2024-03-28T21:39:11Z
http://www.farhangerazavi.ir/?_action=export&rf=summon&issue=12316
فرهنگ رضوی
فرهنگ رضوی
2345-2560
2345-2560
1398
7
26
جایگاه حرم مطهر رضوی در سیاست مذهبی صفویان
حمیدرضا
مطهری
سعید
نجفی نژاد
ظهور صفویان و بهدنبال آن رسمیسازی مذهب تشیّع در ایران، تحولات فرهنگی زیادی پدید آورد که آثار آن تا به امروز نیز باقی است. پادشاهان صفوی در این راه از ابزارهای متعددی استفاده کردند که توسعه اماکن مذهبی شیعی، یکی از آنها بود. بیگمان مهمترین مکان مذهبی در ایران، حرم مطهر امام رضا (علیهالسلام) بود. بارگاه علیبنموسیالرضا (علیهماالسلام) با توجه به اینکه در درون مرزهای قلمروِ صفوی بوده و صفویان نیز خود را از طریق امام موسی کاظم (علیهالسلام) منسوب به آن حضرت میدانستند، نسبت به قبور سایر ائمه (علیهمالسلام) از موقعیت خاصی برخوردار بوده است. از اینرو، پادشاهان صفوی توجه ویژهای به این آستانه مقدس داشته و از ظرفیتهای آن مکان برای ترویج تشیع بهرهبرداری کردند. این پژوهش سعی دارد ضمن تبیین جایگاه حرم مطهر رضوی در درون سیاست مذهبی صفویان برای ترویج تشیّع، بهصورت موردی نگاهی به کارکردهای این مکان در امر توسعة تشیّع داشته باشد. در این نوشتار برای رسیدن به درک مناسبی از این موضوع، جایگاه این مکان در تاریخنگاری عصر صفوی بررسی خواهد شد.. گزارشهای تاریخی حکایت از توجه زیاد پادشاهان صفوی به این بارگاه مطهر دارد و زیارت، توسل، عبادت و اعتکاف و دفن در حرم و... از مواردی هستند که مورد توجه مورخان قرار گرفتهاند.
بارگاه رضوی
مشهد مقدس
تشیع
پادشاهان صفوی
سیاست مذهبی
2019
07
23
9
35
http://www.farhangerazavi.ir/article_91394_4531a5af54a497f9fc937121eac636cf.pdf
فرهنگ رضوی
فرهنگ رضوی
2345-2560
2345-2560
1398
7
26
شناسایی نیازهای زائران سالمند در اماکن متبرکه و مذهبی (مورد مطالعه: حرم مطهر حضرت رضا(علیه السلام))
مرتضی
رجوعی
امیر عباس
مومنی
در عصر حاضر، گسترش روزافزون تمایل انسان به باورهای الهی و توجه به دین و مذهب باعث گردیده تا جوامع مختلف بشری به حضور در اماکن مذهبی و زیارتی تمایل بیشتری نشان دهند. از طرفی نیز پدیده سالمندی در جهان کنونی و بهخصوص ایران، به دلیل تغییرات جمعیتشناختی و کاهش میزان موالید و مرگومیر، رو به افزایش است. از طرفی دیگر، ایران کشوری مذهبی شناخته میشود و حضور روزافزون زائران و عبادتکنندگان سالمند در اماکن متبرکه و مذهبی کشور و الزام پاسخگویی و خدمترسانی متناسب با این قشر، توجه ویژه به شناخت نیازهای سالمندان در این اماکن را میطلبد. پژوهش حاضر با استفاده از دادههای حاصل از مصاحبه با نخبگان آستان قدس رضوی و روش کیفی نظریهپردازی دادهبنیاد و استفاده از نرمافزار «مکس کیو دی ای» مدل مفهومی نیازهای سالمندان را در قالب 12 مقوله متناسب با 5 نیاز اساسی آنان در قالب تئوری انتخاب ارائه کرده است. این پژوهش افزایش امنیت برای زندگی و نیازهای جسمی و روحی سالمند را در نیاز به بقا؛ حسّ تعلق و پیوند عاطفی، تماس و ارتباط فیزیکی و هدیة متبرک سالمند را در نیاز به عشق و احساس تعلق؛ موفقیت، رفتار مطابق دلخواه و احترام به سالمند را در نیاز به قدرت؛ آرامش، عدم مزاحمت زائر و آزادی جهت انتخاب و خلاقیت سالمند را در نیاز به آزادی؛ و با دیگران بودن در مکان مذهبی و تکرار زیارت و عبادت سالمند را در نیاز به تفریح؛ مدلسازی کرده است.
