Document Type : Original Article

Author

Associate Professor, Department of History, Lorestan University

Abstract

From the beginning of the Abbasid rise to power, the Barmak dynasty effectively took control of the vast lands of the Islamic Caliphate. Yahya Barmaki and his sons enjoyed unlimited influence and power during the first 17 years of Harun al-Rasheed's caliphate. Coinciding of this period with the Imamate of Imam Mūsā Kāẓim (as), the leader of the Imami Shiites, caused the caliphate system to harass and even martyr that Imam and many of his family and relatives under various pretexts. How he relates and the behavior of this Iranian family with the Imam and his family is quoted in the sources; but in this regard, there are ambiguities and sometimes doubts and contradictions that need a comprehensive and accurate study. This research tries to reveal some relevant facts by descriptive-analytical method and by reviewing these reports. The long-standing devotion of the Iranians to the family of the Prophet (pbuh), as well as the fact that the Barmakians are Iranians, doubles the importance of this study along with the need to reveal historical facts. The findings of this study indicate the fact that the Barmaki family, despite their complete dependence on the Abbasid Caliphate and using their managerial power to survive it in the face of Imam Kāẓim (as) did not have the same method. Some of them did not want to take part in shedding the blood of that Imam under any circumstances, while others did so for the consent of the Caliph; also, contrary to a number of reports about their inclination towards Shiism and the Imam, there are no confirmed reports in support of this hypothesis.

