ORIGINAL_ARTICLE
شاخصههای عقلانیت اجتماعی در معارف رضوی
یکی از نعمتهای منحصربهفرد خداوند، عقل است. این نعمت در میان انسانها از چنان جایگاهی برخوردار است که بار ارزشی یافته و هیچکس حاضر نیست خود را فاقد این نعمت بداند، بلکه خود را دارای عقل و رفتار و گفتار خود را بر اساس عقلانیت ارزیابی میکند. از طرفی، رفتار و گفتار انسانها بسیار متفاوت و متضاد است که نمیتوان همۀ آنها را عقلانی دانست. سؤال اساسی نوشتۀ پیشرو این است که آیا در معارف رضوی شاخصههایی برای عقلانیت اجتماعی وجود دارد که بتوان بر اساس آنها رفتار و گفتار اجتماعی مسلمانان را ارزیابی کرد؟ با بررسی انجامگرفته در لغت، متون دینی و ... دربارۀ عقل و عقلانیت و تعریفی که از عقلانیت بر اساس متون دینی ارائه شده است، در معارف رضوی شاخصههایدهگانه از قبیل: امید داشتن به خیر شخص، در امان بودن از شر او، برجسته کردن تلاش خیردیگران، برجسته نکردن کار خیر خود، خسته نشدن از تلاش برای مشکلگشایی از کار دیگران، خسته نشدن از تلاش علمی و ... در روابط اجتماعی معرفی شدهاند. نتیجۀ بررسی حاضر این است که در معارف رضوی نهتنها به عقلانیت و عقل بیاعتنایی نشده، بلکه عقل و عقلانیت از جایگاه ویژهای برخوردار هستند که با توجه به هدف خلقت و ضرورت سیر تکاملی انسانـ که باید در این دنیا اتفاق بیفتدـ عقلانیت تعریف خاص دارد و بر اساس همین تعریف در جامعۀ اسلامی شاخصههایی مطرح است که اعمال این شاخصهها باید با دقت، ظرافت و بدون افراط و تفریط انجام گیرد. مشروح مستندات را باید در متن مقاله جستجو کرد.
http://www.farhangerazavi.ir/article_61246_31ea1d146daa89ce450fdafecf37be97.pdf
2014-08-23
8
33
عقل
عقلانیت
شاخصهها
روابط اجتماعی
معارف رضوی
سید محمد
مرتضوی
mortazavi-m@ferdowsi.um.ac.ir
1
دانشیار علوم و قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی
LEAD_AUTHOR
قرآنکریم. (1390ش). مترجم مکارم شیرازی. قم: جوان.
1
ابناثیر، مبارکبن محمد، (1383ق). النهایة فی غریب الحدیث والاثر. تحقیق طاهر احمد زاوی، محمود محمد طناحی، الطبعة الاولی، بیروت: المکتبة العلمیة.
2
ابنادریس، محمدبن منصوربن احمد، (1410ق). السرائر. قم: الاسلامی.
3
ابنبابویه، محمدبن علی، (1373ق). الأمالی. قم:
4
ابنبابویه، محمدبن علی، (1377ق). عیون اخبار الرضا. 2جلدی، قم:
5
ابنبابویه، محمدبن علی، (1391ق). ثواب الاعمال. قم: مکتبة الصدوق.
6
ابنشعبهحرانی، حسنبن علی، (1389ق). تحف العقول عن آل الرسول. بیروت: مؤسسة الاعلمی.
7
ابنمنظور، جمالالدین محمد، (1363ش). لسان العرب. 15جلدی، قم: ادب الحوزه.
8
بحرانی، سیدهاشم، (1428ق). البرهان فی تفسیر القرآن. 8جلدی، قم: دارالمجتبی.
9
بروجردی، سیدحسین، (1407ق). جامع احادیث الشیعه. 26جلدی، قم: مطبعة العلمیة.
10
تمیمیآمدی، علیبن ابیعلی، (1387ق). الاحکام فی اصول الاحکام. 4جلدی، مصر: الحلبی.
11
جوادیآملی، عبدالله، (1387ق). تفسیر انسان به انسان. قم: اسراء.
12
حلی، حسنبن یوسف، (بیتا). کشف المراد فی شرح تجریدالاعتقاد. مشهد: کتابفروشی جعفری.
13
خویی، سیدابوالقاسم، (1974م). البیان فی تفسیرالقرآن. قم: مطبعة العلمیة.
14
راغباصفهانی، حسینبن محمد، (1426ق). مفردات الفاظ القرآن. تحقیق صفوان عدنان، قم: طلیعه نور.
15
سیدرضی، سید محمد، (1387ش). نهج البلاغه. الطبعة الاولی، قم: مؤسسة دارالهجرة.
16
شیرازی، محمدبن ابراهیم، (1383ق). شرح اصول کافی. 4جلدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
17
صدر، سیدمحمدباقر، (1978م). دروس فی علم الاصول الحلقة الثالثة. الطبعة الاولی، بیروت: دارالکتاب اللبنانی.
18
طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1393ق). المیزان فی تفسیر القرآن.20جلدی، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
19
طباطبایی، محمدرضا، (1370ش). صرف ساده. قم: ارالعلم.
20
طبرسی، علیبن حسن، (1423ق). مشکات الانوار فی غررالاخبار. 2جلدی، الطبعة الاولی، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
21
طبرسی، فضلبن حسن، (1412ق). مجمع البیان فی علوم القرآن. 10جلدی، الطبعة الاولی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
22
طوسی، محمدبن حسن، (1409ق). التبیان فی تفسیرالقرآن.10جلدی، قم: مکتبالاعلام الاسلامی.