سالمند
زائر
نیاز
اماکن متبرکه و مذهبی
تئوری انتخاب
2019
07
23
37
69
http://www.farhangerazavi.ir/article_91395_a8b745c5bd52a0e81120ddca4b4ab843.pdf
فرهنگ رضوی
فرهنگ رضوی
2345-2560
2345-2560
1398
7
26
بایستههای فرهنگی و اجتماعی زیارت مرقد مطهّر رضوی
محمد رضا
آرام
بارگاه مقدس رضوی هرچند خود منشأ ظهور فرهنگ رضوی و نیز استمرار فرهنگ مودت اهلبیت (علیهم السلام) است و در در مقاطع حساس تاریخ، جولانگاه حرکتهای مذهبیِ بسیار موثر در ثبات و همچنین گسترش فرهنگ شیعه بوده است، لیکن عظمت و شأن این بارگاه چنانکه شایسته است، رعایت نشده است. در این میان، آنچه بیش از همه مشهود است، ضعف آموزشهای فرهنگی و آداب زیارت حرم حضرات معصومین (علیهم السلام) است. همه ساله خیل مشتاقان زیارت حرم امام رضا (علیه السلام) فرصت بسیار مغتنمی را در اختیار مسئولان و متولیان فرهنگی کشور قرار می دهد که از طرفی عشق و محبت شیعیان زمینه بسیار مساعدی برای فرهنگپذیری ناب قرآنی و اهل بیتی ایجاد می کند که توجه، برنامه ریزی و آموزشهای لازم، موجب رشد و تعالی فرهنگی و خشنودی اهل بیت (علیهم السلام) و کسب رضایت و توفیق الهی است؛ و از طرف دیگر غفلت از این امر بسیار مهم، تضییع حق اولیاءالله و بیاحترامی به ساحت قدسی این بزرگواران، موجب محرومیت از فلاحت و عدم بهرهمندی از توفیقات الهی می شود. این پژوهش با استناد به آیات قرآن و تصریحات معصومین (علیهم السلام) و به روش تحلیلی، در مرحلة اول درصدد تبیین ضرورت شناخت امام معصوم (علیه السلام) و نیاز جدی به ارائه آموزشهای معرفتافزا نسبت به مقام اهلبیت (علیهم السلام) و نیز بررسی وجوه مختلف مردمشناسی زیارت و تأثیر آن بر فرهنگ عمومی و انسجام اجتماعی است و به صورت خاص، لزوم توجه شایسته به «بایستههای فرهنگی و اجتماعی» و رعایت آداب زیارت مرقد مطهر امام رضا (علیه السلام) را بررسی میکند.
فضایل اهل بیت(علیهم السلام)
ضرورت معرفت امام رضا (علیه السلام)
مهندسی فرهنگی و زیارت
مردمشناسی زیارت
بایستههای فرهنگی و اجتماعی
2019
07
23
71
99
http://www.farhangerazavi.ir/article_91396_75449438558a1ec1c5f31ce81c62884c.pdf
فرهنگ رضوی
فرهنگ رضوی
2345-2560
2345-2560
1398
7
26
بررسی ابعاد و آثار کرامت انسان از دیدگاه امام رضا (علیهالسلام) و مکاتب روانشناسی
رحیم
بدری گرگری
امید
ابراهیمی
دل آرام
محمدی
شناخت جایگاه انسان و بررسی ابعاد و ویژگیهای مختلف او یکی از موضوعات محوری در تعالیم ادیان آسمانی ـ بهویژه اسلام ـ و مکاتب بشری شمرده شده و تلاشها و راهکارهای فراوانی برای رسیدن او به سعادت نهاییاش که در گروِ کرامت و عزت است، صورت گرفته است؛ کرامت بهمعنای شرافت، عزت و ارجمندی، که محل بحث و نقطه برخورد دین مبین اسلام با علوم بشری است. هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد و آثار کرامت انسانی در سیره امام رضا (علیهالسلام) و روانشناسی بود که تلاش شد با استفاده از اسناد و منابع کتابخانهای و به روش توصیفی ـ تحلیلی، از نوع تحلیل محتوا، کرامت انسانی از منظر هر دو دیدگاه بررسی شود. نتایج پژوهش نشان داد، از دیدگاه امام رضا (علیهالسلام) خاستگاه کرامت انسانی، ذاتی و وابسته به روح الهی بوده، جهتگیری معنوی و متعالی داشته و هدفش رسیدن به قرب الهی و خلیفه خدا شدن در زمین است که با تقوا و بندگی با محوریت خدا از قوه به فعل در میآید. اما در روانشناسی، عزت نفس از عوامل درون فردی و بیرونی حاصل شده، خاستگاه آن نیازها (کمبودها) و هدف رفع نیازها در محیط مادی و شکوفایی ظرفیتهای انسانی جهت کسب موفقیت و پیشرفت است.
