Document Type : Original Article

Authors

1 PhD Candidate in Quran and Hadith Sciences, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran

2 Faculty Member of Theology School of University of Shiraz, Shiraz, Iran.

Abstract

As a tradition with a special status in the Islamic culture, debate entails certain principles and basics which must be learnt and observed for being successful in this issue. These principles can be divided into two scientific and ethical classes: scientific principles refer to those skills and sciences with which a debater needs to be provided before starting a debate; as these skills and sciences may help him/her to embark on an effective and successful debate. However, being provided with merely the necessary knowledge and meeting the technical requirements are not enough to be successful in a debate; and the ethics also need to be respected by the debater for being able to affect the opposing party or presumably the audience.
This study has tried to elicit and analyze the most practical scientific and ethical principles used by Imam Ridha (AS) in his debates while acknowledging the necessity of observing the scientific and ethical principles in a debate and in response to the question that is there any suitable model to pursue in this regard?.
In this regard and with the aim of proposing a practical model, the most important principles that the eighth Shiite Imam (AS) used to observe comprising of three scientific principles, including using the best form of disputation, taking advantage of rational demonstration and avoiding fallacy, as well as three ethical principles, including treating people politely, avoiding criticizing people’s personality and avoiding militancy and prejudice, are explained here.
 

Keywords

قرآن. (1415ق). مترجم محمدمهدی فولادوند، تهران: دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی).
نهج‌البلاغه، (1390). مترجم علی شیروانی، ششم، قم: نسیم حیات.
ابن‌سینا، ابوعلی، حسین‌بن عبدالله، (1353). رسالة منطق. مصحح محمد معین و محمد مشکوه، چاپ دوم، تهران: دهخدا.
ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم، (1414‌ق). لسان العرب. چاپ سوم، بیروت: دار صادر.
اندلسى ابو‌حیان، محمد‌بن یوسف، (1420‌ق). البحر المحیط فی التفسیر. محقق محمد‌جمیل صدقی، بیروت: دارالفکر.
پژوهشکدة تحقیقات اسلامى‏، (1386). فرهنگ شیعه. چاپ دوم، قم‏: زمزم هدایت.
تمیمى‌آمدى، عبد‌الواحد‌بن محمد، (1410‌ق). غرر الحکم و درر الکلم‏. محقق و مصحح سید‌مهدى‏ رجایى، چاپ دوم، قم‏: دار الکتاب الإسلامی.
جرجانی، ابوالحسن علی‌بن محمد، (1413‌ق). التعریفات. بی­جا‏: دارالشؤون الثقافیه العامه.
جوادی‌آملی، عبدالله، (1378). تسنیم. چاپ اول، قم: اسراء.
جوینی‌شافعی، عبدالملک‌بن عبدالله‌بن یوسف، (1420ق). الکافیه فی الجدل. چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
حبنکه‌المیدانی، عبدالرحمن حسن، (1419ق). ضوابط المعرفه و اصول الاستدلال و المناظره. چاپ پنجم، دمشق: دارالقلم.
حسن، عبدالله، (1415ق). المناظرات فی الإمامة. چاپ اول، بی­جا: أنوار الهدى.
حسن، عبدالله، (1421ق). مناظرات فی العقائد والأحکام. چاپ دوم، بی­جا: دلیل.
حسینی‌همدانی، محمدحسین، (1404ق). انوار درخشان. محقق محمد‌باقر بهبودى، چاپ اول، تهران: لطفى.
حلی، حسن‌بن یوسف، (1371). الجوهر النضید. مصحح محسن بیدارفر، چاپ پنجم، قم: بیدار.
خزائلی، محمد‌علی، (1382). جدل و استدلال در قرآن‌کریم. چاپ اول، قم: گنج عرفان.
خندان، علی‌اصغر، (1391). مغالطات. چاپ هشتم، قم: بوستان کتاب.
خوانساری، محمد، (1386). منطق صوری. چاپ 33، تهران: آگاه.
راغب‌اصفهانى، حسین‌بن محمد، (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. محقق صفوان عدنان‌داودى، چاپ اول، دمشق و بیروت: دارالعلم الدار الشامیة.
زمخشری، محمود، (1407ق). الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل. چاپ سوم، بیروت: دار الکتاب العربی.
سبحانی، جعفر، (1409ق/1989م). الهیات. چاپ اول، بیروت: الدار الإسلامیة للطباعة والنشر والتوزیع.
شریعتی‌سبزواری، محمدباقر، (1389). مناظره و تبلیغ (فن مناظره، مجادله، مغالطه و خطابه). چاپ اول، قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج).
شهرزوری، شمس‌الدین محمد، (1372). شرح حکمة الاشراق. مصحح حسین ضیایی‌تربتی، چاپ اول، بی­جا: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صادقیان، محمد، (بهار 1388). «نگاهی بر شیوة مناظره امام رضا(ع) با بزرگان ادیان». مشکوه، شمارة 102: 76ـ60.
صالح‌بن عبدالله‌بن حمید، (بی­تا). المناظرات و آداب الحوار. (نرم­افزار مکتبة الشامله)، بی­جا: بی­نا.
 