23
عطاردی، عزیزالله، (1406ق). مسند الامام الرضا. 2جلدی، مشهد: آستان قدس.
24
فاضللنکرانی، محمد، (1418ق). مدخل التفسیر. چاپ سوم، قم: دفتر تبلیغات.
25
فیضکاشانی، محسن، (1412ق). کتاب الوافی. اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین.
26
فیضکاشانی، محسن، (بیتا). کتاب الصافی فی تفسیر القرآن. 2جلدی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
27
فیومی، احمد، (1425ق). المصباح المنیر. قم: مؤسسة دارالهجرة.
28
قمی، عباس، (1338ق). منتهی الآمال. 2جلدی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
29
کلینی، محمدبن یعقوب، (1430ق). اصول کافی. 16جلدی، الطبعة الثانیة، قم: دارالحدیث.
30
مازندرانی، ملاصالح، (1429ق). شرح اصول کافی. 12جلدی، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
31
مجلسی، محمدباقر، (1403ق). بحارالانوار الجامعة لدرر اخبارالائمة الاطهار. 110جلدی، بیروت: الوفا.
32
مجلسی، محمدباقر، (1404ق). مرآة العقول. 26جلدی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
33
مرتضی، علیبن طاهر، (1403ق). الامالی. 2جلدی، قم،: منشورات مکتبة المرعشی.
34
مشکینی، علی، (1348ش). اصطلاحات الاصول. الطبعة الثالثة، قم: حکمت.
35
مظفر، محمدرضا، (1386ق). اصول الفقه. 2جلدی، تهران: المعارف الاسلامیه.
36
نبیلشعبان، (1410ق). المعانی الجلّیه فی شرح الصحیفه السجادیه. قم: الهدی و الرشاد، الطبعة الطبعة.
37
نراقی، احمد، (بیتا). معراج السعادة. تهران: جاویدان.
38
وسام الخطاوی، (1427ق). المناهج الروائیة عند الشریف المرتضی. قم: دارالحدیث.
39
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه امامت و ولایت در حدیث سلسلةالذهب
حدیث سلسلةالذهب، از زبان حضرت علیبن موسیالرضا(ع) در سفر اجباری بهسوی مأمون، در نیشابور و به درخواست جمع کثیری از راویان و محدثان بیان شده است. چون در سلسلۀ سند این حدیث تا رسول خدا(ص)، همه از اولاد آن حضرت و ائمه معصوم(ع) قرار هستند، در نزد اهل سنت به حدیث «المسلسل بالأشراف» شهرت یافته است. این حدیث دو مطلب را بیان میدارد: یکی اینکه توحید الهی، دژ استواری است که هر کس در آن وارد شود از هر نوع عذابی ایمن خواهد بود. دیگر اینکه شرط لازم برای ورود به آن دژ، مقام ولایت و معرفت به امامت است. این نوشتار علاوه بر آن، به اهمیت و حقیقت کلمۀ توحیدیه و بررسی سندی آن میپردازد و همچنین کلمۀ توحید را از لحاظ ادبی بررسی میکند. با توجه به اینکه راویان، آن حضرت را میشناختند، این سؤال مطرح میشود که چرا حضرت رضا(ع) حدیث را با سند متصل به رسول خدا(ص) نقل فرمودند؟ و اصولاً بین شرط و مشروط چه تناسبی میتواند وجود داشته باشد؟ این همان مسئلۀ اساسی است که نوشتار حاضر درصدد بیان آن است تا با روش کاملاً توصیفی و تحلیلی به این پرسشها پاسخ داده شود. حائز اهمیتترین مسئله، عبارت است از اینکه برای درک توحید حق تعالی راهی جز امام معصوم(ع) وجود ندارد، پس راز بیان این روایت در آن جمع، همین است که باید بین امام و خلیفه یا حاکم تفاوت قائل شد.
http://www.farhangerazavi.ir/article_61247_a5ba4c22ba1fcb73cf068c2c39651c5e.pdf
2014-08-23
34
59
کلمۀ توحیدیه
مقام امامت
توحید عوام
توحید خواص
ولایت کلیه
هادی
رستگار مقدم گوهری
1
کارشناسارشد فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد و دانشآموخته سطح چهار حوزه
LEAD_AUTHOR
قرآنکریم.
1
آقابزرگ تهرانی، محمد محسنبن علیبن محمد رضابن محسنبن علیاکبر، (1408ق). الذریعة الی تصانیف الشیعة. 25 جلدی، قم: اسماعیلیان.
2
ابن منظور مصری، محمدبن مکرم، (بیتا). مختصر تاریخ دمشق. 8 جلدی، بیجا: بینا.
3
ابنبابویه، محمدبن علی، (1378ق). عیون اخبار الرضا. 2 جلدی، تهران: جهان.
4
ابنبابویه، محمدبن علی، (1398ق). التوحید. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
5
ابنبابویه، محمدبن علی، (1413ق). من لا یحضره الفقیه. 4 جلدی، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
6
ابنحجر هیثمی، (1417ق). الصواعق المحرقة علی اهل الرفض و الضلال و الزندقة. لبنان: الرسالة.
7
برقی، احمدبن محمدبن خالد، (1371ق). المحاسن. 2 جلدی، قم: دارالکتب الاسلامیه.
8
جبلعاملی، سید محسنامین، (بیتا). اعیان الشیعۀ. 11 جلدی، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
9
رافعی قزوینی، عبدالکریمبن محمد، (1987م). التدوین فی اخبار قزوین. 4 جلدی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
10
سلفیاصبهانی، ابوطاهر احمد، (بیتا). معجم السفر. مکه: المکتبة التجاریة.
