نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم و پژوهشگر پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

2 استادیار پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

چکیده

مدیریت فرهنگی رضوی مبتنی بر فرایندهایی است. هدف اصلی این مقاله بازشناسی فرایندهای مدیریت فرهنگی جامعه در سیره امام رضا(ع) است. روش‌شناسی این پژوهش بر اساس مطالعات اسنادی به شیوه توصیفی و تحلیلی است. یافته‌های پژوهش این است که فرایندهای مدیریتی در سیرۀ امام رضا(ع) در مقایسه با مدیریت غرب تفاوت های اساسی دارد. مدیران در برنامه‌ریزی برای پیشرفت برنامه‌ها همواره با اتکال بر خداوند، اهداف را پیش‌بینی می‌کنند. اولویت برنامه‌ها بر اساس انجام واجبات و ترک محرمات است؛ ولی برنامه‌ریزی در غرب بر مبنای سود مادی و نیازهای سازمان است. در سازماندهی، گزینش در چارچوب تخصص و تعهد و عملکرد کارکنان متناسب با حق و تکلیف است ولی در مدیریت غربی گزینش و ارزیابی بر اساس تخصص، تعهد و منافع سازمانی است. رهبری یک استعداد ذاتی متّکی بر سنن و افاضات الهی و به دور از هوای نفس و طبق ارزش توحید و عدل حرکت می‌کند ولی رهبری در غرب، صرفا یک قدرت خودبنیاد است و تاثیرگذاری او، برخاسته از جهان بینی و منافع اوست. در نظارت رضوی، کنترل درونی و بر اساس ایمان به غیب است ولی کنترل در مکتب غرب، بیرونی است.

