نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناس ارشد، فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

اعتقاد به وجود خداوند، عمومی‌ترین سؤال ذهن بشر و اساسی‌ترین رکن اعتقاد دینی است. در منابع اسلامی، دلایل متعددی برای وجود خداوند ارائه شده است و فلاسفه نیز برهان‌های مختلفی در این زمینه مطرح کرده‌اند.
امام رضا(ع) در مناظره‌های مختلف خود با عمران صابی، جاثلیق، سلیمان مروزی و مرد زندیق در مرو، دلایلی برای وجود خداوند برشمردند. این مقاله با تحلیل فرمایش‌های امام(ع) در آن مناظره‌ها، به‌دنبال اشاره‌های احتمالی ایشان به برهان‌های اثبات وجود خداوند است. براساس نتایج بررسی حاضر، برهان‌های حدوث، حرکت، نظم، امکان و وجوب و صدیقین از برهان‌های مورد اشارة امام(ع) بودند. حتی بعضی از عبارت‌های مورد استفادة ایشان طوری بیان شده‌اند که به اعتبار گوناگون، ناظر بر برهان‌های مختلف است. 

کلیدواژه‌ها

قرآن‌کریم.
اناجیل متی و مرقس.
ابن‌سینا، ابوعلی حسین، (1383).  اشارات. جلد سوم، قم: البلاغه.
ارسطو، (1363). طبیعیات. تهران: امیرکبیر.
  افلاطون، (1380). دورة آثار افلاطون. کتاب تیما ئورس. مترجم محمدحسن لطفی. چاپ سوم، جلد سوم و چهارم، :خوارزمی.
کاپلستون، (1375). تاریخ فلسفه. مترجم سید جلال‌الدین، جلد اول، تهران: علم و فرهنگ و سروش.
باربور، ایان، (1362). علم و دین. مترجم بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
جوادی آملی، عبدالله، (1368). شرح حکمت متعالیه اسفار اربعه. تهران: الزهراء.
جوادی آملی، عبدالله، (1381). تبیین براهین اثبات خدا. قم: اسراء.
جوادی‌آملی، عبدالله، (1386). رحیق مختوم. جلد اول، قم: اسراء.
حلی، حسن‌بن یوسف، (1388).  جوهرالنضید. تهران: حکمت.
راغب‌اصفهانی، حسین‌بن محمد، (1387). مفردات الفاظ قرآن. مترجم حسین خداپرست، قم: نوید اسلام.
سبحانی، جعفر، (1377).  مدخل مسائل جدید در علم کلام. چاپ اول، جلد اول، قم: موسسه امام صادق.
شیرازی، صدرالدین محمد، (1360).  شواهدالربوبیه. تصحیح و تعلیق جلال­الدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شیرازی، صدرالدین محمد، (1366). تفسیر قرآن کریم. چاپ دوم، جلد چهارم، قم: بیدار.
شیرازی، صدرالدین محمد، (1380). ترجمه و شرح مبدأ و معاد. جلد اول، قم: اشراق.
شیرازی، صدرالدین محمد، (1388). ترجمه اسفار اربعه. مترجم خواجوی، چاپ سوم، جلد اول، تهران: مولی.
شیرازی، صدرالدین محمد، (1404ق). اسفار اربعه. جلد هشتم، بیروت: داراحیا،التراث العربی.

شیرازی، صدرالدین محمد، (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. چاپ سوم، جلد ششم، بیروت: دارالاحیاءالتراث­العربی.

صدوق، محمدبن علی، (1410ق). التوحید. محقق هاشم حسینی‌تهرانی، قم: جامعة مدرسین حوزه.
 طباطبایی، محمد حسین، (1417ق). المیزان. جلد اول و پانزدهم، قم: جامعة مدرسین حوزة علمیه.
طباطبایی، محمدحسین، (1374). ترجمه المیزان. مترجم محمدباقر موسوی، قم: جامعه مدرسین حوزة علمیه.
طباطبایی، محمدحسین، (1388). ترجمه و شرح نهایةالحکمه. مترجم شیروانی، جلد سوم، قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدحسین، (1389). ترجمه و شرح نهایةالحکمه. مترجم شیروانی، جلد دوم، قم: بوستان کتاب.
طبرسی، احمد‌بن علی، (1386ق).  الاحتجاج. تعلیق خرسان، جلد دوم، قم: دارالنعمان.
قاضی عبدالجبار، (1422ق). شرح‌ الاصول ‌الخمسة. بیروت: دار الاحیاء التراث ‌العربی.
کاپلستون، (1375). تاریخ فلسفه. مترجم سید جلال‌الدین، جلد اول، تهران: علم و فرهنگ و سروش.
مطهری، مرتضی، (1378). مجموعه آثار. چاپ پنجم، جلد چهارم، تهران: صدرا.