بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
1
2
2013
08
23
تحلیل گفتمان مناظره های امام رضا (ع)
9
39
FA
حسن
مجیدی
استادیار علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)
majidi118@gmail.com
<em>از ویژگیها و نقاط بارز سیرۀ امام رضا<sup>(ع)</sup> مواجهۀ ایشان با نمایندگان ادیان و مذاهب گوناگون در قالب مناظرههایی است که برخلاف اهداف مأمون ـخلیفۀ عباسیـ از برگزاری آنها، به عرصهای برای دفاع از مرزهای اعتقادی اسلام، امامت و عقاید بهحقِ شیعه و بهویژه اثبات صلاحیت و حقانیت امام برای امامت و خلافت تبدیل شد. استحکام در استدلال، استناد امام به منابع دستاولِ ادیان ابراهیمی و احاطۀ ایشان بر زبان، تفاسیر و دقایق کتابهای مقدس این ادیان از شگفتیهای این مناظرههاست که کاملاً با موفقیت امام و شکست طرفهای مناظره همراه بود.</em><br /><em>در این مقاله به این پرسشهای مشخص پاسخ داده میشود که از منظر تحلیل گفتمان، مناظرههای امام رضا<sup>(ع)</sup> با دیگران چگونه تحلیل می</em><em></em><em>شود؟ بهرهگیری از این روش چه زوایایی از منظر زبانی و موقعیت طرفهای گفتگو میگشاید؟ ویژگیها و ظرفیتهای مناظرههای امام رضا<sup>(ع)</sup> بهمنزلۀ شکلی از ارتباط کلامی و تبلیغ دینی چیست؟</em><br /><em>هدف این است که با پاسخ به این پرسشها از منظری متفاوت به این مناظرهها نگریسته شود و با بهرهگیری از تواناییهای تحلیل گفتمانِ انتقادی در قالب متغیرها و مقولههای عملیاتی، این مناظرهها موشکافانه بررسی شود. دقت در مناظرههای امام با نمایندگان ادیان و فِرَق دیگر با تمرکز بر مقولۀ واژگان، چشمانداز، استعاره، انسجام تاریخی، نقلقول و تأکید ساختاری نشاندهندۀ این واقعیت است که امام با وجود اثبات حقانیت و ابطال ادعاهای طرفهای مناظره، از منازعۀ اخلاقگریزِ گفتمانی، برحذر مانده و در کمال صراحت، دقت، ادب و احترام، نفسِ این مناظرهها را به عرصهای برای اثبات امامت و خاتمیت پیامبر اسلام تبدیل کردهاند.</em>
امام رضا(ع),مناظره,امامت,تحلیل گفتمان
http://www.farhangerazavi.ir/article_60901.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_60901_828b3ad6a1c9c19bd97f2f73df96a7c6.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
1
2
2013
08
23
«امامت» و موضوع تمدن اسلامی (سیری تحلیلی از حضرت ابراهیم(ع) تا حضرت رضا(ع))•
41
76
FA
ابوالفضل
خوش منش
استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران
manesh88@yahoo.com
<em>بعثت پیامبران و جانشینان ایشان در شرایط زمانی و مکانی گوناگونی روی داده و از جمله علل آن، تعلیم شرایط گوناگون زندگی به انسانهای پیرو دعوت انبیاست. دعوت و مجاهدت یک پیامبر به موضوع طغیان سیاسی پیوند می</em><em></em><em>خورد و دعوت پیامبر دیگری به فساد اقتصادی و دیگری به انحطاط اخلاقی. در میان انبیا و اوصیای الهی، نام دو امام را با موضوع تمدن، سیاست و فرهنگ امت اسلامی و بشری می</em><em></em><em>توان قرین یافت: حضرت ابراهیم<sup>(ع)</sup> و حضرت رضا<sup>(ع)</sup>.</em><br /><em>در میان این دو شخصیت الهی که در دو منتهی</em><em></em><em>الیهِ زمانی و مکانی نیز ایستاده</em><em></em><em>اند، جدا از ارتباط نسَبی، شباهت</em><em></em><em>های درخور توجهی می</em><em></em><em>توان یافت که از جملۀ آنها، حضور در دو حوزۀ مهم تمدنی، سروکار داشتن با دو دستگاه سیاسی زیرک و طغیانگر، سیر گستردۀ جغرافیایی و بینالمللی، سروکار داشتن ادیان و مذاهب گوناگون با ایشان و موضوع مناظرهها و احتجاجات است.</em><br /><em>مقالۀ حاضر مقایسه</em><em></em><em>ای میان سیرۀ این دو امام با نگاه فرهنگی و تمدنی است. در این مقاله امام رضا<sup>(ع)</sup> را امامی مییابیم که با توجه به اقتضائات زمان، میراثدار برتر سیره و سنت پدر و پیشوای امم، یعنی ابراهیم حنیف، است. روشن است که بازخوانی فرهنگی و تمدنی سیرۀ پیشوایان، از نیازهای اساسی امت اسلامی در مقطع حساس و سرنوشت</em><em></em><em>ساز کنونی است.</em>
