Document Type : Original Article
Author
Assistant Professor, Department of Quranic Sciences and Hadith, Payame Noor University, Tehran Province
Abstract
Imamology is one of the most important issues of Shiites and one of the most important issues of Shiite society. Shiite Imams have played a significant and very important and irreplaceable role in the religious and political events and issues of the Islamic society throughout the history of Islam. Recognition of the position of Shiite Imams in Muslim societies in different eras and the personal, social, political dimensions and personality of those Imams in different centuries has led to various social and political discourses. Accordingly, recognizing and explaining the sources that can pave the way for acquiring knowledge of the life and manners and traditions of the Imams (as) is of great importance, and it can be a shining light for the believers of the tradition of the pure Imams (as). This approach first deals with the relationship between religion and politics, and in the next step clarifies the type of government and its structure in Muslim societies, especially Shiites. This study seeks to identify and explain the life sources of Imam Riḍā (as) using the library method and descriptive-analytical method. The result of this research indicates that the life of Imam Riḍā (as) has been reflected in various sources including: general history books, books of hadith, Arabic and Persian poems, prayer books, geographical books, travelogues and new researches.
Keywords
ـ آیینه‌وند، صادق. (1360). علم تاریخ در اسلام. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
ـ ابن اثیر، عزالدین. (1371). الکامل فی التاریخ. ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی. تهران: مؤسسه مطبوعاتى علمى.
ـ ابن بابویه، محمد بن علی بابویه قمی. (1372). عیون أخبار الرضا g. ترجمه حمیدرضا مستفید، علىاکبر غفارى. تهران: نشر صدوق.
ـ ابن بطوطه، محمد بن عبدالله. (1376). سفرنامه. تهران: آگاه.
ـ ابن خلدون، عبدالرحمان. (1363). تاریخ ابن خلدون. ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم. (1410ق). الامامة و السیاسة. بیروت: دارالأضواء.
ـ ابن قولویه، جعفر بن محمد. (1377).کامل الزیارات. ترجمه محمد جواد ذهنی تهرانی. قم: انتشارات پیام حق.
ـ ابن مشهدی، محمد. (1419 ق). المزار الکبیر. قم: قیوم.
ـ ابن منظور الإفریقی. محمد،(1424 ق). نوادر ابی نواس. تحقیق یوسف البقاعی. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
ـ ابوئی مهریزی، محمدرضا. (1393). «تأملی در احوال علی بن عیسی اربلی و اخبار امام رضا g در کشف الغمه». آینه میراث. شماره 55. صص:9-24.
ـ احمدی، علی. (1394). « مدیریت و نقش امام رضا g در تحکیم ولایت مداری ایرانیان». ماه نامه پژوهش ملل. دوره اول. شماره اول.صص:30- 43.
ـ اربلى، على بن عیسى. (1381). کشف الغمه فی معرفة الائمة. تحقیق سید هاشم رسولى. تبریز: مکتبة بنی‌هاشمی.
ـ اصفهانی، ابوالفرج. (1374).الآغانی. ج2. ترجمه محمد حسین مشایخ فریدی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ اعتمادالسلطنه، محمدحسن. (1367). مرآت البلدان. به کوشش عبدالحسین نوایی. تهران: دانشگاه تهران.
ـ بارنز، الکس. (1366). سفرنامه. ترجمه سلطانی فر. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
ـ بختیاری، زهرا. (1388). «فلسفه تاریخ یعقوبی». مجله فرهنگ پژوهش. سال اول. شماره 4. صص:109- 122.
ـ بشیریه، حسین و جمالزاده، ناصر. (1377). «اشکال گفتمانی علمای شیعه از صفویه تا مشروطیت». مدرس علوم انسانی. شماره 8. صص:178-199.
ـ بشیر، حسن. (1392). «امام رضا (ع ) و گفتمان امامت: تحلیل گفتمانی». ابعاد شخصیت و زندگی حضرت امام رضا g. احمد پاکتچی (سرپرست علمی) و مرتضی سلمان نژاد (به اهتمام). تهران: دانشگاه امام صادق g.
