بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
3
11
2015
11
22
انسان شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)
7
39
FA
کریم
خان محمدی
0000-0002-8147-1550
استادیار فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم (ع)
khanmohammadi49@yahoo.com
معصومه
موذن
کارشناس ارشد تبلیغ و ارتباطات فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم(ع)
اماکن مقدسی مانند قدمگاهها، در ادیان مختلف و مذاهب اسلامی، همواره مورد احترام بودهاند. نمونة قدمگاهها در ایران، قدمگاههای امامرضا<sup>(ع)</sup>، خواهران و برادران ایشان است. «بیتالنور»، قدمگاه حضرت معصومه<sup>(س)</sup> در قم، از مهمترین این قدمگاهها بهشمار میآید. در این نوشتار، قدمگاه یادشده با رویکرد انسانشناختی، مورد بررسی قرار گرفته و بدین منظور با معرفی جامع نشانگاهِ تحقیق، هویت تاریخی و موقعیت جغرافیایی آن، دو نوع گزارش «عینی» و «تحلیلی» از وضعیت کنونی ارائه شده است. با بهرهگیری از روش کیفی انسانشناختی، از فنون مشاهدة مشارکتی، بررسی اسناد و مصاحبه، در سطح عینی، به آداب و مراسم، تجربة زوار و احساسشان پرداخته و در سطح تحلیلی، سعی در معناکاوی لایههای ذهنی و پنهان کنشگران، شده است. یافتهها نشان میدهد، بیتالنور برای مردم قم هویتبخش بوده و کنشگران از طریق همانندسازی نسبت برادری حضرت معصومه<sup>(س)</sup> و امام رضا<sup>(ع)</sup>، با حضرت زینب<sup>(س)</sup> و امامحسین<sup>(ع) </sup>در مأنوسسازی و تعمیق اثر سفر بانو<sup>(س)</sup> به قم، اثرگذار بودهاند.
حضرت معصومه(س),بیت النور,قدمگاه,انسان شناسی,قم
http://www.farhangerazavi.ir/article_45934.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_45934_be19814f7e29250331bd89758d5d796c.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
3
11
2015
11
22
برهانهای اثبات وجود خدا در مناظرههای امام رضا(ع) در مرو
39
76
FA
مرتضی
حسینی شاهرودی
استاد فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
معصومه
رودی
کارشناس ارشد، فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
اعتقاد به وجود خداوند، عمومیترین سؤال ذهن بشر و اساسیترین رکن اعتقاد دینی است. در منابع اسلامی، دلایل متعددی برای وجود خداوند ارائه شده است و فلاسفه نیز برهانهای مختلفی در این زمینه مطرح کردهاند.<br />امام رضا<sup>(ع) </sup>در مناظرههای مختلف خود با عمران صابی، جاثلیق، سلیمان مروزی و مرد زندیق در مرو، دلایلی برای وجود خداوند برشمردند. این مقاله با تحلیل فرمایشهای امام<sup>(ع) </sup>در آن مناظرهها، بهدنبال اشارههای احتمالی ایشان به برهانهای اثبات وجود خداوند است. براساس نتایج بررسی حاضر، برهانهای حدوث، حرکت، نظم، امکان و وجوب و صدیقین از برهانهای مورد اشارة امام<sup>(ع) </sup>بودند. حتی بعضی از عبارتهای مورد استفادة ایشان طوری بیان شدهاند که به اعتبار گوناگون، ناظر بر برهانهای مختلف است.
امام رضا(ع),برهان,حدوث,حرکت,نظم,امکان و وجوب,صدیقین,مناظرهها
http://www.farhangerazavi.ir/article_45935.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_45935_46b4c2df8b32269de63d5450b34fcbef.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
3
11
2015
11
22
ارتباطات انسانی در فرهنگ رضوی
77
108
FA
سید امیرحسن
علمالهدی
کارشناسارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی، تهران
علی
شریفی
استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی، تهران
dralisharifi15@gmail.com
ارتباطات انسانی یکی از دانشهای نوینی است که اهمیت آن بهدلیل پیشرفتهای علمی و تغییرهای رخداده در سبک زندگی بشری، روز به روز بیشتر میشود. توجه به اصول و مبانی این دانش نوین برای بهبود زندگی اجتماعی انسان و داشتن ارتباط صحیح با دیگران ضروری است. هدف، پیگیری و پیوند دادن مبانی این دانش نوین با فرهنگ و سیرة اخلاقی امام رضا<sup>(ع)</sup> است تا بتوان به فهمی عمیق از سیرة عملی ایشان در همة سطوح ارتباطات انسانی دست یافت. آنچه که از مجموع روایتهای ائمه<sup>(ع)</sup> و گزارشهای تاریخی بهدست میآید، ارتباطات گسترده و مؤثر امام رضا<sup>(ع)</sup> با فرهنگها و طبقات مختلف اجتماع است.<br />در این نوشتار با روش توصیفیـ تحلیلی تلاش میشود در مرحلة اول، الگویی برای عمل مسلمانان به این آموزههای دینی ارائه داد و در مرحلة بعد، سیاستگذاریهای فرهنگی و ارتباطی را در جامعة اسلامی پایهریزی کرد.
