ORIGINAL_ARTICLE
نماز باران و کارکردهای آن در سیرۀ رضوی
یکی از وجوه درخشان سیرۀ امامرضا (علیهالسلام) که در تاریخ گزارش شده است، نماز بارانی است که حضرت در زمان اقامتشان در خراسان اقامه فرمودند. این رویداد اهمیت بسیار زیادی دارد و از جوانب مختلف میتواند تحلیل و بررسی شود؛ هم از بُعد عبادیتربیتی و هم از بُعد سیاسیاجتماعی. از همینرو، توجه به ابعاد مختلف این بخش از سیرۀ امامرضا (علیهالسلام) میتواند راهگشای بسیاری از مسائل مورد ابتلا در جامعۀ اسلامی باشد.
در این مقاله سعی شده است ضمن بازخوانیِ واقعۀ تاریخیِ نماز باران امامرضا (علیهالسلام) کارکردها و آثار نماز باران مبتنی بر سیرۀ آن حضرت در دو بُعد کارکردهای سیاسیاجتماعی و کارکردهای عبادیتربیتی بررسی و تبیین شود. یافتههای این پژوهش که به اعتبار ماهیت و روش «تحلیلیـتوصیفی» و به اعتبار موضوع «تاریخیـروایی» است، نشان میدهد مبارزه فرهنگی با نظام طاغوت، ایجاد وحدت و نشاط اجتماعی، نشر توحیدباوری و گرایش عمومی به دین، از جمله کارکردهای نماز باران در سیرۀ رضوی است.
http://www.farhangerazavi.ir/article_70423_abcadd2a5dd51ee2f11921eef4aba677.pdf
2018-08-23
9
43
آب
باران
استسقا
نماز باران
امامرضا (علیهالسلام)
حسین
رحمانی زاده
sobhan756@yahoo.com
1
دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان
LEAD_AUTHOR
معصومه
غنی لو
ghanilou@yahoo.com
2
استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بنمایۀ عدالت در کلام امامرضا (علیه السلام)
حقیقت و مفهوم عدالت از مباحث مهمی است که دربارۀ خداوند و افعال او، نظام هستی و از همه مهمتر انسان و افعال فردی و اجتماعی او مطرح است. تاکنون بحثهای مهمی دربارۀ عدالت شده است؛ اما آنچه در این نوشتار بدان پرداخته شده، بررسی بنمایه و حقیقت عدالت در کلام امامرضا (علیه السلام) است. این پژوهش به روش توصیفیـتحلیلی این پرسش اصلی را بررسی کرده است که «ریشه و بنیان عدالت در نگاه امامرضا (علیه السلام) چیست؟» متفرع بر این پرسش اصلی، این پرسش را مطرح کرده است: عدالت امری اعتباری و قراردادی است یا امری اصیل و حقیقتی واقعی؟ راه تحقق عدالت در فرد و اجتماع چیست؟ فرضیۀ مورد نظر این است که بنمایه عدالت در نگاه امامرضا (علیه السلام) عبارت است از حقیقت توحیدی و وحدت عدالت با این حقیقت محضه. بنابراین، عدالت امری واقعی و نفسالامری است، هرچند در امور قراردادی نیز جریان دارد. تنها راه تحقق عدالت در امور فردی، تهذیب نفس و مزیّنشدن انسان به تقواست. تحقق عدالت در حوزه اجتماعی نیز به پیادهکردن احکام و دستورهای الهی و پایبندبودن به آن در جامعه وابسته است.