کرامت انسانی
امام رضا (علیهالسلام)
مکاتب روانشناسی
شناخت انسان
روانشناسی
2019
07
23
101
135
http://www.farhangerazavi.ir/article_91398_ab4576bd5d6ca037ed50a184fbd7e7cb.pdf
فرهنگ رضوی
فرهنگ رضوی
2345-2560
2345-2560
1398
7
26
نشان وارون از «علم بلامعلوم» در روایات رضوی
محمدرضا
ارشادی نیا
تبیین کیفیت علم الهی بهویژه علم قبلالایجاد، از مسائل مهمّ و دشوار حکمت الهی است. روایات گهربار امامان معصوم (علیهمالسلام) در هر دوره ناظر به بیان این معارف عمیق است، که بر اثر بطون معجزنظام خود سبب اختلاف دانشوران در مقصود، از مراتب سطح تا ژرفا شده است. صدرالمتألهین گشاینده باب بدیع در شرح نگاری بر روایات الهیات توحیدی از ائمه اهل بیت (علیهمالسلام) است و مخالفان و موافقان را به تکاپو وا میدارد و متأثر از او شرحنگاری بر «اصول کافی» تداوم مییابد. تبیین روایات درباره علم الهی بهویژه کیفیت «علم قبلالایجاد»، از دشواریهای مضاعف برخوردار است. برخی تبیینها بر هیچ مبنای مستحکمی استوار نیست و حذف صورت مسئله را به جای حلّ مسئله نهادهاند. در این راستا تفکیکگراها در تبیین خود به زدودن حیثیت ذاتالاضافه از مفهوم علم اقدام و از آن به «علم بلامعلوم» تعبیر کردهاند و آن را عین عبارت موجود در روایات یعنی «عالم إذ لامعلوم» انگاشتهاند. این فراز، نخست از امیرمؤمنان و سپس امام باقر و امام صادق و در نهایت از امام رضا (علیهم صلواتالله) نقل شده است. تلاش تفکیکیها در ردیهنویسی و تحویلینگری بر تبیین صدرالمتألهین و فربهنمایی نظر خود خلاصه میشود. مقلدان آنان با همین روش به ترویج نظر خود و نقد نظریه رقیب پرداختهاند. جهت فروغیابی از محتوای این روایات، ادعاهای تفکیکگرایان در این خصوص، مورد واکاوی قرار گرفتهاست.