کلیدواژه‌ها

- قرآن کریم
- نهج البلاغه
- آدورنو و هورکهایمر. ( 1384).  دیالکتیک روشنگری. ترجمه مراد فرهادپور وامیدمهرگان. تهران: نشرگام نو.
- آقا پیروز و دیگران.(1392). مدیریّت در اسلام. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- ابراهیمی، ابراهیم ؛ آشناور، مهدی. ( 1394). «اخلاق مدیریت اسلامی در احادیث و اخبار امام رضا g». ارائه‌شده در دومین کنگرۀ بین المللی تفکر و پژوهش دینی اردبیل. اردبیل: ادارۀ کل تبلیغات اسلامی استان اردبیل.
- ابن‌بابویه، محمدبن‌علی.( 1378ق). عیون اخبار الرضا g. تهران: جهان.
- ـــــــــــــــــ.(1413ق). من لا یحضره الفقیه. مصحح: على اکبر غفارى. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
- ابن شعبه حرانى، حسن بن على.( 1363). تحف العقول. محقق: غفارى، على اکبر. قم‏: جامعه مدرسین.
- ابن شهر آشوب، محمد بن على.( 1379 ق). مناقب آل أبی طالب علیهم السلام.  قم‏: علامه‏.
- ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی. ( 1400ق). الطرائف فی معرفة المذاهب. قم:  خیام.
- ابن‌‎هشام، عبدالملک بن هشام.(  1418ق).  السیرة النبویه. بیروت: دارالکتب العربی.
- احمد زاده، سید مرتضی و دیگران.( 1396). درآمدی بر مدیریت جهادی. تهران: انتشارات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق علیه السلام.
- احمدی، علی و همکاران.( ۱۳۸۳). مبانی و اصول مدیریت اسلامی رویکردی نوین برای مدیریت در هزاره سوم و جهانی شدن، تهران: تولید دانش.
- الوانی،  سید مهدی.( 1387). مدیریّت عمومی. تهران: نشر نی.
- اولیاء، محمدصالح. (1384). مبانی ارزیابی عملکرد مراکز فرهنگی. ناظر محمد ایوبی اردکانی. تهران: دبیرخانه‌ شورای عالی انقلاب فرهنگی.
- بابائی، محمد باقر.(1391). مهندسی مدیریّت در فرهنگ علوی. تهران: دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام.
- برقی، احمدبن‌محمد.(1371ق). المحاسن. قم: دارالکتب الاسلامیه.
- تقوی دامغانی، سیّدرضا. ( 1393). نگرشی بر مدیریّت اسلامی. تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
- توانایان فرد، حسن.(1365).  مبانی مدیریت و مدیریت در اسلام. تهران:  الهام.
- حر عاملی، محمد بن الحسن.( 1409ق). وسائل الشیعه. تحقیق: موسسه آل البیت. قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
- حقّ وردی طاقانکی، مریم.(1391). مولفه های رهبری بصیر آموزشی با تاکید بر آموزه های دینی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام.
- حمیری، عبدالله‌بن‌جعفر.(1413ق). قرب الإسناد. قم: مؤسسۀ آل‌البیت (علیهم‌السلام).
- خاکی قراملکی، محمدرضا.(1386). «ضرورت بینش نظام مند در طبقه بندی و موضوعات ومولفه های مهندسی فرهنگی». مجموعه مقالات اولین همایش ملی مهندسی فرهنگی.ج2. تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی. صص:175-194.
- رضائی، مریم و فریده پیشوایی. (1392). تکنولوژی و چالش های فرارو. قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.
رضائیان، علی.( 1385).  اصول مدیریت. تهران:  سمت.
- شرفی، محمدرضا.(1390).  مهارتهای زندگی در سیرۀ رضوی. مشهد: آستان قدس رضوی.
- شرمرهورن، جان آر.( 1378).  مدیریت رفتار سازمانی. ترجمه: مهدی ایران نژاد پاریزی. تهران: موسسه تحقیقات و آموزش مدیریت.
- شریعتی، فهیمه.( 1393). «شاخصهای مدیریت موفّق امام رضا g از منظر علوم جدید». ارائه‌شده در همایش مدیریت اسلامی در فرهنگ رضوی. مشهد: شهریور 1393.
- طبری، محمدبن‌جریر.( 1408ق). مشهد. شهریور 1393.  تاریخ. چ2. بیروت: دارالکتب العلمیه.
- طوسى، محمد بن الحسن.( 1409ق). إختیار معرفة الرجال‏.  محقق: مصطفوى. حسن‏. مشهد: دانشگاه مشهد.
- طیب، مهدی.( 1379). مدیریت اسلامی. تهران: نشر سفینه.
- عابدی جعفری، حسن؛ معصومی مهر، حمیدرضا.( 1395). مدیریت اسلامی( مدل هاو موانع تحقّق آن در جامعه و سازمان ها). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- عطاردى، عزیز الله.( 1413ق). مسند الإمام الرضا ابى الحسن على ابن موسى g: بیروت‏: دار الصفوه.
- علی بن موسیg (منسوب). (1406 ق‏). فقه الرضا. مشهد:  مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- فروزنده دهکردی، لطف الله. ( 1392). «بررسی تاثیر دیدگاهای انسان شناسی اسلامی و  غربی بر نظام ارزشی سازمان». اسلام و پژوهش های مدیریتی. سال سوم. ش1. پاییز و زمستان. صص:22-45.
- قلعه‌جی، محمد. ( 1408ق). معجم اللغة الفقها. ریاض: دارالنفائس.
- قوامی، سیدصمصام الدین.( 1383). مدیریت از منظر کتاب و سنت، قم: دبیرخانۀ مجلس خبرگان رهبری.
- کریم زاده، رحمت الله. ( 1397).  «بن مایه عدالت در کلام امام رضا علیه السلام». فرهنگ رضوی. دوره 6. ش 22. تابستان 1397 . صص: 45-64.
- کلینى، محمد بن یعقوب‏.( 1407ق).  الکافی. محقق: غفارى على اکبر و آخوندى. محمد. تهران‏: دار الکتب الإسلامیه.
- گلی زواره، غلامرضا. (1386). «مدیریت از دیدگاه امام رضا g». پاسدار اسلام. ش315-316. اسفند -فروردین 1387. صص: 26- 32.
- مجلسی، محمدباقر. ( 1403ق).  بحارالأنوار. چ2. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
- محمدی ری شهری، محمد. ( 1379).  میزان الحکمه. قم: دار الحدیث.
- مساعد، علی؛ نادری قمی، محمد مهدی.( 1394). « نقش تقوا در خود کنترل شدن کارکنان». دو فصلنامه علمی ترویجی اسلام و پژوهش های مدیریّتی. سال چهارم. ش2. (پیاپی10). صص:49-68.
- مصباح یزدی، محمد تقی.( 1388). پیش نیازهای مدیریت اسلامی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
- مطهری، مرتضی.(1364).  امامت و رهبری. تهران: صدرا.
- مقیمی، محمد.( 1395).  اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام. تهران: نشر راه دان.
- میرکمالی، سیدمحمد.( 1386).  رهبری و مدیریت آموزشی. تهران: یسطرون.
- نجاری، رضا. ( 1386). مبانی مدیریت اسلامی. تهران: دانشگاه پیام نور.