Document Type : Original Article

Author

Department of History- Faculty of Human sciences - lorestan university

Abstract

The activities of armed groups and heterogeneous religious sects in the first Hijri centuries and by claiming to follow Islam, had caused the world of Islam in cultural aspects, to become a hotbed of discord, arrogance and violence among different Muslim groups and caliphate systems in place at the time. This trend reached its peak at the threshold of Maʾmūn Abbasi’s caliphate period. The enforcement of the successor position upon Imam Riḍā (as) by Maʾmūn  and his presence in Iran, established a good opportunity for Imam (as) for pursuing and implementing the valuable ideals of unity in a society full of chaos. This research, using the analytical-descriptive method while relying on narrative and historical sources and data, attempts to answer, and find the cultural strategies in question that were presumably used by Imam Riḍā (as) to create unity among Muslims as a scholar and a religious leader. The findings of this paper indicate that the Imam (as), based on the guidelines of the Holy Qur’an and Prophetic Sunnah and tradition in his new position at the capital area of Iran, had made the best progress in reaching unity among Muslims by adopting targeted and efficient cultural strategies. His Majesty (as) had considered the essence of the society’s way of thinking and attitude to be the most important element and organized his cultural strategies accordingly. In this context, conversations between Muslims and non-Muslims was pursued instead of ordering the killing of religious opponents. The role and the position of Imam (as) became especially evident in this framework; the focus was put on raising awareness among the scholars and the general public about religious truths and not the illusions of the deviants, and finally, good manners, respect, and the inherent dignity of human beings were further emphasized in all situations.