حضرت ابراهیم(ع),امام رضا(ع),تمدن و فرهنگ,بعثت انبیا,وصایت الهی
http://www.farhangerazavi.ir/article_60904.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_60904_82a83ec6090223fd41af82e18facf27f.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
1
2
2013
08
23
فرهنگ رضوی و جامعۀ آرمانی
77
103
FA
علی
سروری مجد
استادیار پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
asoroorim@yahoo.com
<em>یکی از اهداف مهم پیامبران الهی و جانشینان آنان برقراری زندگی نیکو یا جامعۀ آرمانی بوده است. گرچه اصطلاح «مدینۀ فاضله» یا «جامعۀ آرمانی» در قرآن یا متون روایی نیست، این موضوع ریشه در تعالیم انبیا داشته و مجموعه آیهها و روایتهایی که دربارۀ هدف و کیفیت زندگی مطلوب یا حیات طیبه سخن میگوید، ما را به این سمت و سو هدایت میکند. از نظر قرآن کریم و روایتهای معصومان نهتنها دست یافتن به جامعۀ آرمانی امکانپذیر است، بلکه هدف بعثت انبیا همین بوده است.</em><br /><em>پرسش اصلیِ مقاله حاضر این است که ویژگیهای جامعۀ آرمانی در فرهنگ رضوی چیست؟ قرآن و عترت دو یادگار بینظیر پیامبر اکرم<sup>(ص)</sup> هستند و امام رضا<sup>(ع)</sup> پارۀ تن رسولالله<sup>(ص)</sup>، وارث انبیای بزرگ الهی و امامان پیش از خود است؛ اینان، هم در حکمت نظری و هم در حکمت عملی به تلاش و مجاهدت برای تبیین و تحقق این هدف دیرینه پرداختهاند. در این مقاله به مهمترین ویژگیهای جامعۀ آرمانی در فرهنگ رضوی اشاره میشود که عبارتاند از: عقلگرایی، برپایی عدل، احسان، حاکمیت امام، گسترش دانش و شکوفایی اقتصادی.</em>
قرآن,عترت,ولایت,فرهنگ رضوی,جامعۀ آرمانی
http://www.farhangerazavi.ir/article_60923.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_60923_ba8d0e2131eabd5bf3a8a83c64807943.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
1
2
2013
08
23
تحلیلی بر چرایی اصرار مأمون و انکار امام رضا(ع) در ماجرای ولایتعهدی•
105
124
FA
سید عبدالکریم
حسن پور
دانشآموخته سطح سه حوزه علمیه قم، کارشناس ارشد فِرَق تشیع از دانشگاه ادیان و مذاهب، عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی
sahasanpour@yahoo.com
<em>ماجرای ولایتعهدی امام رضا<sup>(ع)</sup> در دربار عباسیان مهمترین رخداد سیاسی است که برای اوّلین و آخرین بار در تاریخ سیاسی ائمه<sup>(ع)</sup> رقم خورد. مأمون، خلافتی را که حاصل سالها تلاش و مبارزه آبا و اجدادش بوده و خود نیز برای دستیابی به آن از ریختن خون برادرش دریغ نکرده بود، با کمترین هزینه به اصرار و تهدید، تقدیمِ بزرگترین رقیب خاندانیاش ساخت. او نیز که سالها آبا و اجدادش برای دستیابی به این خلافت از هیچ تلاش مشروعی فروگذار نبودند، از پذیرش آن استنکاف میورزد.</em><br /><em>این رخداد فرضیههای مختلفی را در ذهن بسیاری از پژوهشگران ایجاد نمود. مقالۀ حاضر پس از تبیین فرضیۀ سیاسی و بررسی اقوالی که اندیشۀ اعتزالی یا شیعی به مأمون نسبت دادهاند، با تبیینی اجمالی از مسئله امامت در دو دیدگاه تشیع و اعتزال، جریان ولایتعهدی را از انحصار انگیزههای سیاسی خارج ساخته و باورهای اعتقادی طرفین را در کنار مواضع سیاسی آنان، بهعنوان عاملی تأثیرگذار در اصرار و انکار آنها معرفی میسازد</em>.
امام رضا(ع),مأمون,ولایتعهدی,امامت,خلافت
http://www.farhangerazavi.ir/article_60924.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_60924_aa583d5ecbde79af70e674c1df349561.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
1
2
2013
08
23
نقش رزق حلال در استحکام نهاد خانواده در سیره و سخن امام رضا(ع)
125
153
FA
مرتضی
رحیمی
استادیار دانشکده الهیات دانشگاه شیراز
mrahimi2@gmail.com
<em>در سخنان و سیره امام رضا<sup>(ع)</sup> از رزق حلال و عناوین مرتبط با آن سخن به میان آمده و مفهوم رزق حلال ترسیم شده است. از سویی خانواده با عناوین چندی مورد اشاره قرار گرفته و از استحکام آن سخن به میان آمده و به توسعه و رفاه آن تشویق شده است. در مقالة حاضر ضمن بیان مواردی که به رزق حلال اشاره دارند رابطۀ رزق حلال و استحکام بنیان خانواده تبیین شده است ، زیرا نظر به اهمیت خانواده، اسلام راهکارهای زیادی برای استحکام آن بیان داشته همچنین از عوامل سستکنندة آن نهی نموده است، لذا متونی که به استحکام نهاد خانواده تشویق میکنند، بهمراتب بیشتر از متون، مشوق تشکیل خانواده هستند. در سخنان و سیرۀ امام رضا(ع) برای استحکام بنیان خانواده، بر روزی حلال تأکید شده که از طرق عناوینی، همچون صلۀ رحم، رعایت حقوق متقابل، محبت به دیگران و خوشحال نمودن ایشان، پرهیز از حسد، رضایتمندی، قناعت، ساده زیستی و پرهیز از تکلف و..در استحکام بنیان خانواده نقش بسزایی دارد.</em>
خانواده,استحکام,روزی حلال,مال,تقدیر معیشت,درآمد
http://www.farhangerazavi.ir/article_60930.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_60930_802f3d712ecd2d6ce684e8a2f79fd8da.pdf
بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (علیه السلام)
فرهنگ رضوی
2345-2560
1
2
2013
08
23
مؤلفههای سلامت و بهداشتِ روان خانواده در روایتهای رضوی
155
179
FA
فائزه
عظیم زاده اردبیلی
دکتری علوم قرآن و حدیث، استادیار دانشگاه امام صادق(ع)-پردیس خواهران
faezehazmzadeh@yahoo.com
عاطفه
ذبیحی
کارشناسارشد حقوق خانواده، دانشگاه امام صادق(ع)-پردیس خواهران
a.zabihi1001@gmail.com
<em>مفهوم بهداشت روان که با ایجاد آگاهی دربارۀ عوامل معنوی و مادی مؤثر در سلامت فکر و اعتدال رفتار و کردار، تحرک و پیشرفت معنوی و مادی انسان را در همۀ زمینهها فراهم میکند، از مفاهیمی است که در حوزۀ تعامل اعضای خانواده اهمیت خاصی دارد. مقالۀ حاضر در راستای تبیین الگوی رفتاری رضوی در تأمین سلامت روان خانواده، روایتهای منتسب به امام رضا <sup>(ع)</sup> را بررسی نموده است.</em><br /><em>راهکارهای رفتاری در روایتهای رضوی که در زمرۀ عناصر تأمینکنندۀ سلامت روانی خانواده قرار میگیرد، به ابعاد مختلف تعاملهای خانوادگی توجه دارد. در زمینۀ انتخاب همسر بهعنوان زیربنای بهداشت خانواده، امام رضا<sup>(ع)</sup> بر معیارهایی چون: توجه به زمان ازدواج، مشورت و ایمان تأکید کرده است. </em><br /><em>پس از شکلگیری کانون خانواده نیز رعایت توصیههای حضرت در زمینۀ موضوعهایی از قبیل: تأمین نیاز جنسی، توسعۀ اقتصادی، تقویت گرایشهای اخلاقی در تعامل میان زوجین، بهداشت روانی خانواده را در پی خواهد داشت.</em>
خانواده,بهداشت روان,روایات رضوی,تربیت,اخلاق
http://www.farhangerazavi.ir/article_60936.html
http://www.farhangerazavi.ir/article_60936_52c8b74f1120903a3d432e1f61a675df.pdf