11
جرجانی، یحیی بن حسین شجری، (1422ق). الأمالی الخمیسیة. 2 جلدی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
12
شریف رضی، ابوالحسن محمدبن حسینبن موسی، (1429ق). نهج البلاغه. شرح عبده، بیروت: التاریخ العربی.
13
شیرازی، صدرالدین محمدبن ابراهیم، (1346ش). الشواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیة. مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.
14
شیرازی، صدرالدین محمدبن ابراهیم، (1363ش). مفاتیح الغیب. تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
15
شیرازی، صدرالدین محمدبن ابراهیم، (1385ش). مجموعه رسالة تفسیر سورة توحید. تهران: حکمت.
16
شیرازی، صدرالدین محمدبن ابراهیم، (1385ش). مجموعه رسائل، رسالة شواهد الربوبیة. تهران: حکمت.
17
صحیفة الامام الرضا، (1406ق). مشهد مقدس، کنگرۀ جهانی امام رضا(ع).
18
طبرسی، احمدبن علی، (1403ق). الاحتجاج علی اهل اللجاج. بیروت: موسسة اعلمی للمطبوعات.
19
طوسی، محمدبن حسن، (1411ق). مصباح المتهجد و سلاح المتعبد. بیروت: موسسة فقه الشیعة.
20
طوسی، محمدبن حسن، (بیتا). الفهرست. نجف: المکتبة الرضویة.
21
غزالی، ابوحامد محمد، (بیتا). احیاء علوم الدین. 16 جلدی، بیروت: دارالکتاب العربی.
22
فاضل لنکرانی، محمد، (بیتا). نهایۀ التقریر فی مباحث الصلاۀ. تقریرات آیتالله بروجردی،3 جلدی، قم: مرکز فقه ائمه اطهار(ع).
23
کلینی، محمدبن یعقوب، (1407ق). کافی. 8 جلدی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
24
کنانی، محمدبن جعفر، (بیتا). الرسالة المستطرفة لبیان مشهور کتب السنة المصنفة. بیروت: دار البشائر الاسلامیة.
25
مناوی، عبدالرئوف، (1356ق). فیض القدیر شرح الجامع الصغیر. 6 جلدی، مصر: المکتبة التجاریة الکبری.
26
نجاشی، ابوالحسن احمدبن علی، (1365ش). رجال النجاشی. 2 جلدی، قم: اسلامی.
27
نجاشی، ابوالحسن احمدبن علی، (1407ق). رجال النجاشی. 2 جلدی، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
28
نوری، میرزا حسین، (1417ق). خاتمۀ مستدرک الوسائل. 28 جلدی، قم: موسسه آل البیت(ع).
29
یاقوت أهری، عبدالقادر بن حمزهبن، (1358ش). الأقطاب القطبیة أو البلغة فی الحکم. تهران: انجمن فلسفۀ ایران.
30
ORIGINAL_ARTICLE
آداب مهمانی و میزبانی در سیره و تعالیـم رضـوی
شناخت منطق نظری و عملی امام رضا(ع) نهتنها ما را با شخصیت کمنظیر آن امام همام آشنا میسازد، بلکه در عرصة زندگی فردی و اجتماعی ما کاربرد عملی مییابد که ضرورتیبایسته است. یکی از عرصههای قابل توجه در زندگی اجتماعی ما، موضوع مهمانی و میزبانیاست، ازاینرو باید با سیره و رهنمودهای آن حضرت در این عرصه آشنا شد تا بتوان زندگی خود را با زندگی آن حضرت تطبیق داد. این مقاله که در پاسخ به فراخوان «همایش علمی، پژوهشی جادة ولایت» سامان یافته، بر آن است تا با هدف بهرهگیری از سیره و تعالیم امام رضا(ع) در خصوص آداب مهمانی و میزبانی و تأسی از آن حضرت در این بخش از زندگی اجتماعی، برخی از آداب و سنّتهایمهمانی و الگوهای رفتاری آن حضرت را در اینباره به نمایش بگذارد.
http://www.farhangerazavi.ir/article_61248_3d5aa32927696af07c9ec37d928ca75f.pdf
2014-08-23
60
75
امام رضا(ع)
آموزههای اسلامی
سیره و تعالیم رضوی
مهمانی و میزبانی
رضا
وطن دوست
vatandoust.r@gmail.com
1
مدرس دانشگاه و پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی
LEAD_AUTHOR
قرآنکریم.
1
ابنطاووس، (1415ق). اقبال الاعمال. تهران: مکتب الاعلام الاسلامی.
2
برقی، احمدبن محمدبن خالد، (1270ش). المحاسن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
3
بیاتی، جعفر، (1418ق). ادب الضیافه. قم: جامعة مدرسین.
4
جوهری، اسماعیلبن حماد، (1407ق). الصحاح. بیروت: دارالعلم.
5
حائری، محمدمهدی، (1385ق). شجرة طوبی. نجف اشرف: الحیدریه.
6
حرعاملی، محمدبن حسن، (1403ق). وسائل الشیعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
7
سیوطی، جلالالدین، (1401ق). الجامع الصغیر. بیروت: دارالفکر.
8
شریف قرشی، باقر، (1372ش). حیاة الامام الرضا. قم: سعیدبن جیر.
9
صدوق، علیبن حسین، (1406ق). فقه الرضا. مشهد: کنگرة جهانی امام رضا(ع).
10
صدوق، محمدبن علی، (1404ق). عیون اخبار الرضا. بیروت: مؤسسة اعلمی.
11
صدوق، محمدبن علی، (1404ق). من لا یحضره الفقیه. قم: جامعة مدرسین.