Keywords

ـ ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن محمد. (1387ق). شرح نهج البلاغه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دار إحیاء التراث.
ـ ابن اثیر، عزالدین علی بن محمد. (1407ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ـ ابن اسفندیار، بهاءالدین محمد بن حسن. (1366). تاریخ طبرستان. تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران: پدیده خاور.
ـ ابن بابویه ، محمد بن علی. (1427ق). عیون أخبار الرضا. ترجمه حسین اعلمی. قم: ذوی القربی.
ـ ابن خلدون، عبدالرحمن. (1363). العبر. ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـ ابن خلکان، احمد بن محمد. (1969). وفیات الأعیان. تحقیق احسان عباس. بیروت: دار صادر.
ـ ابن شهرآشوب، محمد بن علی. (1376ق) مناقب آل أبیطالب. نجف:مطبعه الحیدریه.
ـ ابن طقطقی، محمد بن علی. (1384). تاریخ فخری. ترجمه محمد وحید گلپایگانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ ابن عبد ربه، ابوعمر احمد بن محمد.(1359ق). العقد الفرید. قاهره:الاستقامه.
-ابن عنبه، احمد بن علی.(1421ق). عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب. قاهره: مکتبة الثقافه الدینیه.
ـ ابن فقیه، احمد بن محمد. (1416ق). مختصر کتاب البلدان. بیروت: عالم الکتب.
ـ ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم. (1973). عیون الأخبار. قاهره: الهیئة المصریة العامه للکتاب.
ـ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (1963). البدایة و النهایة. بیروت: مکتبة المعارف.
ـ اربلی، علی بن عیسی. (1364). کشف الغمة فی معرفة الائمه. تهران : اسلامیه.
ـ اصفهانی، ابوالفرج . (1963) . الأغانی . قاهره : وزارة الثقافیة.
ـ  ـــــــــــــــــــ.  (1427ق). مقاتل الطالبیین. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ـ اکبری، امیر. (1386). «برامکه و عوامل نزاع دیوانسالاران ایرانی و عرب در عهد هارون عباسی». فصلنامه پژوهشنامه تربیتی. دوره2. ش 7. صص: 25-41.
ـ امین،  محسن. (1403ق).  أعیان الشیعه.تحقیق حسن امین. بیروت: دار التعارف.
ـ بغدادی، عبدالقاهربن طاهر. (1978). الفرق بین الفرق.بیروت: دارالآفاق الجدیده.
ـ بلخی، عبدالله. (1350) . فضایل بلخ. به کوشش عبدالحی حبیبی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ـ بودون، ریمون. (1364). منطق اجتماعی روش تحلیل مسائل اجتماعی. ترجمه عبدالحسین نیک گهر . تهران : جاویدان.
ـ بووا، لوسین. (1365). برمکیان. ترجمه عبدالحسین میکده. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ بیهقی، ابوالفضل محمدبن‌حسین. (1371). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: مهتاب.
ـ تنوخی، محسن بن علی. (1398ق). الفرج بعد الشدة. چاپ عبود شالجی. بیروت: دار صادر.
ـ جاحظ، ابوعثمان عمرو بن بحر (1418ق). البیان و التبیین. به تحقیق عبدالسلام محمد هارون . قاهره: مکتبه الخانجی.
-جهشیاری ،محمد.(1357ق). الوزرا و الکتاب. قاهره: مطبعه مصطفی البابی الحلبی و اولاده.
ـ حبیبی، عبدالحی. (1343). برمکیان بلخی.مجله آریانا. ش ۲۵۵. صص: 28-11.
ـ حرعاملی، محمد بن حسن. (1414ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.
ـ خطیب بغدادی، ابوبکر احمد بن علی. (بی‌تا). تاریخ بغداد. بیروت: دارالکتب العربی.
-خواندمیر، غیاث الدین.(1362). حبیب السیر فی اخبار افراد بشر. زیر نظرمحمد دبیرسیاقی. تهران: انتشارات خیام.
ـ دمیری، کمال الدین محمد بن موسی. (1357ق). حیاة الحیوان الکبری. قاهره: مکتبه مصطفی البابی الحلبی.
ـ زیدان، جرجی. (1958). تاریخ التمدن الإسلامی. بیروت: دار مکتبة الحیاة.
ـ سامانی، محمود.(1392). مناسبات امام کاظم(ع) با ایرانیان ( با تکیه بربرمکیان). مجموعه مقالات همایش سیره و زمانه امام کاظم(ع). قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
ـ سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن. (1424ق). تاریخ الخلفاء. بیروت: دارابن حزم.
ـ شبانکاره ای، محمد بن علی. (1381). مجمع الأنساب. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر.
ـ شهرستانی، ابوالفتح. (1981). موسوعة الملل و النحل. بیروت: مؤسسة ناصر للثقافة.
ـ طبری، محمد بن جریر. (1407ق). تاریخ الامم و الملوک. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دارالکتب العلمیة.
 ـ  ــــــــــــــــــــــ. (1408ق). دلائل الإمامة. بیروت: دار الفکر.
ـ طوسی، محمد بن حسن. (1404ق). اختیار معرفة الرجال (رجال الکشی). تحقیق مهدی رجایی. قم: مؤسسة آل البیت.
ـ عقیلی، حاجی بن نظام. (1364). آثار الوزراء. تهران: چاپ جلال الدین محدث ارموی.
ـ فرای، ریچارد.ن و دیگران. (1363). تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه. تهران: امیرکبیر.
ـ فردوسی، ابوالقاسم. (1369). شاهنامه. نسخۀ  ژول مول. تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
ـ کلینی، محمد بن یعقوب. (1401ق). الکافی. تحقیق علی اکبر غفاری. بیروت: دار التعارف.
ـ مارکوات، ژوسف. (1373). ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی. ترجمه مریم میراحمدی. تهران.
ـ مامقانی، عبدالله . (1350ق).  تنقیح المقال فی علم الرجال. نجف: بی نا.
ـ مجهول المولف.  أخبار الدولة العباسیه. (1391ق). به کوشش عبدالعزیز دوری و عبدالجبار مطلبی. بیروت: دارالطبعه.
ـ مجلسی، محمدباقر. (1430ق). بحار الانوار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
ـ مستوفی، حمد الله. (1362).  تاریخ گزیده. تهران: امیرکبیر.
ـ مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین. (1385ق). مروج الذهب و معادن الجوهر. بیروت: دار الاندلس للطباعة و النشر.
-مفید، محمد بن محمد بن نعمان.(1378).الارشاد .ترجمه و شرح هاشم رسولی محلاتی.تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ـ مقدسی، مطهربن طاهر. (1962). البدء و التاریخ. به کوشش کلمان هوار. تهران: چاپ افست. کتابفروشی اسدی.
ـ نجفی یزدی، سیدجلیل. (بی تا). مناقب اهل البیتb. تهران. اسلامیة.
ـ نخجوانی، هندوشاه بن سنجر. (1357). تجارب السلف. به تصحیح و اهتمام عباس اقبال آشتیانی. تهران: طهوری.
ـ نرشخی، محمد. (1351). تاریخ بخارا. ترجمه احمد بن نصر قبادی. به کوشش مدرس رضوی. تهران.
ـ یاقوت حموی، شهاب الدین. (1399ق). معجم البلدان. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب. (1414ق). تاریخ یعقوبی. قم: منشورات الشریف الرضی.
 
ـEisentadt, shmuel, N. (1968). empires, ininternational encylopedia of the sociences. david l, sills (ed). vol. 5 , 41-49 . New York. macmillan company. the free persa.