صدوق، محمد‌بن علی‌بن حسین، (1378‌ق). عیون اخبار الرضا(ع). چاپ اول‏، تهران: جهان‏.
طباطبایی، محمد‌حسین، (1417‌ق). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ پنجم، قم: اسلامى جامعة‏ مدرسین حوزة علمیه.
طباطبایی، محمد‌حسین، (1418ق). بدایة الحکمه. محقق عباسعلی زارعی‌سبزواری، قم: الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
طبرسی، احمد‌بن علی، (1403ق). الاحتجاج على أهل اللجاج. چاپ اول، مشهد: مرتضى.
طبرسى، فضل‌بن حسن، (1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. چاپ سوم، تهران: ناصر‌خسرو.
طبری، ابوجعفر محمد‌بن جریر، (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ اول، بیروت: دار المعرفه.
طریحی، فخرالدین، (1375). مجمع‌البحرین. محقق سید‌احمد حسینی، چاپ سوم، تهران: مرتضوی.
طوسی، نصیر­الدین، (1408ق). تجرید المنطق. چاپ اول، بیروت: الاعلمی للمطبوعات.
طوسی، نصیر­الدین، (2535 شاهنشاهی). اساس­الاقتباس. مصحح مدرس رضوی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
عبدالباری، فرج­الله، (2004م). مناهج البحث و آداب الحوار و المناظره. چاپ اول، قاهره: دارالافاق العربیه.
عبدالوهاب، (1390ق). شرح کلمات أمیر المؤمنین علی‌بن أبی‌طالب(ع). مصصح و تعلیق میرجلال‌الدین حسینی‌ارموی، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیه.
عجم، رفیق، (2004م‏). موسوعه مصطلحات ابن خلدون و الشریف علی محمد الجرجانی. چاپ اول، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون‏.
عصیری، سید‌مجتبی، (1389). آداب مناظره با وهابیت. چاپ اول، قم: رشید.
غروی، حمیده و محسن غروی، (1387). فن مناظره. چاپ اول، قم: دارالعلم.
غزالی، ابو‌حامد، (بی­تا). احیاء علوم الدین. بی­جا: دارالکتاب العربی.
فارابى، ابونصر، (1408ق). المنطقیات. محقق محمد‌تقى دانش‌پژوه، چاپ اول، قم: مکتبة آیة‌اللّه المرعشى.
فخلعى‏، محمدتقی، (1383). مجموعه گفتمان‌هاى مذاهب اسلامى. چاپ اول،‏ تهران: مشعر.
 
فراهیدی، خلیل، (1409ق). کتاب العین. محقق مهدی المخزومی، چاپ دوم، بی­جا: دار الهجرة.
فضل الله، محمدحسین، (1399ق). الحوار فی القرآن قواعده، اسالیبه، معطیاته. چاپ اول، بی­جا: الدارالاسلامیه.
قبادیانی، ناصرخسرو، (1384). زاد المسافر. محقق سید اسماعیل عمادى‌حائرى، چاپ اول، تهران: میراث مکتوب.
کامل، عمر‌بن عبدالله، (بی­تا). آداب الحوار و قواعد الاختلاف. بی­جا: وزارة الأوقاف السعودیة.
کلینی، محمد‌بن یعقوب، (1363). الکافی. تعلیق و مصحح علی‌اکبر غفاری، چاپ پنجم، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
گوهرین، صادق، (1367). شرح اصطلاحات تصوف. چاپ اول، بی­جا: زوار.
مجلسی، محمدباقر، (1403ق). بحارالانوار. چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مظفر، محمد‌رضا، (1373). المنطق. چاپ ششم، قم: اسماعیلیان.
مکارم‌شیرازی، ناصر، (1386). آیات ولایت در قرآن. چاپ سوم، قم: نسل جوان.
ملاصدرا، محمد‌بن ابراهیم، (1362). اللمعات المشرقیه. مترجم عبدالمحسن مشکوة‌الدینی، با عنوان منطق نوین، تهران: نصر.
ملاصدرا، محمد‌بن ابراهیم، (1383). شرح اصول الکافی. چاپ اول، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.