12
صدوق، محمدبن علی، (بیتا). الخصال. قم: جامعة مدرسین.
13
طباطبایی، سید محمدحسین، (1419ق). سنن النبی. قم: جامعة مدرسین.
14
طبرسی، حسنبن فضل، (1392ش). مکارم الأخلاق. نجف: شریف رضی.
15
طبرسی، حسنبن فضل، (1392ق). مکارم الاخلاق. چاپ ششم، نجف: شریف رضی.
16
عطاردی، عزیزالله، (1406ق). مسند الامام الرضا. مشهد: کنگرۀ جهانی امام رضا(ع).
17
عنصرالمعالی، کیکاووسبن اسکندر، (1379ش). برگزیدة قابوسنامه. به کوشش غلامحسین یوسفی، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.
18
قطبراوندی، سعید بن هبةالله، (1407ق). الدعوات. قم: مدرسة امام علی(ع).
19
کلینی، محمدبن یعقوب، (1401ق). الکافی. بیروت: دارالتعارف.
20
لیثیواسطی، علیبن محمد، (1376ش). عیون الحکم و المواعظ. قم: دارالحدیث.
21
متقیهندی، علی، (1405ق). کنزل العمال فی سنن الاقوال و الافعال. بیروت: الرساله.
22
مجلسی، محمدباقر، (1403ق). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
23
نراقی، محمدمهدی، (بیتا). جامع السعادات. نجف: دار النعمان.
24
نمازیشاهرودی، علی، (1419ق). مستدرک سفینه البحار. قم: جامعة مدرسین.
25
نوری، حسین، (1408ق). مستدرک الوسائل. بیروت: آلالبیت.
26
ORIGINAL_ARTICLE
مهمترین آسیبهای اعتقادی اثرگذار بر پیشبرد گفتمان توحید در عصر امام رضا(ع)
فرایند درک و تفسیر احادیث معصومین با زمینههای فکری، اجتماعی، تاریخی و فرهنگی که معصوم را احاطه کرده و سخن ایشان در آن جغرافیای خاص ایراد شده است، در ارتباط تنگاتنگ بوده و آشنایی با زمان، مکان، افراد و سایر اوضاع و شرایط، تأثیر بسزایی در کشف مراد و مقصود ایشان دارد. این مقاله بهمنظور فهم بهتر معارف رضوی در عرصۀ باور توحید بر آن است تا با معرفی مهمترین آسیبهای اعتقادی در این زمینه، بهعنوان یکی از مؤلفهها و قرائن صدور روایتهای رضوی که در لایههای فرهنگی جامعه نفوذ کرده و فضایی چالشی در آن زمان ایجاد کرده بود، تأثیر غیرقابل انکار این چالشها را در میراث احادیث رضوی گوشزد کرده و از این رهگذر زمینۀ درک بهتر معارف توحیدی امام علیبن موسیالرضا(ع) فراهم شود. بدین منظور با استفاده از روش توصیفی ـ کتابخانهای به استخراج آسیبهای اعتقادی از متن روایتها پرداخته شد. یافتههای این بررسی نشان میدهد که انکار وجود صانع و ایجاد تردید در وجود او، تشبیه، تجسیم و ... ازجمله مهمترین آسیبهایی هستند که فضای چالشی را در حوزۀ اعتقاد اسلامی و بهخصوص معارف توحیدی بهوجود آورده بود.
http://www.farhangerazavi.ir/article_61249_6d0f1d2d47ed3c3d62636a296b68f213.pdf
2014-08-23
76
108
امام رضا(ع)
توحید
آسیبهای اعتقادی
معارف رضوی
سید محمد کاظم
طباطبایی
tabatabaee@qhu.ac.ir
1
استادیار رشتة علوم و معارف حدیث دانشگاه قرآن وحدیث
AUTHOR
نجمه
رشیدی کیا
sadra_2121@yahoo.com
2
کارشناسارشد علوم حدیث گرایش کلام و عقاید (نویسندۀ مسئول)
LEAD_AUTHOR
قرآنکریم، (1415ق). محمد مهدی فولادوند، دارالقرآن الکریم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى.
1
ابن أبیجمهور، محمدبن زینالدین، (1405 ق). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة. 4جلد، قم: دار سیدالشهداء.
2
ابنبابویه، محمدبن علی، (1378ق). عیون اخبارالرضا. 2جلد، تهران: جهان.
3
ابنبابویه، محمدبن على، (1376ش). الأمالی. چاپ ششم، تهران: کتابچى.
4
ابنبابویه، محمدبن على، (1398ق). التوحید. قم: جامعۀ مدرسین.
5
ابنطاووس، علىبن موسى، (1368ق). فرج المهموم. قم: دارالذخائر.
6
بحرانى، سیدهاشم، (1416ق). البرهان فى تفسیر القرآن. 5جلد، تهران: بنیاد بعثت.
7
بحرانىاصفهانى، عبداللهبن نورالله، (1413ق). عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال. 2جلد، قم: مؤسسة الإمام المهدى عجّل الله تعالى فرجه الشریف.
8
جعفریان، رسول، (1372ش). حیات فکری و سیاسی امامان شیعه. 2جلد، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
9
حرعاملى، محمدبن حسن، (1409ق). وسایل الشیعه. چاپ اول، 30جلد، قم: مؤسسة آل البیت.
10
حرعاملى، محمدبن حسن، (1414ق). هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة علیهم السلام. 8جلد، مشهد: آستانة الرضویة المقدسه، مجمع البحوث الإسلامیه.
11
خویی، ابوالقاسم، (1395ق/ 1975م). البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالزهراء للطباعة والنشر والتوزیع.