http://www.farhangerazavi.ir/article_70425_47d8e38ea965a49cb6bae13a55ea47a7.pdf
2018-08-23
45
64
عدالت
امامرضا (علیه السلام)
توحید
حقیقت
تقوا
رحمت الله
کریم زاده
karam276@gmail.com
1
استادیار گروه فقه و اصول دانشگاه علوم اسلامی رضوی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی بر جایگاه حقوق بشر در پرتوِ سیره و اندیشۀ رضوی
مفهوم حقوق بشر به عنوان مجموعهای از حقوق و آزادیهایی که انسان در حیات فردی و اجتماعی برای صیانت از کرامت ذاتی از آنها برخوردار است، در گفتار و کردار امامرضا (علیهالسلام) شایستۀ تأمل است؛ چنانکه به استناد آن میتوان نسبت به ارتباط حقوق بشر و اسلام، به درک صحیح رسید. حضرت در کنار تبیین احکام و دستورات دین مبین اسلام، به تشریح اصول و مبانی حقوق بشر، بهمنظور ایجاد جامعهای وارسته و وفادار به حقوق مردم پرداختهاند تا در نهایت طریق هدایت و سعادت را به همگان بنمایانند. بررسی دقیق و روشمندِ اصول اساسی و گزارههای مهمّ حقوق بشری مدّنظر امامرضا (علیهالسلام) با روش تحلیل مفادی و اسنادی از طریق گردآوری اسناد و منابع کتابخانهای در این پژوهش مدّ نظر قرار گرفته و تلاش شده است با واکاوی محتوایی بینش رضوی در این باره، تصویری از سیره و اندیشۀ امامرضا (علیهالسلام) نسبت به حقوق بشر و مرتبت آن در اسلام ترسیم شود. در تعالیم امام (علیهالسلام) کرامت انسان، پایه و اساس واقع میشود و تمامی قواعد حقوق بشری با توجه به این اصل و نیز مساوات و آزادی، تدوین میشوند. اهتمام امامرضا (علیهالسلام) نسبت به حقوق بشر تنها در حقوق مالی و قضایی و اجتماعی مشاهده نمیشود، بلکه حقوق موجود در حوزۀ فکر و اندیشۀ انسان جایگاه والاتری در تفکر ایشان دارد که عدم تحمیل دین و آزادی مباحثات علمی، از مصادیق تامّ آنهاست.
http://www.farhangerazavi.ir/article_70427_ab60c4642853aabaccbf7057e987e455.pdf
2018-08-23
65
103
امامرضا (علیهالسلام)
حقوق بشر
کرامت انسانی
مساوات
آزادی
مسعود
خدیمی
m_khadimi@pnu.ac.ir
1
عضو هیئت علمی گروه حقوق دانشگاه پیام نور
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه معیاری امام جواد (علیه السلام) در تفکر اعتقادی شیعه
جریان امامت شیعی برای نخستینبار در عهد امام جواد (علیه السلام) با پرسشهایی متفاوت مواجه گردید. همین امر موجب شد تا آن حضرت از جایگاه ویژه و متمایزی برخوردار شود. حضرت با اینکه در خردسالی به امامت رسید، به خوبی توانست پاسخگوی مشکلات و پیشامدها باشد؛ چه در حوزۀ سیاست و اجتماع و چه در عرصۀ اندیشه و باورها. امام جواد (علیه السلام) مسیر امامت شیعی را با طراحی درست به پیش برد، بهگونهای که پس از آن حضرت دیگر انشقاق ماندگاری در مذهب شیعه و جریان امامت رخ ننمود. امام (علیه السلام) بهجهت حضور در دورۀ خاصی از تاریخ، تکلیف ویژهای یافته بود که دیگر امامان (علیهم السلام) بدان مأمور نشده بودند؛ مأموریت معیاربودن و معیارسازی برای آیندۀ تفکر مذهبی؛ الگویی که تا عصر غیبت تداوم یافت. مقاله میکوشد تا نقش معیاری امام (علیه السلام) را بهکوتاهی کاویده و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که چرا امام (علیه السلام) به چنین نقشی متمایز شده است؟ فرضیۀ اصلیِ نوشتار این است که امام (علیه السلام) بهسبب واقعشدن در دورۀ عقلگرایی و هجوم اندیشههای انتقادی، با ارائه معیار در مقام تنزیه اندیشۀ اسلامی برآمد و بهرغم همۀ هجومهای سیاسی و فکری، توانست الگویی ماندگار در تاریخ شیعه ارائه دهد.
