مجید محمدی؛ ایمان قنبری اقدم؛ بهناز نظری
چکیده
شعر آیینی یکی از گونههای شعر تعلیمی است که پیشینهای کهن در ادبیّات دارد. جایگاه والای امام رضا (علیهالسلام) در میان شیعیان و بهویژه حضور ایشان در ایران، سبب شده است که شاعرانِ هر گوشه از این دیار ...
بیشتر
شعر آیینی یکی از گونههای شعر تعلیمی است که پیشینهای کهن در ادبیّات دارد. جایگاه والای امام رضا (علیهالسلام) در میان شیعیان و بهویژه حضور ایشان در ایران، سبب شده است که شاعرانِ هر گوشه از این دیار با سرایش مدیحهها و مرثیههای زیبا، آثاری ارزشمند بیافرینند و گامهای بزرگی در غنای ادبیّات دینی بردارند. در این میان، «محمدحسین غروی اصفهانی» و «خوشدل تهرانی» نمونههایی بارز از شاعران خوشذوقی هستند که غالب اشعار آنان را مدح و ستایش اهل بیت (علیهالسلام) تشکیل میدهد. در این پژوهش، نخست بنا بر جایگاه و رسالت ادبیّات تطبیقی، بر بنیان دیدگاههای مکتب آمریکایی، که تأکید بر مطالعات زیباشناختی، میانرشتهای و بینافرهنگی از ویژگیهای برجستۀ این نظریه است، پیش رفته و سپس به روش توصیفی ـ تحلیلی، با استناد به شواهدی از اشعار این دو شاعر، با هدف بررسی تطبیقی مضامین رضوی به مدایح و مراثی ایشان پرداخته شده است. یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که دو شاعر در مباحثی چون بیان فضایل اخلاقی امام (علیهالسلام)، حکمت و علم، منزلت و فضیلتهای امام (علیهالسلام)، ولایت، وجه تسمیه امام، کرامت بارگاه مطهر امام، حوادث تاریخی زندگی امام (علیهالسلام)، نماز باران و حدیث سلسلةالذهب، ضامنآهو، شوق زیارت، شفاعت و... دارای شباهت و وجوه تفاوتی هستند. نتایج حاکی از آن است که اشعار رضوی خوشدل تهرانی بهسبب تصاویر ادبی زیبا و مضامین متنوّع آن، نمود برجستهتری نسبت به شعر غروی اصفهانی دارد و تأثیر بیشتری بر مخاطب گذاشته است هرچند در شعر غروی نیز مضامین بدیع زیبایی بهچشم میخورد.