Document Type : Original Article

Authors

1 PhD student in Iranian history, Islamic course, Shiraz University

2 Associate Professor, Department of Islamic History, Shiraz University

Abstract

The establishment of the Ṣafavīd rule by Shah Ismail in 907 A.H. aroused the sensitivities of Sunni neighbors. In the meantime, the Uzbeks, with their religious claims and territorial expansionism, prepared various attacks on different cities of Khorāsān, including Mashhad, in which the Raḍavi court played an important role. The present research uses a descriptive-analytical method based on library texts to answer the question: what is the position of Raḍavi court in these conflicts? The findings indicate the fact that the Raḍavi court has not only been affected by the course of these conflicts, but has also affected their course; thus, the Uzbek invasions of Mashhad led to their various looting of the Raḍavi court; But these invasions paved the way for the Safavid kings to pay more attention to the issue of pilgrimage to Mashhad and the reconstruction of the holy shrine. The Ṣafavīds were also able to use the various capacities of the Raḍavi court to confront the Uzbeks.

Keywords

ـ  افوشته‌ای نطنزی، محمد بن هدایت‌الله. (1383). نقاوهالآثار. به اهتمام احسان اشراقی. تهران: دانشگاه تهران.
ـ احمدی، نزهت. (1388). رؤیا و سیاست در عصر صفوی. تهران: نشر تاریخ ایران.
ـ‌ اشرفی(خوانساری)(مترجم). فرهنگ اوزان و مقادیر علمی و عملی بینالمللی. (بی‌تا). کرج: سازمان ملی استاندارد ایران.
ـ ایزدی، حسین. (1391). «شاهان صفوی و زیارت». فصلنامه شیعهپژوهی. سال دهم. ش 39. صص: 131 - 151.
 ـ امیرخانی، غلامرضا. (1390). «مکتوبات سیاسی و داعیه‌های مذهبی (بررسی نقش مذهب در روابط ایران و ماوراءالنهر در قرن 10 و 11 قمری)». فصلنامه گنجینه اسناد. س 21. ش 82. دفتر دوم(تابستان 1390). صص: 44 -60.
ـ بارتولد، و. واسیلی. (1358). تذکرۀ جغرافیایی تاریخ ایران. ترجمۀ حمزه سردادور. چاپ  دوم. مشهد: توس.
ـ ترکمان، اسکندربیگ. (1382). عالمآرای عباسی. تصحیح ایرج افشار. چاپ سوم. ج 2 و 3. تهران: امیرکبیر.
ـ تاورنیه، ژان باتیست. (بی‌تا). سفرنامه. ترجمۀ ابوتراب نوری. با تجدید نظر کلی و تصحیح حمید شیرانی. چاپ دوم . تهران: کتابخانه سنائی و کتاب‌فروشی تأیید اصفهان.
ـ جنابدی، میرزابیگ. (1378). روضهالصفویه. به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد. تهران،: بنیاد موقوفات محمود افشار.
ـ جعفریان، رسول. (1373). میراث اسلامی ایران. ج 3. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
ـ حاجیان‌پور، حمید. (1376). «ایران و جهان در بامداد صفویان». کیهان اندیشه. ش 76. صص: 4 – 19.
ـ حسینی استرآبادی، سید حسین بن مرتضی. (1364). تاریخ سلطانی (از شیخ صفی تا شاه صفی). به کوشش احسان اشراقی. تهران: علمی.
ـ خنجی، فضل‌الله بن روزبهان. (1355). مهماننامه بخارا (تاریخ پادشاهی محمد شیبانی). به اهتمام منوچهر ستوده. چاپ دوم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ـ خواندامیر، امیرمحمود. (1370). ایران در روزگار شاه اسماعیل و شاهطهماسب. به کوشش غلامرضا طباطبایی. تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
ـ خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین. (1380). حبیبالسیر فی اخبار افراد البشر. تصحیح محمد دبیرسیاقی. تهران: خیام.