Keywords

ـ قرآن مجید.
ـ نهج البلاغه. (1378).گردآوری سیدرضی. ترجمه مصطفی زمانی. تهران: نبوی.
ـ آراسته‌خو، محمد. (1370). فرهنگ اصطلاحات علمی- اجتماعی. تهران: گستره.
ـ آشوری، داریوش. ( 1357). تعریفها و مفهوم فرهنگ. تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا.
ـ  ابن اثیر، عزاالدین علی بن ابی الکرم. (1402ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: دارصار.
ـ ابن ‌بابویه (شیخ صدوق)، محمدبن علی. (بی‌تا). التوحید. قم: جماعه المدرسین فی الحوزة العلمیه.
ـ   ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1385). علل الشرائع. قم: کتاب‌فروشی داوری.
ـ   ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ.(1378ق). عیون اخبار الرضا. قم: جهان.
ـ   ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ.(1395ق). کمال الدین. قم: دارالکتب الإسلامیه.
ـ ابن شعبه حرانی، ابومحمد حسن بن علی. (1385). تحف العقول عن آل الرسول. ترجمه صادق حسن‌زاده. قم: آل‌علی.
ـ ابن هشام، عبدالملک. (1374ق). السیرة النبویة. تحقیق مصطفی سقا و دیگران. مصر: مطبعة مصطفی البابی الحلبی.
ـ ابو زهره، محمد.(1996). تاریخ المذاهب الاسلامیه. قاهره: دارالفکر العربی.
ـ اربلی، علی بن عیسی. (1364). کشف الغمه. قم: ادب الحوزه.
ـ امین عاملی‏، سید محسن. (1403ق). أعیان الشیعه. بیروت: دارالتعارف.
ـ انوری، حسن. (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
ـ بلاذری، احمد بن یحیی. (1424ق). انساب الاشراف. تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی. بیروت: دارالفکر.
 ـ بیهقی، ابوبکر احمدبن حسین. (1414ق). سنن الکبری. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ـ پاکتچی، احمد. (1372). «اهلسنت و جماعت» در دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
ـ حاکم نیشابوری، ابوعبدالله. (1375). تاریخ نیشابور. ترجمه محمدحسین خلیفه نیشابوری. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: آگه.
ـ حکیم، سید منذر و جمعی از نویسندگان. (1425ق). اعلام الهدایه. ج10( الامام علی بن موسی الرضاg). چاپ دوم. قم: المجمع العالمی لاهل البیتb.
ـ حکیمی، محمد. (1394). امام رضا g، زندگی و اقتصاد. مشهد: آستان قدس رضوی.
ـ حنفی، حسن. (1988 م). من العقیدة الی الثورة. قاهره: مکتبه مدبولی.
ـ خامنه‌ای، سیدعلی. (1376). هدایت ولایت. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
ـ خسروپناه، عبدالحسین. (1389). جریانشناسی فکری ایران معاصر. قم: موسسه فرهنگی حکمت نوین اسلامی.
ـ خوئی، ابوالقاسم. (1413ق). معجم رجال الحدیث. چاپ پنجم. بی‌جا: بی‌نا. 
ـ درخشه، جلال؛ حسینی فائق، سیدمحمدمهدی. (1392). سیاست و حکومت در سیره امام رضا g. مشهد: بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا g.
ـ دهخدا، علی‌اکبر. (1377) لغتنامه. زیر نظر محمد معین. تهران: دانشگاه تهران.
ـ راش، مایکل (1377). جامعه و سیاست مقدمهای بر جامعهشناسی سیاسی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: سمت.
ـ راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد. (بی‌تا). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
ـ روشندل، جلیل. (1370). «تحول در مفهوم استراتژی». مجموعه مقالات اولین سمینار بررسی تحول مفاهیم. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
ـ زریاب خوئی، عباس. (1369). دایرهالمعارف تشیع. تهران: سازمان دایره‌المعارف تشیع.
ـ شاهرخی، سید علاالدین. (پاییز 1399). واکاوی روابط فضل بن سهل با امام رضاg. فصلنامه شیعه شناسی. سال هجدهم. شماره 71. صص:73-96.
ـ طبرسی، ابومنصور احمد بن علی. (1403ق). الاحتجاج علی اهل اللجاج. مشهد: مرتضی.
ـ طوسی، محمد بن حسن. (1364). تهذیب الاحکام. چاپ حسن موسوی الخرسان. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ـ عطاردی، عزیزالله. (1406ق). مسندالامام الرضا g. مشهد: آستان قدس رضوی.
ـ عمید، حسن. (1377). فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر.
ـ الفراهیدی، خلیل بن احمد. (1408ق /1988م ). کتاب العین. تحقیق الدکتور مهدی المخزومی، الدکتور ابراهیم السامرائی. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
ـ قطب‌الدین راوندی، سعید بن هبه‌الله. ‌(1409ق). الخرائج و الجرائح. قم: موسسه امام مهدی.
ـ قمی، شیخ عباس. (بی‌تا). سفینه البحار. تهران: کتابخانه سنایی.
ـ کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیه. 
ـ لمان، نرمان. (1352). اصول روانشناسی. ترجمه محمود ساعتچی. تهران: امیرکبیر.
ـ مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
ـ صالحی، محمد و دیگران. (1384). سیره امام رضاg. قم: دارالهدی.
ـ مرعشی النجفی، شهاب الدین. (1415ق). ملحقات الاحقاق. قم: مکتبة الآیة الله المرعشی.
ـ مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین. (1349). التنبیه و الاشراف. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ـ مطهری، مرتضی. (1362). خدمات متقابل ایران و اسلام. تهران: صدرا.
ـ  ــــــــــــــــ. (1383). شش مقاله. چاپ هفدهم. قم: صدرا.
ـ  ــــــــــــــــ. (1381). مجموعه آثار. ج25. تهران: صدرا.
ـ مظفر، محمدحسین. (1386). تاریخ شیعه. ترجمه سیدمحمدباقر حجتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ـ مفید، ‌محمدبن‌نعمان. (1413ق). الارشاد. قم: کنگره شیخ مفید.
ـ نجاشی، احمد بن علی. (1407ق). فهرست اسماء مصنفی الشیعه. قم: جامعه مدرسین.
ـ یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب. (1414ق/ 1373). تاریخ یعقوبی. قم: منشورات الشریف الرضی.