12
ذهبی، محمدبن احمد، (1413ق). سیر اعلام النبلاء. تحقیق صالح سمر، بیروت: مؤسسة الرساله.
13
سبحانى، جعفر، (بیتا). بحوث فی الملل و النحل. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، مؤسسة الإمام الصادق(ع).
14
سلیمانی، داوود، (1383ش). «اسباب صدور حدیث». مقالات و بررسیها، شمارۀ76: 79ـ65.
15
شریفرضى، محمدبن حسین، (1414ق). نهجالبلاغة (للصبحی صالح). قم: هجرت.
16
شهرستانى، عبدالکریم، (1364ظ). الملل و النحل. تحقیق محمد بدران، چاپ سوم، قم: شریف رضی.
17
طباطبایی، سید محمدکاظم، (1391ش). «فضای صدور». علوم حدیث، شمارۀ66: 18 ـ 3.
18
طباطبایی، محمدحسین، (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ پنجم، 20جلد، قم: اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین.
19
طبرسى، احمدبن على، (1403ق). الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسی). 2جلد، مشهد: مرتضى.
20
طبری، محمدبن جریر، (بیتا). تاریخ طبری. تحقیق نخبة من العلماء الأجلاء، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
21
عروسىحویزى، عبد علىبن جمعه، (1415ق). تفسیر نور الثقلین. 5جلد، قم: اسماعیلیان.
22
عطاردى، عزیزالله، (1406ق). مسند الإمام الرضا. 2جلد، مشهد: آستان قدس(کنگره).
23
عیاشى، محمدبن مسعود، (1380ق). کتاب التفسیر. تهران: علمیه.
24
فیضکاشانى، محمدمحسن، (1406ق). الوافی. 26جلد، اصفهان: کتابخانه امام أمیرالمؤمنین على(ع).
25
فیضکاشانى، محمدمحسن، (1415ق). تفسیر الصافی. 5جلد، تهران: مکتبۀ الصدر.
26
قمیمشهدی، محمدبن محمدرضا، (1368ش). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب. 14جلد، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
27
کثیری، محمد، (1418ق). السلفیة بین أهل السنة والإمامیة. بیروت: الغدیر للطباعة والنشر والتوزیع.
28
کشى، محمدبن عمر، (1424ق). اختیار معرفة الرجال (رجال کشی). تحقیق حسن مصطفوی، چاپ چهارم، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
29
کلینى، محمدبن یعقوببن اسحاق، (1407ق). الکافی (ط - الإسلامیة). 8جلد، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
30
مجلسى، محمدباقر، (1404ق). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. 26جلد، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
31
مجلسى، محمدتقى، (1406ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط - القدیمة). 14جلد، قم: مؤسسۀ فرهنگى اسلامى کوشانبور.
32
مفید، محمدبن محمدبن نعمان، (1414ق). أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات. تحقیق ابراهیم انصاری، چاپ دوم، بیروت: دارالمفید.
33
نوبختى، حسنبن موسی، (1404ق). فرق الشیعه. چاپ دوم، بیروت: دارالاضواء.
34
هاشمىخویى، حبیبالله، (1400ق). منهاج البراعة فی شرح نهجالبلاغه و تکملة منهاجالبراعة (خوئى). 21جلد، تهران: مکتبة الإسلامیه.
35
یعقوبی، احمدبن ابییعقوببن جعفربن وَهْب، (بیتا). تاریخ یعقوبی. بیروت: دار صادر.
36
ORIGINAL_ARTICLE
حیای پسندیده و ناپسند در کلام امام رضا(ع)
آیا حیاء همیشه خوب است یا بد؟ حیاء در کجا خوب است و باید باحیاء بود و در کجا بد است و باید بیحیاء شد؟ برخی تصور میکنند حیاء همه جا زیبا، خوب و لازم است و هیچ جا نباید بیحیاء بود! این تصور غلط در بین برخی از متدینان مطرح است. در این نوشتار، جایگاه حیاء و بیحیایی و مفهوم و مصادیق آن بر اساس معارف رضوی (ع) تبیین میشود. مسئلۀ بنیادین در این بررسی، استنباط پاسخ همین پرسش از احادیث امام رضا(ع) است. روش تحقیق، توصیفیـتحلیلی است که با مطالعات و بررسی و واکاوی در کتابهای معتبر حدیثی انجام شده است. هدف، تبیین موضع جامع در ارتباط با موضوع «حیاء» است. تأمل در احادیث رضوی در مسئلۀ حیاء، حاکی از گسترۀ کاربرد این واژه است. حیاء در آن بخش از احادیث رضوی که مرتبط با اخلاق بوده، پهناور و دارای توسعۀ مفهومی است، ضرورت یا ممنوعیت حیاء بستگی به ریشهها، کارکرد و آثار آن دارد. حیایی که ریشۀ آن ایمان به خدا و دستاورد آن مصونیت از گناه، دوری از وقاحت، دریدگی و پلیدیهاست و آنجا که انسان در پرتو ایمان به خدا، جهان را در محضر خدا میبیند و بر اساس آگاهی و خشیت الهی، حیاء میکند و از نافرمانی خدا پاک میشود، حیا مقدس، زیبا و مثبت است که آراستگی به آن ضرورت دارد؛ اما حیایی که مبتنی بر جهالت است و اثر آن بازماندن از دانش و رشد اجتماعی و ناتوانی در انجام و رعایت حقوق الهی بوده، زشت و منفی است که باید از آن پیراسته شد.
http://www.farhangerazavi.ir/article_61250_4f6626eb73b3473be4a678afeb48cf1c.pdf
2014-08-23
110
132
حیاء
امام رضا (ع)
انواع حیاء
حیای زشت
حیای زیبا
محمد رضا
جواهری
javaheri@ferdowsi.um.ac.ir
1
استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
قرآنکریم.