روایات رضوی
علم قبل الایجاد
علم بلامعلوم
الهیات تفکیک گرایان
نقل گرایی
2019
07
23
137
155
http://www.farhangerazavi.ir/article_91400_7f7a57d8e2e26ddcc410abc117c06cc7.pdf
فرهنگ رضوی
فرهنگ رضوی
2345-2560
2345-2560
1398
7
26
مؤلفه های گفتمان مبتنی بر آزاداندیشی در مناظره های رضوی؛ راهبردی آرمانی برای آسیبشناسی چالش ها و موانع تحقق کرسی های آزاداندیشی
محمد
غفوری فر
علیرضا
حسینی
کرسیهای آزاداندیشی بهعنوان فرایندی مبتنی بر عقلانیت و بهکارگیری خردجمعی در جهت تحققبخشیدن به جنبش نرمافزاری و توسعة همهجانبة کشور، همواره مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و متفکران بوده و جزء یکی از واژگان پربسامد در گفتوگوهای علمی و سیاسی جامعة کنونی ایران است. تحقق و شکوفایی این ایده با چالشها و موانع بسیاری مواجه گشته است. عمدهترین مانع بر سرِ راهِ تحقق این ایده، نبود الگویی راهبردی مبتنی بر آموزههای اسلامی ـ شیعی است تا بهواسطة آن، آسیبها شناسایی و چالشهای موجود برطرف گردد. با بررسی آموزههای اسلامی و سیره ائمه معصومین (علیهمالسلام) مشخص میشود که بهترین الگو در زمینه برگزاری مطلوب کرسیهای آزاداندیشی، مناظرههای منحصربهفرد امام رضا (علیهالسلام) با بزرگان ادیان و مذاهب است. بدینمنظور، پژوهش حاضر به روشِ توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به کتابهای تاریخی و روایی سعی دارد با محوریت مناظرههای امام رضا (علیهالسلام) و بررسی و تحلیل مؤلفههای آن، چالشهای پیش روی کرسیهای آزاداندیشی را آسیبشناسی کند و زمینه پویایی و شکوفایی هر چه بیشتر آنها را فراهم آورد.
کرسی های آزاداندیشی
الگوی راهبردی
مناظره های امام رضا (علیهالسلام)
آسیبشناسی
چالش ها
2019
07
23
157
190
http://www.farhangerazavi.ir/article_91401_5452f20a28d44b805a9981f6f0cc651b.pdf
فرهنگ رضوی
فرهنگ رضوی
2345-2560
2345-2560
1398
7
26
مهم ترین مؤلفه های حکومت مطلوب در اندیشه و کنش سیاسی امام رضا (علیه السلام)
محمدرضا
حاتمی
علیرضا
بیگی
سجاد
رفیعیان
حکمرانی و حکومت مطلوب همواره موضوع بحث تشیّع بوده است. مذهب تشیّع برای تبیین حکومت مطلوب دینی به ثقلین رجوع کرده و تلاش داشته تا پس از مطالعه کتاب وحی و تبیین مفاهیم حکمرانی در آن، مؤلفههای حکومت مطلوب را از سیره اهل بیت (علیهمالسلام) استخراج کند. از دورانهای مهم جهت استخراج مهمترین مؤلفههای حکومت مطلوب دینی دوران ولایتعهدی امام رضا (علیهالسلام) است. حضرت رضا (علیهالسلام) تلاش داشتند تا احکام اسلامی را در دوران ولایتعهدی خود اجرا کنند. این پژوهش در پی پاسخگویی به این سؤال است که مهمترین مؤلفههای حکومت مطلوب از منظر حضرت رضا (علیهالسلام) چیست؟ مسئله اصلی پژوهش این است که امام رضا (علیهالسلام) در دربار عباسی، چه مؤلفههایی را برای حکومت اسلامی مدّنظر داشتند؟ پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفیـتحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای به مطالعه دورههای مختلف ولایتعهدی ایشان پرداخته و مهمترین مؤلفههای حکومت مطلوب از منظر ایشان را استخراج کرده است. روش قصدگرای هرمنوتیک اسکینر چارچوب نظری این پژوهش را تشکیل میدهد که بر طبق آن زمانه حضرت رضا (علیهالسلام) شرح داده شده، سپس مفاهیم مهمّ حکومت مطلوب از منظر امام رضا (علیهالسلام) تبیین شده است. البته، باید به این نکته اشاره داشت که مهمترین مؤلفههای حکومت مطلوب از منظر ایشان که در این مقاله بیان شده، صرفاً مؤلفههای احتمالی مدّنظر نویسندگان پژوهش حاضر از دیدگاه امام رضا (علیهالسلام) است وگرنه ایشان هیچگاه بهصورت مستقیم چنین مؤلفههایی را برای حکمرانی مطلوب اسلامی بیان نکردهاند.
امام رضا (علیهالسلام)
حکومت مطلوب
مأمون عباسی
اسکینر
هرمنوتیک
2019
07
23
191
218
http://www.farhangerazavi.ir/article_91402_8699b3dffc49b24bdea35bac612608cf.pdf