ـ براتی، فرهاد؛ نیدی، عزیزه. (1396). «مقایسه قصیده تائیه دعبل خزاعی با قصیده مدح امام رضا g از صائب تبریزی». مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه. دوره 3. شماره 1. صص:1-18.
ـ پرگاری، صالح؛ شعبان زاده لمر، بهمن. (1393) «رویکرد جغرافیایی مسعودی در نگارش مروج الذهب و معادن الجوهر». فصلنامه تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران و اسلام. سال اول. شماره 3. صص: 1-16.
ـ پهلوان نژاد، محمدرضا؛ رجب‌زاده، مهدی. (1389). «تحلیل متن‌شناسی زیارت‌نامه امام رضا g بر پایة نظریه کنش گفتار». مطالعات اسلامی (فلسفه و کلام). سال چهل و دوم. شماره پیاپی 2/85. صص:37-54.
ـ تقی زاده داوری، محمود. (1385). تصویر امامان شیعه در دایره المعارف اسلام. قم: انتشارات شیعه‌شناسی.
ـ تهرانی، آقابزرگ. (1408). الذریعـه إلی تصانیف الشیعه. قم: موسسه اسماعیلیان.
ـ جامی، نورالدین عبدالرحمن. (1341). دیوان اشعار. ویراسته هاشم رضی. تهران: انتشارات پیروز.
ـ جعفریان، رسول. (1382). منابع تاریخ اسلام. چاپ قم: انصاریان.
ـ ــــــــــــــــ. (1381). حیات فکرى و سیاسى امامان شیعه. قم: انصاریان.
ـ چالمرز، آلن اف. (1390). «چیستی علم». ترجمه سعید زیبا کلام. تهران، سمت.
ـ حدود العالم من المشرق الى المغرب. (1423 ق). القاهره: الدار الثقافیه للنشر.
ـ حضرتی، حسن. (1380). «مشکله فرهنگ در تاریخ‌نگاری یعقوبی». تاریخ اسلام. سال دوم. شماره دوم.(6).صص: 83- 118.
ـ حموی، محمد بن اسحاق. (1363). أنیس المؤمنین. تهران: بنیاد بعثت.
ـ حمیری، محمد بن عبدالمنعم، (1984م).الروض المعطار فی خبر الأقطار.تحقیق: احسان عباس. بیروت: انتشارات مکتبة لبنان.
ـ خانیکوف، نیکولای ولادیمیر وویچ. (1375). سفرنامه خانیکوف. ترجمه اقدس یغمایی و ابوالقاسم بی‌گناه. مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
ـ خزاعی، دعبل. (1367). دیوان دعبل خزاعی. شرح عبدالکریم الاشتر. دمشق: مجمع اللغه العربیه.
ـ روزنتال، فرانتس. (1366). تاریخ تاریخ‌نگاری در اسلام. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
ـ زرین‌کوب، عبدالحسین. (1379). تاریخ ایران بعد از اسلام. تهران: امیرکبیر.
ـ سجادی، سید صادق، عالم زاده، هادی. (1380). تاریخ‌نگاری در اسلام. تهران: سمت.
ـ سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم. (1362). دیوان اشعار. به اهتمام مـدرس رضـوی. تهران: انتشارات کتابخانه سنایی.
ـ سیدی، حسین؛ پولاد چنگ نجف آبادی، هاجر. (1391). «سیمای امام رضا g در شعر دعبل خزاعی و سنایی». مجموعه مقالات هفتمین همایش ترویج زبان و ادب فارسی. ج5. صص:699-717.
ـ شاکری، رمضان علی. (1363). «منابع و مآخذ تاریخ مشهد و طوس». مجله مشکوه . شماره5. تابستان 1363. صص: 152 تا 178.
ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1372).تازیانه های سلوک. تهران: انتشارات آگاه.
ـ شیروانی، زین العابدین بن اسکندر. (1253).بستان السیاحة. بی جا. دانشنامه جهان سلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
ـ شیعی سبزواری، حسن بن حسین. (1378). راحة الارواح درشرح زندگانی، فضائل ومعجرات ائمه أطهار. تهران: اهل‌قلم.
