نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده

2 نویسنده مسئول

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی روند تغییرات رویکرد به انتخاب نام "رضا" در طی 50 سال اخیر (1340-1389) در ایران بر مبنای آمار منتشر شده توسط سازمان ثبت احوال کشور صورت گرفته است. دیدگاه بوردیو درباره ذائقه به عنوان چارچوب نظری پژوهش انتخاب شده است. بر اساس این دیدگاه، هر رفتار و نگرشی با توجه به ماهیت اجتماعی آن، ذیل مفهوم ذائقه قابل تبیین و ردیابی است. بنابراین، نام‌گزینی نیز با توجه به این ویژگی، تحت سیطره‌ ذائقه‌های مختلف اجتماعی، در برهه‌های مختلف تاریخی و بسترهای متفاوت فرهنگی قرار دارد و با تغییر ذائقه، دچار تغییر و تحول می‌شود. با توجه به این رویکرد نظری، در این پژوهش تلاش شده است تبیینی از روند تغییرات نام‌گزینی و برخی دلایل محتمل واکاوی و شناسایی شود. با وجود تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی و به تبع آن برنامه‌های فرهنگی رسمی در ایران طی 50 سال، مشاهده می‌شود متوسط نسبت انتخاب نام رضا طی این سال‌ها حدود 2.4 درصد شده و انتخاب این نام بین رتبه چهارم و چهاردهم برای متولدان پسر در نوسان بوده است. افزایش رویکرد به انتخاب نام رضا در اوایل دهه 50 تا وقوع انقلاب اسلامی، به نوعی نشانگر تغییر تفکر و سلیقه مردم و روی‌آوری مشتاقانه‌تر به فرهنگ اسلامی بوده که در شئون مختلف و از جمله انتخاب نام بروز یافته است. با پیروزی انقلاب اسلامی، ضمن گسترش اندیشه‌ها و آموزه‌های اسلامی در جامعه، سرعت رشد رویکرد به نام رضا کاهش یافته و ترکیبات حاوی نام رضا ترجیح بیشتری داشته است. عرضه‌ منابع فرهنگی متعدد، امکان دسترسی به دامنه اسامی بیشتری را فراهم آورده و از سوی دیگر، تغییرات فرهنگی و ذهنی مردم منجر به تنوع‌طلبی و روی‌آوری به اسامی جدید و در نتیجه کاهش رویکرد به انتخاب نام رضا شده است.

کلیدواژه‌ها

منابع و مآخذ
آنی‌زاده، علی و بهروز چهری. (1392). نقش مجموعه های تلویزیونی در فرهنگ نام گزینی. فصلنامه فرهنگ مردم ایران. شماره 34  پاییز 1392. صص 28-9
ترنر، جاناتان. اچ. (1393). نظریه‌های نوین جامعه‌شناختی. ترجمه علی‌اصغر مقدس و مریم سروش. تهران: جامعه‌شناسان.
رجب‌زاده، احمد. (1378). تحلیل اجتماعی نامگذاری. تهران: سروش.
ریتزر، جرج. (1382). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: علمی. چاپ هفتم.
طیب، محمدتقی و بتول علی‌نژاد. (1382). بررسی گرایش‌های جدید نام‌گزاری در اصفهان از دیدگاه زبان‌شناختی. مجله علمی- پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره دوم، شماره 32 و 33. صص 58 – 23.
عبدی، عباس(1376). تحول نام­گذاری کودکان تهرانی(1345 تا 1374)، تهران: حنانه.
گرونو، یوکا. (1392). جامعه‌شناسی سلیقه. ترجمه مسعود کیانپور. تهران: مرکز.
نجاتی­حسینی، سید محمود و سمیه افشار(1388). تحول نامگذاری فرزندان در شهر تهران. مجله پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه. شماره سوم. صص 158-141.
نظری، علی‌اشرف؛ علی حسن‌پور و محسن حسن‌پور. (1391). فرهنگ، سیاست نامگذاری و بازنمایی هویت: بررسی مجموعه‌های طنز صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در دهه 1380 ه. ش. فصلنامه تحقیقات فرهنگی. دوره پنجم. شماره 4. صص 22-1.
همت­بناری، علی(1377). امام رضا(ع) و تربیت فرزند. مجله فرهنگ کوثر. شماره 17. صص 45 – 40.
 
Anyachonkeya, Ngozi. (2014). Naming in Igbo Land: A Linguistic and Cultural Study.  Mediterranean Journal of Social Sciences. Vol 5, No 17. Pp.113-122.
Bourdieu, Pierre (1984), Distinction. A Social Critique of the Judgement of Taste, Routledge, London.
Habibi, N. (1992) “Popularity of Islamic and Persian names in Iran before and after the Islamic revolution”، International Journal of Middle East Studies. No. 24.  pp. 253-260. Published online: 29 January 2009.