http://www.farhangerazavi.ir/article_70429_77f46f52e3b9854140922392a9e93d7b.pdf
2018-08-23
105
121
امام جواد (علیه السلام)
تاریخ تشیّع
تفکر اعتقادی
معیار و معیارسازی
عباسیان
سید علیرضا
واسعی
vaseiali@yahoo.com
1
دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تدوین راهبردهای احیای جاده ولایت با هدف توسعه فرهنگ زیارت به روش SWOT
در این پژوهش بهمنظور تدوین راهبردهای احیای جاده ولایت با هدف توسعه فرهنگ زیارت، نقاط قوّت و ضعف و فرصتها و تهدیدهای مسیر تاریخی هجرت امامرضا (علیه السلام)، حد فاصل نیشابور تا رباط طرق مشهد، شناسایی شده است. جامعه آماری پژوهش، فعالان حوزه گردشگری مذهبی استان خراسان رضوی ـ شامل استادان دانشگاه، دانشآموختگان رشتۀ گردشگری و کارشناسان سازمانهای مسئول ـ بوده اند که 140 نفر آنان به پرسشنامه پژوهش پاسخ داده اند. تجزیهوتحلیل داده های پژوهش بیانگر این است که وجود عناصر و نشانه های تاریخی نظیر قدمگاه ها، امامزادگان و رباط ها، کاروانسراها و آب انبارها در طول مسیر بهعنوان مهمترین قوّت و کمبود تسهیلات بهداشتی، درمانی و خدماتی بهعنوان مهمترین ضعف، و همچنین ظرفیت بسیار بالای مقصد مسیر (شهر مشهد) بهعنوان مهمترین فرصت و نبودِ برنامۀ راهبردی و عملیاتی مناسب در جهت جذب گردشگران مذهبی خارجی، مهمترین تهدید احیای این مسیر قلمداد می شود. تحلیل SWOT نشان می دهد برنامهریزی جهت ثبت ملی و متعاقب آن ثبت جهانی مسیر جاده ولایت، ایجاد سازوکارهای نظام مند جهت تسهیل سفر و کاهش دغدغه های گردشگران مذهبی و همچنین تدوین چشمانداز احیای جاده ولایت و همسوسازی مسئولان و مردم منطقه با آن، می تواند راهبردهای مناسبی برای احیای جاده ولایت باشد.
http://www.farhangerazavi.ir/article_70439_f35f05a04e9191649285d5ddb8520854.pdf
2018-08-23
123
147
جاده ولایت
گردشگری مذهبی
زیارت
راهبرد
مدلSWOT
جواد
صادق
javad_sadegh@yahoo.com
1
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)
AUTHOR
مرتضی
رجوعی
mortezarojui@imamreza.ac.ir
2
استادیار گروه مدیریت دانشگاه بین المللی امام رضا (علیه السلام)
LEAD_AUTHOR
محمد
قاسمی خوزانی
khozani@um.ac.ir
3
استادیار گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مؤلفه های مناظره های علمی امام رضا (علیه السلام): الگویی برتر برای آزاداندیشی دینی و نشر اسلام در دنیای معاصر
مناظره یکی از روشهای مؤثر برای تبیین دین مبین اسلام و اثبات حقانیت آن است. قرآن کریم به مثابۀ معتبرترین و قطعی ترین سند الهی، مناظره را تأیید کرده و به عنوان یکی از روشهای گفتمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) مورد توجه قرار گرفته است. کاربرد این شیوه در مباحثات امام رضا (علیه السلام) با رهبران و متکلمان برجستۀ ادیان و فرقه های مختلف، به دلیل بازتاب گستردۀ آن در اندیشۀ اسلام و تشیّع، برجستگی خاصی داشته است. به دلیل چنین اهمیتی، پژوهش حاضر سعی دارد با روش توصیفی- تحلیلی، مبانی و مؤلفه های مناظره های علمی امام رضا (علیه السلام) را بررسی و آنها را که مورد نظر قرآن کریم نیز هست، به عنوان مدلی جامع برای آزاداندیشی دینی و نشر اسلام معرفی کند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد مناظره های علمی امام رضا (علیه السلام) را می توان در سه قالب عمده ـ شاخص های اخلاقی، شاخص های منطقی و شاخص های آزاداندیشانه ـ طبقه بندی نمود که تحلیل هر یک از آنها می تواند مُدلی جامع برای نشر اسلام در دنیای معاصر ارائه کند. بدیهی است، آثار منبعث از چنین پژوهشهایی میتواند در تبلیغ و اشاعۀ فرهنگ و تمدن راستین اسلامی در عصر حاضر، نقشی راهبردی داشته باشد.
