نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، بوشهر، ایران

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، بوشهر، ایران

چکیده

میرزا احمد متولی باشی متخلص به «روشن» از شعرای گمنام عهد قاجاری است که مدتی منصب تولیت آستان حضرت احمد بن موسی الکاظم شاه‌چراغ (ع) را عهده‌دار بوده است. اهمیت این بقعۀ متبرکه و به‌ تبع آن منصب تولیت این آستان در طول تاریخ مورد ادعای افراد بسیاری واقع شده است. افرادی گاه با انتصاب از سوی امرا و سلاطین و گاهی به عنف آن را تصاحب کرده‌اند. این منصب در عهد صفوی و قاجار بر عهدۀ خاندان حسینی شریفی از نوادگان علامه میرشریف جرجانی بوده است. در نسخه‌ خطی دیوان میرزا احمد متولی باشی اشعاری وجود دارد که بیانگر اختلاف وی با فرد یا افرادی بر سر منصب تولیت آستان حضرت شاه‌چراغ (ع) است. این مقاله به شیوۀ توصیفی، تحلیلی و بر اساس نسخه خطی دیوان اشعار میرزا احمد متولی باشی، وقف‌نامه میرزا حبیب‌الله شریفی تولیت عهد صفوی آستان و طومار خطی استشهادنامه سادات دشتکی به ‌عنوان مدعیان تولیت این آستان‌ که در کتابخانۀ‌ شاه‌چراغ (ع) ثبت و نگهداری می‌شود، این موضوع را بررسی کرده است؛ همچنین زوایای پنهان این اختلاف اعم از آغاز و چگونگی پیدایش اختلاف و سیر انتصاب هر یک از متولیان از عهد صفوی تا دورۀ پهلوی اول را تبیین و تشریح و نتیجه‌گیری کرده است.

کلیدواژه‌ها

ـ  برکت، محمد. (1397). «نسخه‌شناسی موقوفات آستان مقدس احمد بن موسی الکاظم شاه‌چراغg (مطالعه موردی: وقف نامه میرزاحبیب الله شریفی». فصلنامه رهیافت فرهنگ دینی. س اول. ش1. صص:87-93.
ـ  شریفی، ابراهیم.(1344). گلچین شریفی یا چراغ ایمان. شیراز: چاپ جهان‌نما.
ـ  فسایی، میرزا محمدحسن. (1388). فارسنامه ناصری. ج 1و2. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ  کلانتر، میرزا محمد. (1325). روزنامه میرزا محمد کلانتر. به اهتمام عباس اقبال. تهران: شرکت سهامی چاپ.
ـ  کلانتری، علی‌اکبر. (1390). آفتاب شیراز. شیراز: انتشارات دانشگاه.
ـ  میرزا احمد متولی باشی. (1282ق). نسخه خطی دیوان اشعار. شماره ثبت30. مرکز پژوهش‌های آستان شاه‌چراغ(ع).
ـ  نسخه خطی استشهاد وگواهی گواهان. (بی‌تا). بخش اسناد اداره کل اوقاف فارس.
- نسخه خطی وقفنامه میرزا حبیب الله شریفی و اشتشهاد وگواهی گواهان. (بی تا). شماره ثبت ۲۵۳۶. مرکزپژوهش های آستان شاه چراغ(ع).
ـ  نواب شیرازی، علی‌اکبر. (1371). تذکره دلگشا. شیراز: نوید.