سید عبدالله اصفهانی
چکیده
تربیت اخلاقی از اساسیترین نیازهای جوامع بشری است؛ به طوری که دین بدون آن در دستیابی به اهدافش ناتوان است. قرآن کریم و به تبع آن معصومان(ع)، اهتمام فراوانی به اتمامِ مکارم اخلاق مبذول داشتهاند. «تحلیل ...
بیشتر
تربیت اخلاقی از اساسیترین نیازهای جوامع بشری است؛ به طوری که دین بدون آن در دستیابی به اهدافش ناتوان است. قرآن کریم و به تبع آن معصومان(ع)، اهتمام فراوانی به اتمامِ مکارم اخلاق مبذول داشتهاند. «تحلیل گفتمانی» به عنوان یکی از علوم بینرشتهای علوم انسانی، ساز و کاری عالمانه در کشفِ ارتباط بینِ «دیدگاههای فکری اجتماعی» و «ساختارهای گفتمانی» و استخراج پیام واقعیِ لایههای زیرین متن است. پرسش اساسی مقاله که به روش توصیفی، تحلیلی و آماری نگارش یافته، چیستی ارتباط فرهنگیِ کاربست واژگان قرآنی تربیتی، اخلاقی حضرت رضا(ع) با محوریت کتاب عیون است. دستاورد مقاله آن است که 30/1 درصد از کل واژگان کتاب عیون، واژههای تربیتی و اخلاقی است که با عنایت به اینکه «عیون»، تألیفی مستقل در حوزۀ تربیتی و اخلاقی نیست و مشتمل بر طیف گستردهای از مطالب تاریخی، اجتماعی، اعتقادی و... است، این درصد قابل توجه است؛ همچنین اساسیترین اهداف رسالت پیامبر(ص) در قالب وفورِ نسبیِ کاربست تکواژههایی همچون: علم، ایمان، صدق، طاعت، تذکّر، حکمت، ذنب، ظلم، تقوا، اصلاح، تقّرب، معرفت، بصیرت، عدالت، اخلاق و... و «واژگان متناسب و همآوا»، در بیان حضرت تجلی کرده است. آمار کمّی این کاربستها، به وضوح، معنادار و نشانۀ لایههای زیرین اندیشه تربیتی، اخلاقی قرآن مدّ نظر حضرت و طبقهبندی مفاهیم دارای اولویت در باور این بزرگوار است.