نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر بحنورد

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر بجنورد

چکیده

کرسی‌های آزاداندیشی به‎عنوان فرایندی مبتنی بر عقلانیت و به‎کارگیری خردجمعی در جهت تحقق‎بخشیدن به جنبش نرم‎افزاری و توسعة همه‎جانبة کشور، همواره مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و متفکران بوده و جزء یکی از واژگان پربسامد در گفت‎وگوهای علمی و سیاسی جامعة کنونی ایران است. تحقق و شکوفایی این ایده با چالش‌ها و موانع بسیاری مواجه گشته است. عمده‎ترین مانع بر سرِ راهِ تحقق این ایده، نبود الگویی راهبردی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی‎ ـ‎ شیعی است تا به‎واسطة آن، آسیب‌ها شناسایی و چالش‌های موجود برطرف گردد. با بررسی آموزه‎های اسلامی و سیره ائمه معصومین (علیهم‎السلام) مشخص می‎شود که بهترین الگو در زمینه برگزاری مطلوب کرسی‌های آزاداندیشی، مناظره‌های منحصربه‎فرد امام رضا (علیه‎‎السلام) با بزرگان ادیان و مذاهب است. بدین‎منظور، پژوهش حاضر به روشِ توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به کتاب‎های تاریخی و روایی سعی دارد با محوریت مناظره‌های امام رضا (علیه‎السلام) و بررسی و تحلیل مؤلفه‌های آن، چالش‌های پیش روی کرسی‌های آزاداندیشی را آسیب‎شناسی کند و زمینه پویایی و شکوفایی هر چه بیشتر آنها را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

ـ قرآن کریم.
ـ نهج البلاغه.
ـ ابن‎بابویه، محمدبن‎علی. (1404ق). عیون اخبارالرضا (ع). مترجم: محمدباقر آقانجفی. تهران: علمیه اسلامیه.
ـ ــــــــــــــــــ. (1373). عیون اخبارالرضا (ع). مترجم: حمیدرضا مستفید و علی‎اکبر غفاری. تهران: صدوق.
ـ بستانی، بطرس. (1987). محیطالمحیط. ترجمه قاموس مطول اللغة العربیة. لبنان: مکتبة ناشرون.
ـ تمیمی آمدی، عبدالواحدبن‎محمد. (1410ق). غررالحکم و دررالکلم (مجموعه من کلمات و حکم الإمام علی (ع). قم: دارالکتاب الإسلامی. 
ـ جعفریان، رسول. (1383). حیات فکری وسیاسی امامان شیعه(ع). قم: انصاریان.
ـ حجتی، سیدمحمدباقر. (1387). آداب تعلیم و تعلّم در اسلام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. چاپ سی‎ام.
ـ خامنه‌ای، سیدعلی. (1381). پاسخ به نامه جمعى از دانش‌آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه در مورد کرسی‎های نظریه‎پردازی. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‎الله‎العظمی خامنه‌ای. 13/7/1390. مشاهده شده در تاریخ 20/4/1393،  http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=8290
ـ ـــــــــــــ.(1384الف). بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار کارگزاران نظام. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‎الله‎العظمی خامنه‌ای. 13/7/1390. مشاهده شده در تاریخ20/4/1393، http://farsi.khamenei.ir/speech -content?id=3318
ـ ـــــــــــــ.(1384ب). بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار رئیس جمهور و هیئت وزیران. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‎الله‎العظمی خامنه‌ای. 13/ 7/ 1390. مشاهده‎شده در تاریخ 20/ 4/ 1393. http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3304
ـ ـــــــــــــ. (1386). بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعى از اساتید، فضلا، مبلّغان و پژوهشگران حوزه‌هاى علمیه کشور. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‎الله‎العظمی خامنه‌ای.13/7/1390. مشاهده‎شده در تاریخ 20/ 4/ 1393، http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3412
ـ ـــــــــــــ. (1388). بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از نخبگان علمی کشور. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای، 13/ 7/ 1390، مشاهده شده در تاریخ20/4/1393، http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8292
ـ ـــــــــــــ. (1389). بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دانشجویان در یازدهمین روز ماه رمضان. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‎الله‎العظمی خامنه‌ای. 13/ 7/ 1390. مشاهده شده در تاریخ 20/ 4/ 1393،http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=9925
ـ ـــــــــــــ. (1390). بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از نخبگان و برگزیدگان علمی. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‎الله‎العظمی خامنه‌ای. 13/ 7/ 1390. مشاهده‎شده در تاریخ 20/ 4/ 1393. http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17466
ـ  خبرنامه دانشجو. (1390). «نباید از آزادی ترسید و از مناظره گریخت». ش 66. هفته چهارم. مهرماه.
ـ درخشه، جلال؛ سیدمهدی حسینی فائق. (1391). سیاست و حکومت در سیره امام رضا(ع). تهران: بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا(ع).
ـ دورکیم، امیل. (1373). قواعد و روش جامعهشناسی. مترجم: علی‎محمد کاردان. تهران: دانشگاه تهران.
ـ دهخدا، علی‎اکبر. (1331). لغتنامه. دانشگاه تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا.
ـ راغب اصفهانی، ابی‎القاسم. (1418ق). معجم مفردات الفاظ قران کریم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ـ سبحانی، جعفر. (1411ق). الملل و النحل. قم: لجنة الادارة الحوزة العلمیة.
ـ شجاعی‎گلپایگانی، سیدزین‎العابدین. (1373). زندگانی حضرت علی بن موسی الرضا(ع). قم: مصطفی.
ـ شرتونی، سعید. (1993م). اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد. چاپ دوم. لبنان: مکتبة لبنان.
ـ صادقیان،محمد. (1388). «نگاهی به شیوه مناظره امام رضا (ع) با بزرگان ادیان». مجله مشکوه.ش 102.صص:60-76.
ـ طبرسی، احمدبن‎علی. (1966م). الاحتجاج. نجف: دارالنعمان.
ـ ــــــــــــــــ. (1386). الاحتجاج. نجف: للطباعة و النشر.
ـ طبرسی، حسن‎بن‎فضل. (1338). اعلامالوری باعلام الهدی. تهران: المکتبة‎العلمیه‎الاسلامیه.
ـ طوسی، خواجه‎نصیر. (1361). اساسالاقتباس. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران.
ـ عصیری، سیدمجتبی. (1389). آداب مناظره با وهابیت. بی‌جا: رشید.
ـ عطاردی، عزیزالله. (1406ق).مسندالامام الرضا(ع). مشهد: آستان قدس رضوی.
ـ فراهیدی، خلیل‎بن‎احمد. (1414ق). العین. قم: مؤسسه میلاد.
ـ گنجور،مهدی؛بیدهندی،محمد.(1390). «امام رضا (ع) و الگوی رفتار ارتباطی با پیروان سایر ادیان و مذاهب: مسئله پلورالیسم دینی هنجاری در فرهنگ رضوی». فصلنامه شیعه شناسی.سال نهم.ش34.صص:215-250.
ـ مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار. چاپ سوم. بیروت: دارالاحیاءالتراث‎العربی.
ـ مجیدی،حسن.(1392).«تحلیل گفتمان مناظره­ های امام رضا (ع)».فصلنامه فرهنگ رضوی.سال اول. ش2. صص:9-39.
ـ معین، محمد. (1363). فرهنگ فارسی. چاپ چهارم. تهران: امیرکبیر.
ـ مقامی، حمید. (1383). بررسی فرایند ارتباط کلامی و مبانی آن در تعلیم و تربیت اسلامی. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه اصفهان.