http://www.farhangerazavi.ir/article_70443_e43a34086484d7eb1ae6bc32ca59b009.pdf
2018-08-23
149
177
قرآن کریم
امام رضا (علیه السلام)
مناظره های علمی
آزاداندیشی دینی
نشر اسلام
علیرضا
حسینی
alirhosseyni@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر بجنورد
LEAD_AUTHOR
محمد
غفوری فر
m.ghafourifar65@gmail.com
2
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر بحنورد
AUTHOR
حامد
علیزاده
d.alizadeh63@gmail.com
3
دانشجوی دکترای حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
مهدی
آریانفر
ariyanfar@quran.ac.ir
4
استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم(دانشکده علوم قرآنی بجنورد)
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعه تطبیقی «کرامت انسان» از منظر سیره رضوی و مبانی اومانیسم
یکی از مسائل اساسی در حوزه انسانشناسی که بهنوبۀ خود آزمونی در نشاندادن برتریهای یک مکتب فلسفی ـ اجتماعی بر سایر مکاتب و اندیشههای رقیب است، تبیین ماهیت «کرامت انسان» و خاستگاه، اهمیت و دستاوردهای انسانی، دینی، اخلاقی، حقوقی، اجتماعی و... آن است. مقالۀ حاضر به روش توصیفیـتحلیلی و تطبیقی به بررسی تطبیقی مؤلفههای نظری و عملی «کرامت انسان» از منظر انسانشناسی دینی امامرضا (علیهالسلام) با مبانی انسانشناسی اومانیسم پرداخته است. توسعۀ افق اندیشه و حقیقیطلبی یک مسلمان بر حقایق عینی و باطنی، منحصر نبودن منابع معرفتی در حسّ و تجربه و توسعۀ آن بر منابع وحیانی در راستای تشخیص عمیقتر مصداقهای حق و باطل و خیر و شر، اشتمال «کرامت انسان» بر دو حوزه «ذاتی» و «اکتسابی و ارزشی»، نشأتگرفتن کرامت ذاتی و اکتسابی انسان از خداوند، قابلیت سلب اختیاری کرامت ذاتی انسان از سوی خویش، اشتمال کرامت انسان افزون بر حوزه معنوی، فردی و اخروی بر ساحتهای مادی، دنیوی، اجتماعی و حکومتی؛ زیربنا بودن انسانیت انسان و روبنا بودن نیازهای مادی، نفسانی و غریزیاش؛ منافات نداشتن مجازاتهای اسلامی با کرامت انسان و... از اساسیترین برتریهای نظری و کاربستیِ کرامت انسان از منظر انسانشناسیِ دینیِ آن امام همام و دستاورد و نوآوری ویژۀ مقالۀ حاضر شمرده می شود.
http://www.farhangerazavi.ir/article_70447_8d18f37ae3dd0f3d897d46d88b633dd9.pdf
2018-08-23
179
205
کرامت انسان
انسانشناسی امامرضا (علیهالسلام)
سیره رضوی
مبانی انسانشناسی اومانیسم
مطالعه تطبیقی
سید عبدالله
اصفهانی
esfahaniquran@gmail.com
1
استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی آمل
LEAD_AUTHOR
خاطره
یوسفی
khatereh.yosefi1725@gmail.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی آمل
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی سندی و محتوایی نامه امام رضا (علیه السلام) به حاکم طبس
سرگذشت حسینبن موسیالکاظم، برادر امام هشتم (علیه السلام) همچون بسیاری از امامزادگان تا حدودی مبهم است. یکی از زوایای تاریک حیات وی مکان دفن اوست که اقوال متعددی درباره آن وجود دارد. او بنا به گزارش مشهور، در شهر طبس به خاک سپرده شده است. از جمله مستندات مربوط به دفن وی در طبس، نامهای منسوب به امام رضا (علیه السلام) خطاب به حکمران طبس است که گمان میرود درباره وی نوشته شده است. در این نامه از اخبار رسیده درباره قصد نوجوانی از عترت رسول خدا (صلیالله علیه وآله) و دوازده ساله به نام حسین برای آمدن به طبس و سکونت در آن شهر سخن گفته شده و از حکمران ـ که بنا به ادعای نامه، عامر بن زروامهر نام داشته ـ خواسته شده آن حضرت را در یافتن وی یاری برساند و به محض اطلاع از او، امام را از آن آگاه سازد. مسئله مقاله حاضر اعتبارسنجی صدور چنین نامهای از سوی امام (علیه السلام) است. برای نیل به این مقصود، سند و محتوای نامه با بهرهگیری از روش توصیفی تحلیلی بررسی شده است. نتایج از وجود اشکال های سندی و محتوایی متعدد در این نامه پرده برمیدارد. واحد بودن خبر، نقل متن نامه در منبعی متأخر، ناشناخته بودن عامر بن زروامهر، ناسازگاری سنّ حسین مذکور در نامه با برخی از گزارشهای تاریخی و نارسایی ادبی و اغلاط املایی موجود در نامه، از جمله مهمترین اشکال های سندی و محتوایی آن شمرده میشود.
http://www.farhangerazavi.ir/article_70450_9de07e468b0a481ee56833f4b5b9163c.pdf
2018-08-23
207
225
امام رضا (علیه السلام)
حسین بن موسی
طبس
عامر بن زروامهر
منشی باشی
محمد
باقری
m84bagheri@gmail.com
1
دانشجو کارشناسی ارشد تاریخ تشیع دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
حمیدرضا
ثنائی
hr.sanaei@um.ac.ir
2
تاریخ و تمدن اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR