و گناه کسی به پای کس دیگر نوشته نمیشود. بنابراین، اگر مردمی بهخاطر گناه حاکمان دچار تنگنای معیشت میشوند، از آن جهت است که به وظیفۀ خود در برابر حاکمان عمل نکردهاند و با سکوت تأییدآمیز خود، در رفتار ناپسند آنان شریک هستند.