حمید موذنی بیستگانی
چکیده
مشهور فقهای امامیه، استتابه مرتد فطری را جایز نمی‌دانند؛ ضمن اینکه فتوا به عدم پذیرش توبۀ او می‌دهند. در مقابل، مشهور فقهای اهل سنت، فتوا به وجوب استتابه مرتد فطری می‌دهند که لازمۀ آن پذیرش توبۀ اوست. ...
بیشتر
مشهور فقهای امامیه، استتابه مرتد فطری را جایز نمی‌دانند؛ ضمن اینکه فتوا به عدم پذیرش توبۀ او می‌دهند. در مقابل، مشهور فقهای اهل سنت، فتوا به وجوب استتابه مرتد فطری می‌دهند که لازمۀ آن پذیرش توبۀ اوست. اخبار استتابه مرتد بر سه قسم است؛ برخی مطلق و ساکت نسبت به قید استتابه هستند. دسته دوم، سخن از وجوب استتابه به میان آوردهاند. قسم سوم، اخباری هستند که سخن از عدم جواز استتابه مرتد فطری به میان آوردهاند. این قسم سوم، مستند اصلی مشهور و سبب تقیید اخبار مطلق و نیز حمل اخبار وجوب استتابه بر غیر مرتد فطری شدهاند. مهمترین خبر در قسم سوم که هم به لحاظ سند و هم دلالت قابل پذیرش است، خبر علی بن جعفر از امام رضا ع است. از این رو نظر به اهمیت بحث اعدام مرتد فطری و بحثبرانگیز بودن آن در مجامع جرم و جزاشناسی، تحلیل و ارزیابی آن ضروری به نظر میرسد. مطابق یافتههای این پژوهش که به روش تطبیقی، توصیفی تحلیلی است، این خبر، نمیتواند دال بر حرمت استتابه از سوی حاکم باشد؛ چراکه در مقام توهم وجوب صادر شده است. از این رو نظر به لزوم احتیاط در دماء و به مقتضای قاعده درء و فقدان نص بر عدم پذیرش توبه مرتد فطری، دیدگاه مشهور فقهای امامیه در این زمینه، جای تأمل دارد.
