نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه هنر اسلامی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تاریخ هر کشوری مخزن زندگی انسان‏ها و تمامی روابط انسانی، هنری، مذهبی و غیره می‌باشد. تاریخ ایران نیز سرگذشت دو سلسلۀ مقتدر ایران چون تیموری و صفویه را در خود دارد که در بزرگ‌ترین مکان مذهبی ایران، حرم مطهر امام رضا(ع)، دارای آثار بسیاری هستند. رواق‌های ساخته‌شده در عصر تیموری و صفوی از جمله مهم‎ترین اجرای معماری ایران است که در حرم مطهر امام رضا(ع) واقع‏اند و آنان آثار مکتوب مذهبی و هنری متفاوتی دارند که این تفاوت از بانیان آنان نشئت می‌گیرد. هدف این نوشتار بررسی تفاوت‌ها و اشتراک‌های رواق‌های دو دورۀ تیموری و صفویه است. روش بررسی این‌گونه است که محتوای کتیبه‌ای قرآنی مفهوم‌یابی شده‌اند و کتیبه‌های دعایی و اشعار فارسی با هم تطبیق داده شده‌اند تا بتوانیم سؤال اصلی نوشتار را بررسی کنیم. با بررسی‌های انجام‌شده، یکی از نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که در دورۀ تیموری توجه بیشتری به مضامین قرآنی می‌کردند اما در دورۀ صفویه تزیین‌ هنری بیشتر از مضامین قرآنی نمود دارد. 

کلیدواژه‌ها

  1. اب‍ن‌ ب‍اب‍وی‍ه‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ع‍ل‍ی (1391).‌ عیون اخبارالرضا/ شیخ صدوق؛ ترجمه و تصحیح موسسه تحقیقاتی انتشارات استوار (احمد بانپور، مهدی مافی‌نژاد)، مشهد: استوار.

    پژوهش از دانشگاه کمبریج، (1380). تاریخ ایران. مترجم یعقوب آژند، جلد ششم، تهران: جامی.

    ت‍اک‍س‍ت‍ن‌...[و دی‍گ‍ران‌] ،(1384). تیموریان. مترجم یعقوب آژند، چاپ اول، تهران: مولی.

    اس‍ک‍ارچ‍ا، جی‍ان‌ روب‍رت‍و، (1384). هنر صفوی، زند، قاجار. مترجم: یعقوب آژند، چاپ دوم، تهران: مولی.

    سعادت، بیژن، (1355). بارگاه امام رضا(ع). تهران: موسسه آسیا.

    ع‍طاردی‌ ق‍وچ‍ان‍ی‌، ع‍زی‍زال‍ل‍ه‌، (1371). تاریخ آستانه قدس رضوی. جلد اول، چاپ اول، تهران: عطارد.

    ع‍طاردی‌ ق‍وچ‍ان‍ی‌، ع‍زی‍زال‍ل‍ه‌، (1381). فرهنگ خراسان. ت‍ه‍ران‌: ع‍طارد.

    عقایی، محمدمهدی، (1378). دایره‌المعارف بناهای تاریخی دوره اسلامی. چاپ دوم، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.

    علام، نعمت اسماعیل، (1382). هنرهای خاورمیانه در دوران اسلامی. مترجم عباسعلی تفضلی، مشهد: به نشر.

    ک‍اوی‍ان‍ی‍ان‌، م‍ح‍م‍د، (1354). ش‍م‍س‌ ال‍ش‍م‍وس‌ ی‍ا ان‍ی‍س‌ ال‍ن‍ف‍وس‌. بی‎جا.

    کلینی، محمدبن یعقوب، (1379). اصول الکافی. مترجم محمدباقر کمره­ای، تهران: اسوه.

    کیانی، محمدیوسف، (1377). تاریخ هنر معماری در دوره اسلامی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم‌انسانی.

    گلمبک، لیزا و دونالد ویلبر، (1374). معماری تیموری در ایران و توران. مترجمان کرامت‌الله افسر و محمدیوسف کیانی، چاپ اول، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.

    مجلسی، محمدباقر تقی،(1389). بحارالانوار، جلد 39، چاپ جدید، تهران: دارالکتب‌الاسلامیه، ۱۳۸۹.

    مشهدی محمد، عباس، (1383). مشهدالرضا. تهران: ناشر مولف.

    معین، محمد. فرهنگ معین، (1355). جلد دوم، تهران: امیرکبیر.

    مکی­نژاد، مهدی، (1388). تزیینات معماری. چاپ دوم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم‌انسانی.

    • منابع اینترنتی:
    1. agralavi.org ساعت 12، دوشنبه 19/12/87
    2. agrazav.org