امام رضا(ع),ارتباطات انسانی,ارتباطات کلامی,ارتباطات غیرکلامی,فرهنگ
http://www.farhangerazavi.ir/article_45936.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_45936_db2375078021b75c97dbe0fecf0a744e.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
3
11
2015
11
22
جایگاه «تفریح و سرگرمی» در سبک زندگی رضوی و تأثیر آن بر تمدن سازی
109
132
FA
جواد
ایروانی
دانشیار علوم قرآن وحدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی
ازجمله نیازهای آدمی، نیاز به تفریح سالم است که براساس آموزههای دینی و سبک زندگی رضوی، بخشی از زمان مسلمانان را به خود اختصاص میدهد. با اینحال، افراط در لذتجویی و سرگرمی، از مصادیق لهو و لغو و نیز اتراف و تنپروری، از آسیبهای تفریح ناسالم بهشمار میرود. به همین دلیل در سیره و سخنان امام رضا<sup>(ع)</sup> بر پرداختن به تفریح سالم و حلال در چارچوب موازین شرعی و به اندازه تأکید شده است. نکتة جالب در سبک زندگی رضوی، توجه دادن فرد به شخصیت والا و اهداف متعالی انسانی است تا جایگاهش را بالاتر از آن بیند که به کارهای بیهوده دست یازد. از سوی دیگر، بر پرهیز از مصارف زائد، تشریفاتی و تجملاتی با هدف تفریح و سرگرمی نیز بهعنوان نمودهای قناعت تأکید شده است. نکتة قابل توجه در این عرصه، تأثیر منفی افراط در لذتجویی و زیادهروی در تفریح و سرگرمی و رفاهطلبی عمومی بر ایجاد تمدن و بقای آن است، طوریکه به گفتة ویل دورانت، این خود یکی از علل افول تمدن بزرگ اسلامی پس از سدة هفتم بوده است.<br />مسئله اصلی نوشتار حاضر، تبیین حد و مرز تفریح سالم و نقش آن در تمدنسازی در پرتو آموزههای رضوی است. روش گردآوری مطالب بهصورت کتابخانهای و شیوة بررسی، توصیفیـ تحلیلی است.
تفریح سالم,لهو و لغو,اتراف,تمدن اسلامی
http://www.farhangerazavi.ir/article_45937.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_45937_1bc0657fd92070386f70163de421806c.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
3
11
2015
11
22
آداب دانشاندوزی در سخنان امام رضا(ع)
133
162
FA
مرتضی
رحیمی
استادیار علوم قرآن و فقه دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز
mrahimi@shirazu.ac.ir
امام رضا<sup>(ع)</sup> امتیازهای زیادی برای علم برشمرده و طلب و دریافت معارف دینی را تنها از افرادی که واجد شرایط خاص هستند، مجاز دانستهاند، در عین حال اشاره نمودهاند که طلب و دریافت دیگر علوم از هر کس که آنرا دارا باشد مطلوب است.<br /> بررسی حاضر در پاسخ به پرسش «امام رضا<sup>(ع)</sup> چه آدابی را شرط تحقق امتیازهای علم دانستهاند؟» اشاره نموده که ایشان بر ضرورت انگیزة الهی در دانشاندوزی تأکید نموده و مواردی، مانند خشیت از خداوند، خدمت نمودن به مردم و انجام کارهای خوب را از نشانههای انگیزة الهی برشمردهاند، عمقی بودن تعلیم و تعلم و نیز پرسش برای طلب علم را مورد تأکید قرار داده و شرم جاهل از پرسش و شرم پاسخدهنده از گفتن «نمیدانم» را در فرض عدم آگاهی وی نکوهش کردهاند. از دیدگاه آن حضرت، معلم باید دارای ویژگیهای خاصی باشد و متعلم نیز باید خویشتن خود را بشناسد.<br />هدف از نوشتار حاضر که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده آن است که آداب دانشاندوزی و امتیازهای علم از منظر فرهنگ رضوی بیان و با رعایت آن آداب، به توسعة علم و دانش تشویق شود.