ـ صفری فروشانی، نعمت‌الله. (1386). «بررسی دو اثر تاریخ نگاری شیخ صدوق». نامه تاریخ پژوهان. شماره 10. صص:166-207.
ـ طبرسی، فضل بن حسن. (1417 ق). إعلام الورى بأعلام الهدى. قم: آل البیت.
ـ طبری، محمد بن جریر. (1375). تاریخ الرسل و الملوک. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: اساطیر.
ـ طوسی، محمدبن حسن. (1417ق). الفهرست. نجف اشرف: مکتبةالمرتضویة.
ـ ـــــــــــــــــــــــ. (1413ق). رجال طوسی. قم: جامعه مدرسین.
ـ عاملی، جعفر مرتضی.(1416ق). الحیاة السیاسیة للامام الرضاg. بیروت: مرکز الإسلامی للدراسات.
ـ عاملی(شهید اول)، محمد بن مکی. (1410 ق). المزار. قم: مؤسسه الإمام مهدىf.
ـ عرفان منش، جلیل. (1376). جغرافیاى تاریخى هجرت امام رضا g از مدینه تا مرو. مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
ـ عسکری، سید مرتضی. (1381). آراء و أصداء حول عبدالله بن سبأ و روایات سیف فی الصحف السعودیه. قم: اصول دین.
ـ عطاردى، عزیز الله. (1397). مسند الإمام الرضا أبى الحسن على بن موسى علیهماالسلام. تهران: کتابخانه صدر.
ـ الفاخوری،حنّا. (1422).الجامع فی تاریخ الأدب العربی. ج 1. قم: انتشارات ذوی القربی.
ـ فتال نیشابوری، محمد بن حسن بن علی. (1366). روضة الواعظین و بصیره المتعظین. تهران: نشر نی.
ـ فرخی یزدی، محمد. (1381). دیوان اشعار. ت‍ص‍حی‍ح و م‍ق‍دم‍ه و شرح احوال ش‍اع‍ر به ق‍لم حسین مکی. تهران: ب‍درق‍ه ج‍اوی‍دان.
ـ فروزانفر، بدیع‌الزمان. (1382). دیوان اشعار. به اهتمام عنایت‌الله مجیدی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ـ فلاح، ابراهیم. (1389). «سیمای امام رضا g در اشعار شعرای شیعی معاصرش». دانشنامه (واحد علوم و تحقیقات). شماره 79. صص:71-82.
ـ کلاویخو، روی گونزالس. (1374). سفرنامه. ترجمه مسعود رجب نیا. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ کلینى، محمد بن یعقوب. (1375). اصول کافى. ترجمه آیت‌الله کمره ای. قم: اسوه.
ـ کمپفر، انگلبرت. (1360). سفرنامه. ترجمه کیکاووس جهان داری. تهران: خوارزمی.
ـ مجلسی، محمدباقر. (1363). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار b. تهران: اسلامیه.
ـ مسعودی، علی بن حسین. (1374). مروج‌الذهب و معادن الجوهر. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ مفید، محمد بن نعمان. (1380). الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد. ترجمه محمدباقر ساعدى خراسانى. تهران: اسلامیه.
ـ ___________. (1413 ق). المزار. قم: کنگره شیخ مفید.
ـ منتظر القائم، اصغر. (1391). تاریخ اسلام. اصفهان: سمت.
ـ نجاشی، احمد بن علی. (1407ق). رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ـ نقش‌بندی، خالد. (1302 ق). دیوان اشعار. استانبول: کتابخانه سلیمانیه. ش 3700.
ـ هادی، روح الله. (1388).«سیمای امام رضاg در شعر پارسی از سنایی تا جامی». ماهنامه سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). شماره4. تابستان 1388. صص: 155-170.
ـ یعقوبی، ابن واضح. (1371). تاریخ یعقوبی. ترجمه محمدابراهیم آیتی. چاپ ششم. تهران: علمى و فرهنگى.
)