ـ روملو، حسن‌بیگ. (1357). احسنالتواریخ. به کوشش عبدالحسین نوایی. تهران: بابک.
ـ رازنهان، محمدحسن؛ مشفق‌فر، ابراهیم. (1394). «ارزیابی نقش مؤلفه‌های دینی در توان نظامی حکومت صفوی». مطالعات تاریخ اسلام. س7. ش37. صص: 107 – 137.
ـ رحمانیان، داریوش؛ شهسواری، ثریا. (1391). «جایگاه عتبات عالیات در مناسبات ایران و عثمانی عصر قاجار مطالعه موردی: «زوار و حمل جنائز». مطالعات تاریخ فرهنگی. (پژوهشنامه انجمن ایرانی تاریخ). س4. ش13. صص: 1-20.
ـ زارعی، علی؛ هاشمی‌زوج‌آباد، حسن؛ مسعودی، ذبیح‌الله. (1395). «نقش و جایگاه حرم مطهر رضوی در شکل‌گیری و تکامل حیات شهری مشهدالرضا». فصلنامه خراسان بزرگ. س7. ش 23. صص: 105 – 115.
ـ سرافرازی، عباس؛ لعل‌شاطری، مصطفی. (1393). «سیاست مذهبی شاه اسماعیل اول صفوی و تأثیر آن بر مناسبات فکری ایران و عثمانی». پژوهشنامه تاریخ. س9. ش 36. صص: 76 – 91.
ـ سیدی، مهدی. (1378). تاریخ شهر مشهد (از آغاز تا مشروطه). تهران: جامی.
ـ شاطری، میترا. (1395). «تأملی بر کارکردشناسی درفش‌های دوره صفوی». پژوهشهای باستانشناسی ایران. ش 11. دوره 6. صص: 163 – 176.
ـ شاملو، ولی‌قلی خان بن داوودقلی. (1371). قصصالخاقانی. تصحیح سید حسن سادات ناصری. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ـ شفق‌فر، ابراهیم. (1383). «حفظ سرزمین و تأثیر برخی مؤلفه‌های مذهبی در دوره صفویه». فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج. ش 25. صص: 45 – 72.
ـ صفت‌گل، منصور. (1388). فرازوفرود صفویان. تهران: کانون اندیشه جوان.
ـ ـــــــــــــــــ . (1381). ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی (تاریخ تحولات اندیشه دینی ایران در سدههای دهم تا دوازدهم هجری قمری). تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
ـ عالمآرای شاه اسماعیل. (1348). با مقدمه و تصحیح و تعلیق اصغر منتظرصاحب. تهران: علمی و فرهنگی.
ـ عالمآرای شاه طهماسب(زندگی داستانی دومین پادشاه صفوی). (1370). به کوشش ایرج افشار. تهران: دنیای کتاب.
ـ عالمآرای صفوی. (1350). به کوشش یدالله شکری. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ـ فرهانی منفرد، مهدی؛ خلیلی، نسیم. (1389). «اندیشه موعودگرایی در دوره صفویه». فصلنامه تاریخ اسلام و ایران. دوره جدید. س 20.ش8. پیاپی 89 . صص: 88 – 113.
ـ قائدان، اصغر؛ امامی، محمدتقی؛ دوغان، اسرا. (1392). «جایگاه حج در مناسبات ایران و عثمانی در عصر قاجار». مطالعات تاریخ اسلام. س 5. ش17. صص: 142-117.
ـ کمپفر، انگلبرت. (1360). سفرنامه. ترجمه کیکاووس جهانداری. تهران: خوارزمی.
ـ متولی، عبدالله؛ اصلانی، ابراهیم؛ فضلی، فاطمه. (1393). «پیامدهای تهاجمات ازبکان بر منطقه خراسان در دوره صفوی». دو فصلنامه پژوهشنامه تاریخهای محلی ایران. س 2. ش 2.(پیاپی4). بهار و تابستان 1393. صص: 144-161.
ـ متی، رودلف. پ. (1387). اقتصاد و سیاست خارجی عصر صفوی. ترجمه حسن زندیه. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ـ مستوفی، محمدمحسن. (1375). زبدهالتواریخ. به کوشش بهروز گودرزی. تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
ـ معصوم، میرزامحمد. (1351). تاریخ سلاطین صفویه. به سعی و اهتمام امیرحسین عابدی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ـ منجم، ملاجلال‌الدین. (1366). تاریخ عباسی یا روزنامه ملاجلال. به کوشش سیف‌الله وحیدنیا. تهران: وحید.
ـ نوایی، عبدالحسین. (1368). ایران و جهان. ج 2. تهران: هما.