نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیارگروه ادبیات فارسی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی
چکیده
نشانهشناسی به مطالعۀ نظاممند عواملی میپردازد که در فرایند رسیدن به دلالتهای موجود در یک متن، اثرگذارند. نظامهای نشانهای از جمله زبانها، رمزگان و نظامهای علامتی در حیطۀ نشانهشناسی عمل میکنند. راهبرد نشانهها از وجود تعامل اجزای یک متن با کلّیت به کشف شبکۀ ساختاری میانجامد. بههمین دلیل، ریفاتر برای نیل به دلالتها، دوگونه خوانش را پیشنهاد میکند: خوانش خطّی یا دریافتی (Heuristic) و دیگری خوانش پسکُنشانه (Retroactive). خواننده در خوانش نخست، برداشتی سطحی از مفهوم متن بهدست میآورد ولی در خوانش دوم پس از مشخصکردن عوامل غیردستوری (Ungrmmatically) میتواند از طریق چارچوبهای انباشت و خوشههای تداعیگر توصیفی، به لایههای پنهان متن دست یازد. مسئله تحقیق نیز کشف ارتباطهای پنهان و دلالتهای شاخص متن است. در شعر رهی معیّری، شاعر با مشکلی مواجه میشود؛ برای حلّ آن تلاش میکند و راه بهجایی نمیبرد. دست تمنّا بهسوی حضرت امام رضا (علیه‌السلام) برمیدارد و درخواستش اجابت میشود. شعری میسراید که مضمون آن برگرفته از درون شاعر است. در نتیجه، شبکۀ ساختاری متن به سه دلالت راه مییابد: تمنّای شاعر، اجابت آن و حلّ مشکل.
کلیدواژه‌ها
)