1
نهجالبلاغه.
2
ابنبابویه، محمدبن علی بن حسین، (1403ق). الخصال. تصحیح و تعلیق علیاکبر غفاری، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
3
ابنبابویه، محمدبن علیبن حسین، (1380). عیون اخبارالرضا. ترجمۀ حمیدرضا مستفید و علیاکبر غفاری، 2جلد، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
4
ابنبابویه، محمدبن علیبن حسین، (1400ق). الامالی. چاپ پنجم، بیروت: الاعلمی.
5
ابنشعبه حرانی، ابومحمد حسنبن علیبن حسینبن، (1404ق). تحف العقول عن آل الرسول(ع). تصحیح و تعلیق علیاکبر غفاری، قم: موسسۀ نشر اسلامی.
6
ابنمسکویه، احمدبن محمدبن یعقوب، (1360). طهاره الاعراق. ترجمه با عنوان اخلاق و راه سعادت، بانو امین مجتهده اصفهانی، تهران: نهضت زنان مسلمان.
7
ابنمنظور، محمدبن مکرم، (1405 ق/ 1363 ش). لسان العرب. 15 جلد، قم: ادب حوزه.
8
احمدبن فارسبن زکریا، ابوالحسین، (1387). ترتیب مقاییس اللغه. ترتیب و تنقیح سعیدرضا علیعسگری و حیدر مسجدی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
9
اردبیلی،محمدبن علی، (1403ق). جامع الرواه و ازاحه الاشتباهات عن الطرق و الاسناد. 2جلد، قم: کتابخانۀ آیتالله العظمی مرعشی نجفی.
10
امام جعفر صادق (ع)، (1400ق). مصباح الشریعه. بیروت: الاعلمی للمطبوعات.
11
انصاری، عبدالله، (1417ق). منازل السائرین. اعداد و تقدیم علی شیروانی، قم: دارالعلم.
12
بحرانی، هاشم، (1403ق). البرهان فی تفسیرالقرآن. 4جلد، بیروت: الوفاء.
13
تمیمیآمدی، عبدالواحدبن محمد، (1366). غررالحکم و دررالکلم. شرح جمالالدین محمد خوانسار ی، مقدمه و تصحیح میرجلال الدین حسینی ارموی (محدث)، چاپ سوم، 7جلد، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
14
جر، خلیل، (1373). المعجم العربی الحدیث. ترجمۀ حمید طبیبیان، چاپ پنجم، 2جلد، تهران: امیرکبیر.
15
حرعاملی، محمدبن حسن، (1403ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. تحقیق عبدالرحیم ربانی شیرازی، 20 جلد، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
16
حرعاملی، محمدبن حسن، (بیتا). الفصول المهمه فی اصول الائمه(ع). تحقیق و اشراف محمدبن محمدحسین قائینی، قم: موسسۀ معارف اسلامی امام رضا(ع)، مطبعه نگین.
17
حسینیقزوینی، محمد، (1428ق). موسوعه الامام الرضا. اشراف ابوالقاسم خزعلی، 8جلد، قم: موسسۀ ولی العصر للدراسات الاسلامیه.
18
حلی، حسنبن یوسف، (1381). خلاصه الاقوال فی معرفه علم الرجال. مشهد: تحقیق گروه حدیث بنیاد پژوهشهای اسلامی.
19
حمیری، ابوالعباس عبداللهبن جعفر، (1413ق). قرب الاسناد. قم: آل البیت(ع) لاحیاء التراث.
20
خمینی، روحالله، (1371). شرح چهل حدیث. قم: موسسۀ تنظیم و نشرآثار امام خمینی(ره).
21
خمینی، روحالله، (1377). شرح حدیث جنود عقل و جهل. چاپ سوم، تهران: موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
22
خوریشرتونیلبنانی، سعید، (1403ق). اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد. 3جلد، قم: مکتبۀ آیتالله العظمی مرعشی نجفی.
23
دهخدا، علیاکبر، (1377). لغتنامه دهخدا. زیرنظر محمد معین و جعفر شهیدی، 15 جلد، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
24
رودلیر، عظیم، (1390). فرهنگ اصطلاحات عرفان و فلسفۀ اسلامی فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی، با مقدمه محمد لگنهاوسن. چاپ دوم، مشهد: مرندیز.
25
راوندی، ضیاءالدین فضلاللّه، (1375). ضوء الشهاب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
26
صدر حاج سیدجوادی، احمد، بهاءالدین خرمشاهی و کامران خانی، (1375). دایرهالمعارف تشیع. چاپ سوم، تهران: شهید سعید محبی.
27
طبرسی، ابوعلی فضلبن حسن، (1403ق). مجمعالبیان فی تفسیرالقرآن. 5 جلد، قم: منشورات مکتبۀ آیتالله العظمی مرعشی نجفی.
28
طریحی، فخرالدین، (1378). مجمعالبحرین و مطلعالنیرین. تحقیق احمد حسینی و تنظیم محمود عادل، چاپ سوم، 6 جلد، تهران: فرهنگ اسلامی.
29
طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن، (1404ق). اختیار معرفه الرجال معروف به رجال کشی. تحقیق میرداماد استرآبادی وسیدمهدی رجایی، قم: آل البیت(ع).
30
طهرانی، علی، (1398ق). اخلاق اسلامی. 3جلد، مشهد: کانون نشر کتاب.
31
عبدالله، ناصر علی، (1380). المعجم البسیط فرهنگ روان عربی به فارسی. چاپ دوم، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
32
عمید، حسن، (1363). فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر.