علم,آداب,پرسش,خودشناسی,نیت,تعلم(دانشآموزی)
http://www.farhangerazavi.ir/article_45938.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_45938_0a5584da3e728f7af5bf28ae847ab908.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
3
11
2015
11
22
بررسی سندی متنی «علم و عصمت امام» در کلامی از امام رضا(ع)
163
196
FA
صمد
عبداللهی عابد
دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
جمشید
بیات
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
مصطفی
فریدونی
دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی
جهان اسلام از دیرباز دارای مذاهب فکری و اعتقادی با گرایشهای خاص ازجمله شیعه، معتزله و اشاعره بود. این مذاهب در برخی از مسائل و اعتقادها همچون «امامت و رهبری» دارای اختلافهای ریشهدار و عمیقی بودند. افرادی با توجه به مبانی فکری و عقیدتی خویش، امامت و به تبع آن، عصمت و اعلم بودن را در غیر پیامبر<sup>(ص)</sup> نمیپذیرند و با توجه به شبهههایی همچون نبودن نصی بر امامت ائمه<sup>(ع)</sup>، خطاکار بودن همة افراد جامعه به غیر از پیامبر<sup>(ص)</sup>، سعی بر انکار این امر میکنند. ولی عالمان امامیه با توجه به مبانی فکری، عقیدتی و نصوص وارده از ناحیة ائمه<sup>(ع)</sup>، امامت را مختص امامان معصوم<sup>(ع)</sup> بعد از پیامبر<sup>(ص)</sup> میدانند. یکی از این نصوص وارده، حدیثی جامع از امام رضا<sup>(ع)</sup> در رابطه با «صفات امام معصوم» است. در این نوشتار سعی بر آن است که به دو صفت ضروری امام معصوم «عصمت و علم» پرداخته و از نظر عالمان امامیه بررسی و تبیین شود.<br />نتیجه اینکه 1. این حدیث دارای سندی حسن است و در کتابهای زیادی نقل شده است. در بررسی محتوایی نیز به ویژگیهایی برای امام پرداخته است که یا با آیات قرآنی همخوانی دارند یا از امور عقلی هستند که انکارناپذیرند. امام<sup>(ع)</sup>، امامت را کمال دین معرفی کردهاند، چراکه امام، معدن علم خداست و به جهت اینکه وارث علم و فهم پیامبر<sup>(ص)</sup> بوده و عالمتر از همه است، میتواند جامعة دینی را به کمال برساند 2. از جهتی دیگر، امامان، منزه و مصون از خطا و گمراهیاند و توفیق و تأیید الهی، آنها را در رسیدن به اهدافشان استوار ساخته است. آنها بندگان مطهر و مخلص خدا هستند که همة اینها بیانگر مقام عصمت برای آنهاست و این مقام، موهبتی الهی بوده که به امامان عطا شده است و کسیکه علم و طهارت حداکثری در جامعة اسلامی را داشته باشد که دوست و دشمن به آن معترفند، صلاحیت رهبری جامعه را دارد.
بررسی متنی سندی,عصمت,علم امام,امام رضا (ع)
http://www.farhangerazavi.ir/article_45947.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_45947_f875b33a7f70be8c2469188587eab3dc.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
3
11
2015
11
22
آیکونوگرافیک جلو ه های بصری توسل به امام رضا(ع)در نگارگری
197
215
FA
مرضیه
علیپور
دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه شاهد
توسل به پیامبر اکرم<sup>(ص)</sup> و ائمه اطهار<sup>(ع)</sup> از امتیازهای خاص فرهنگ تشیع بهشمار میرود که ریشه در آیات و روایتها دارد. از آنجایی که هر یک از امامان<sup>(ع)</sup> مظهر یکی از اسمای حسنای الهی هستند، در حین توسل به <strong>ایشان، بایستی به نوع مظهریت و تجلی ویژة آنها توجه کرد</strong><strong>.</strong><br />ازاینرو، هنرمندان صفوی، بازنمایی توسل به امام رضا<sup>(ع)</sup> را که دارای ارزش معنوی و نمایانگر سنت مضمونی است، در قالب باور اعتقادی به تصویر کشیدهاند.<br />هدف مقالة حاضر، بررسی جلوههای بصری نگارة «نجات مردم دریا توسط امام رضا<sup>(ع)</sup>» به شیوة آیکونولوژی بهعنوان یکی از رویکردهای جدید در زمینة روشهای کیفی در حیطة هنر است. این روش پویا و همهجانبهنگر، در نیل بهمعنا و محتوای آثار هنری بهویژه نگارگری ایرانی که فراتر از زیبایی بصری دارای نظام پیچیده و گستردهای از ظرایف ارزشهای اخلاقی، عرفانی، اجتماعی و روانشناسی بوده، شایان توجه است. زیرا فرایند تفسیر اثر هنری طی سه مرحلة راهبردی توصیف، تحلیل و تفسیر، پژوهشها را بهصورت نظاممند توسعه میدهد.<br />نوشتار پیش رو، ضمن مطالعة تاریخچة آیکونولوژی و ویژگیهای مکتب نگارگری قزوین، به بررسی آیکونوگرافیک نگارة یادشده میپردازد. روش، آیکونولوژی و گردآوری دادهها بهصورت کتابخانهای و اسنادی است. بررسیها نشان میدهد نگارگری دورة صفویه بازتاب تحول بنیانهای فکری هنرمندان آن دوره بوده که متأثر از شرایط و اوضاع اجتماعی خاص آنها است. بنابراین روش تأویلی مانند آیکونوگرافی موجب بازشناسی و معرفی ارزشهای نمادین در این آثار میشود
توسل به امام رضا(ع),نگارگری,دورة صفویه,آیکونولوژی,آروین پانوفسکی
http://www.farhangerazavi.ir/article_45948.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_45948_e6dc39407208bc9d060627063f8b98a1.pdf