33
قمی، ابوالحسن علیبن ابراهیم، (1404ق). تفسیر قمی. تصحیح و تعلیق سید طبیب موسوی جزائری، قم: دارالکتاب للطباعه و النشر.
34
کلینیرازی، محمدبن یعقوببن اسحاق، (1401ق). الکافی. 8 جلد، بیروت: دارصعب دار التعارف للمطبوعات.
35
مجلسی، محمدباقر، (1403ق/ 1983م). بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمه الاطهار(ع). چاپ سوم، 110 جلد، لبنان: الوفا، داراحیاء التراث العربی.
36
مجلسی،محمدباقر، (1378). الوجیزه فی الرجال. تحقیق محمدکاظم رحمان ستایش، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
37
معین، محمد، (1362). فرهنگ فارسی معین. چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.
38
مفید، محمدبن محمدبن نعمان، (1413ق). الاختصاص. تصحیح و تعلیق علیاکبر غفاری، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
39
موسویخوئی، ابوالقاسم، (1403ق). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه. چاپ سوم، بیروت: مدینۀ العلم.
40
نجاشی، ابوالعباس احمدبن علی، (بیتا). فهرست اسماء مصنفی الشیعه (رجال نجاشی). قم: داودی.
41
نوریطبرسی، میرزاحسین، (1407ق). مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل. قم: آل البیت(ع) لاحیاء التراث.
42
ORIGINAL_ARTICLE
میراث تفسیری امام رضا(ع) در ذیل آیات الأحکام
«آیات الأحکام» آیاتی از قرآن است که بهتنهایی یا بهکمک آیات دیگر، حکم یا احکامی از مسائل فقهی را بهعنوان یکی از مهمترین مباحث اسلامی در طول قرنها، مورد گفتگو قرار داده است. بر اساس فرمودۀ خداوند، پیامبر(ص) نخستین مفسر قرآن بهشمار مىرود که وظیفه دارد آیات قرآن ازجمله آیات فقهى را براى مسلمانان تفسیر کند. پس از پیامبر اکرم(ص)، اهل بیت(ع) نیز به تفسیر آیات فقهى قرآن پرداختند. ایشان توجهی خاص به بیان احکام الهی داشتند، فراوانی روایتهای رسیده از آن بزرگواران، گواه این مدّعاست. از سوی دیگر ایشان عنایت ویژه بر مرجعیّت قرآن و لزوم استفاده از آن داشتهاند. نتیجۀ طبیعی این دو آن است که «آیات الأحکام» مورد توجه ویژۀ اهل بیت(ع) قرار بگیرد.این مقاله میکوشد تا بهمنظور توجه دادن محققان به میراث گرانقدر تفسیری امام رضا(ع)، بخشهایی از این میراث تفسیری را که در ذیل آیات الأحکام آمده است، از منظر تفسیر و نه فقه بررسی کند.
http://www.farhangerazavi.ir/article_61252_2ab302bdf1564baba58ba144e50db939.pdf
2014-08-23
134
173
آیات الأحکام
امام رضا(ع)
طهارت
نماز
خمس
مکاسب
نکاح
حمید
حسین نژاد محمد آبادی
hamid.hma@iran.ir
1
استادیار جامعه المصطفی العالمیه واحد مشهد مقدس
LEAD_AUTHOR
قرآنکریم، (1389). ترجمۀ ناصر مکارمشیرازی، مشهد: آستان قدس رضوی.
1
نهج البلاغه، (1383ش). ترجمۀ محمد دشتی، چاپ اول، قم: مؤسسۀ تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع).
2
ابنبابویه، محمدبن علی، (1372ق). عیون اخبارالرضا. 2جلد به کوشش و ترجمۀ مستفید غفاری، تهران: صدوق.
3
ابنبابویه، محمدبن علی، (1408). علل الشرایع. 2جلد، بیروت: اعلمی.
4
ابنبابویه، محمدبن علی، 1411ق ، من لایحضره الفقیه. 4 جلد، بیروت: دارالتعارف.
5
ابنمنظور، محمدبن مکرم، (1408ق). لسان العرب. 18 جلد، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
6
احسایی، ابن ابیجمهور، (1403ق). عوالیالئالی العزیزه فی الأحادیث الدینیه. به کوشش مرعشی و مجتبی عراقی، قم: سیدالشهداء.
7
اردبیلی، احمدبن محمد (مقدس اردبیلی)، (1362ش). زبدةالبیان. سید جعفرسجادی، تهران: عطایی.
8
اردبیلی، احمدبن محمد (مقدس اردبیلی)، (1406ق). مجمع الفائده و البرهان. 4 جلد، به کوشش مجتبی عراقی و دیگران، قم: اسلامی.
9
استادی، رضا، (1380ش). «تحقیقی پیرامون کتاب فقه الرضا». مشکوه، شمارۀ 72 و 73: 158 – 154.
10
باقریانساروی، احمد، (1376). «مسافر از دیدگاه اسلام». فقه (کاوشی نو در فقه اسلامی). شمارۀ 13: 172-118.
11
بخاری، محمدبن اسماعیل، (1418ق). الصحیح. 8 جلد، به کوشش بنباز، چاپ اول، بیروت: دارالفکر.
12
جعفر پیشهفرد، مصطفی، (1388ش). درآمدی بر فقه مقارن. تهران: معاونت امور روحانیون بعثه مقام معظم رهبری.
13
جعفری، محمدتقی، (1360ش). منابع فقه. چاپ دوم، تهران: نور.
14
جمعی از نویسندگان، (1375ش). دائرة المعارف تشیع. جلد1، تهران: سعید محبی.
15
جناتی، محمدابراهیم، (1385ش). فقه و زمان. تهران: احیاگران.
16
حرعاملی، محمدبن حسن، (1413ق). وسائل الشیعه.20 جلد، قم: اهلالبیت(ع).
17
خمینی، روحالله، (1366ش). تحریر الوسیله. قم: اسلامی.
18
خمینی، روحالله، همراه با 9 مرجع دیگر، (1386). توضیح المسائل. تهران: پیام عدالت.
19
خوانساری، حسینبن جمالالدین محمد، (1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. به کوشش علیاکبر غفاری، تهران: صدوق.
20
خوانساری، حسینبن جمالالدین محمد، (بیتا). مشارق الشموس فی شرح الدروس. قم: آلالبیت(ع).
21
خویی، سیدابوالقاسم، (1419ق). دارسات فی علم الأصول. مقرر علی هاشمیشاهرودی، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی.
22
راغباصفهانی، (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. به کوشش صفوان عدان داوودی، دمشق: دار القلم.
23
ربانیگلپایگانی، علی، (1385ش). درآمدی به شیعهشناسی. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
24
رضاییاصفهانی، محمدعلی، (1387). منطق تفسیر قرآن. قم: جامعة المصطفی العالمیة.
25
شهابی، محمود، (1369ش). ادوار فقه. 3جلد، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
26
صدر موسی، حسن علومی، (1374ش). «پویایی فقه قرآنی». پژوهشهای قرآنی، شمارۀ 3: 56-25.
27
طباطبایی، سید محمدحسین، (1376ش). المیزان. ترجمۀ محمدباقر موسویهمدانی،20 جلد، قم: اسلامی.
28
طوسی، محمدبن حسن، (1380ش). الأستبصار. 4جلد، به کوشش علیاکبر غفاری، چاپ اول، قم: دارالحدیث.
29
طوسی، محمدبن حسن، (1412ق). تهذیب الأحکام. 4 جلد، به کوشش محمدجعفر شمسالدین، بیروت: دارالتعارف.
30
عابدینی، احمد، (1380ش). «حکم نماز و روزه مسافر در عصر جدید». فقه، شمارۀ 27 و28: 140-62.
31
عراقی، ضیاءالدین، (1414ق). مقالات الأصول. محقق حکیم منذر، قم: مجمع الفکرالأسلامی.
32
فاضللنکرانی، محمدجواد، (بیتا). نرم افزار قواعد فقه- آیات الأحکام- قم: مرکز فقه ائمه الأطهار(ع).
33
فیض، علیرضا، (1375ش). مبادی فقه و اصول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
34
کلینی، محمدبن یعقوب، (1391ق). الفروع من الکافی. 5 جلد، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
35
کلینی، محمدبن یعقوب، (1401ق). الکافی. 4جلد، به کوشش علیاکبر غفاری، چاپ سوم، بیروت: دارالتعارف.
36
مجلسی، محمدباقر، (1403ق). بحارالأنوار. 110 جلد، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
37
مجلسی، محمدتقی، (1373). لوامع صاحبقرانی در شرح من لایحضره الفقیه. 8جلد، قم: اسماعیلیان.
38
مجلسی، محمدتقی، (1406ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. 14جلد، با تعلیق: حسین موسویکرمانی و علی پناهاشتهاردی، قم: بنیاد کوشانپور.
39
محققحلی، جعفربن محمد، (1389ق). شرایع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام. 4جلد، چاپ اول، تهران: اعلمی.
40
محمدی ریشهری، محمد، (1377ش). الصلاة فی الکتاب والسنة. عبدالهادی مسعودی، چاپ اول، قم: دارالحدیث.
41
مخلصی، عباس، (1378ش). «دست زدن به نبشههای قرآن بدون وضو». فقه. شمارۀ 19و20: 280-240.
42
مدیر شانهچی، کاظم، (1378ش). آیات الأحکام. چاپ اول، تهران: سمت.
43
مسعودی، محمدمهدی، (1374). «گسترۀ مباحث فقهی قرآن». پژوهشهای قرآنی، شمارۀ 4: 102- 47.
44
مطهری، مرتضی، (1378ش). مسئلۀ حجاب. تهران: صدرا.
45
مظفر، محمدرضا، (1416ق). اصول الفقه. قم: مکتب الأعلام الأسلامی.
46
معرفت، محمدهادی، (1385). تفسیر و مفسران. جلد 1 و2، قم: تمهید.
47
معلوف، لوئیس، (1374). المنجد فی اللغه. تهران: پرتو.
48
مفید، محمدبن محمد، (1410ق). المقنعه. چاپ سوم، قم: اسلامی.
49
مکارمشیرازی، ناصر، (1385ش). شیعه پاسخ میدهد. قم: مدرسة امام علیبن ابیطالب(ع).
50
مکارمشیرازی، ناصر، (1374ش). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الأسلامیه.
51
مکارمشیرازی، ناصر، (1384). درسهای خارج فقه نکاح. تاریخ آخرین مشاهده در سایت 15/10/89 www.makaremshirazi.org
52
مؤمنقمی، محمد، (1377ش). «مفهوم غنای حرام». فقه اهل بیت، شمارۀ16: 54-32.
53
نجفی، محمدحسن، (1981م). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. 43جلد، چاپ هفتم، بیروت: داراحیاء التراث عربی.
54
نراقی، احمدبن محمد، (1415ق). مستندالشیعه. 20 جلد، بیروت: آل البیت(ع).
55
نصیری، علی، (1385ش). دائرة المعارف قرآنکریم. جلد5، قم: بوستان.
56